O sprawach organizacyjnych związanych z maturą pisaliśmy > tutaj. Dodamy tylko, że w tym roku do matury z filozofii przystąpiło 1182 absolwentów liceów ogólnokształcących i techników.
Teraz do rzeczy 😉
Zadania i rozwiazania z egzaminu rozszerzonego
Na podstawie tekstu i własnej wiedzy wykonaj polecenia.
Tekst do zadań 1.–9.
Immanuel Kant
Uzasadnienie metafizyki moralności
Nigdzie w świecie, ani nawet w ogóle poza jego obrębem, niepodobna sobie pomyśleć żadnej rzeczy, którą bez ograniczenia można by uważać za dobrą, oprócz jedynie dobrej woli. Rozsądek, dowcip, władza sądzenia […] albo odwaga, stanowczość, stałość w postanowieniu […] są bez wątpienia pod niejednym względem dobre i pożądane, mogą jednak stać się także nadzwyczaj złe i szkodliwe, jeżeli nie jest dobrą wola, która ma z tych darów przyrody robić użytek […].
Aby rozwinąć pojęcie woli, […] woli dobrej bez względu na dalszy cel, takiej, jaka mieści się już w naturalnym zdrowym rozsądku i wymaga nie tyle nauczania, ile raczej tylko oświecenia, pojęcie, stojące zawsze na czele oceny całej wartości naszych czynów i stanowiące warunek wszystkiego innego, zajmijmy się pojęciem obowiązku, zawierającym w sobie pojęcie dobrej woli, chociaż z pewnymi subiektywnymi ograniczeniami i przeszkodami, które jej jednak nie ukrywają i nie zmieniają nie do poznania, ale raczej przez kontrast podnoszą [jej znaczenie] i w tym jaśniejszym świetle ją przedstawiają.
Pomijam tutaj wszelkie postępki, które poznajemy już jako przeciwne obowiązkowi, chociaż mogą być pożyteczne w tym lub owym celu; albowiem odnośnie do nich nie powstaje zgoła pytanie, czy dokonały się z obowiązku, ponieważ mu się nawet sprzeciwiają. Pomijam również te postępki, które są zgodne z obowiązkiem, do których jednak człowiek nie ma bezpośrednio żadnej skłonności, a które jednak wykonuje, ponieważ pcha go do nich inna skłonność. Tutaj bowiem da się łatwo rozróżnić, czy postępku zgodnego z obowiązkiem dokonano z obowiązku, czy w samolubnym celu. […] Rzeczywiście odpowiada np. wymogom obowiązku, żeby kupiec nie sprzedawał za drogo towaru niedoświadczonemu kupującemu, i tam, gdzie ruch jest ożywiony, nie czyni też tego przezorny kupiec, lecz wobec każdego trzyma się ustalonej, powszechnej ceny, tak że dziecko może u niego kupić równie dobrze jak każdy inny. Znajdziemy więc u niego rzetelną obsługę; wszakże to wcale jeszcze nie wystarcza, żeby mniemać, iż kupiec postąpił tak z obowiązku i na podstawie zasad rzetelności; wymagała tego jego korzyść. Żeby natomiast miał ponadto jeszcze taką bezpośrednią skłonność do kupujących, by niby z miłości nie dać komuś pierwszeństwa przed innymi, sprzedając mu po niższej cenie — tego nie można tu przypuścić. A więc nie postąpił tak ani z obowiązku, ani z bezpośredniej skłonności, lecz tylko dla własnej korzyści.
Natomiast zachowywanie swego życia jest obowiązkiem, a ponadto każdy człowiek ma jeszcze do tego bezpośrednią skłonność. Ale przesadna troskliwość, z jaką olbrzymia większość ludzi o to się stara, nie posiada jeszcze z tego powodu wartości wewnętrznej […]. Utrzymują oni życie swoje wprawdzie zgodnie z obowiązkiem, ale nie z obowiązku. Natomiast j eżeli komuś niepowodzenia i beznadziejna zgryzota odebrały zupełnie chęć do życia, jeżeli człowiek […] życzy sobie śmierci, a jednak życie swoje zachowuje, […] nie ze skłonności lub z bojaźni, ale z obowiązku: wtedy dopiero maksyma jego ma treść moralną.
Być dobroczynnym, gdzie tylko można, jest obowiązkiem, a prócz tego istnieją niektóre dusze tak skłonne do współczucia, że nawet bez jakiejkolwiek innej pobudki próżności lub egoizmu znajdują upodobanie wewnętrzne w szerzeniu radości w swym otoczeniu, a zadowolenie bliźnich, o ile jest ich dziełem, może im sprawiać przyjemność. Twierdzę jednakowoż, że w tym wypadku postępek tego rodzaju, najbardziej nawet zgodny z obowiązkiem i miły, nie ma przecież prawdziwej wartości moralnej […] – zasługuje na pochwałę i zachętę, ale nie na wielki szacunek; odpowiedniej maksymie brak bowiem treści moralnej, mianowicie wykonywania takich czynów nie ze skłonności, lecz z obowiązku. Przypuśćmy więc, że ów przyjaciel ludzkości byłby przybity własną zgryzotą, która gasi wszelki udział w losie drugich; miałby on zawsze jeszcze możność czynienia dobrze innym, doznającym biedy, ale cudza bieda nie wzruszałaby go, ponieważ dostatecznie byłby zajęty własną. I choć nie pobudza go do tego żadna skłonność, wyrywa się jednak z tej zabijającej nieczułości i dokonuje czynu bez jakiejkolwiek skłonności, li tylko z obowiązku; wtedy dopiero czyn ten posiada swą prawdziwą wartość moralną. […]
Tak też należy bez wątpienia rozumieć miejsca Pisma Świętego, które nakazują kochać bliźniego, nawet naszego wroga. Albowiem miłości ze skłonności nie można nakazać; ale czynienie dobrze z obowiązku, jakkolwiek nie popycha do tego żadna skłonność, a nawet przyrodzony i niepokonany wstręt temu się opiera, jest praktyczną a nie patologiczną miłością, tkwiącą w woli a nie w pociągu uczucia, […] i tylko taka miłość może być przedmiotem nakazu.
Immanuel Kant, Uzasadnienie metafizyki moralności, Warszawa 2002, s. 18–28.
Zachęcamy do śledzenia naszej strony oraz odwiedzenia zakładki Studia Filozoficzne, gdzie dowiecie się m.in., dlaczego warto studiować filozofię oraz gdzie ją można studiować. W maju zamieścimy szersze informacje o wybranych ośrodkach akademickich.
Zob. listę ośrodków akademickich, w których można studiować filozofię.
Zadanie 1.
a. Na podstawie pierwszego akapitu tekstu Immanuela Kanta wyjaśnij, co to znaczy, że dana rzecz jest dobra w sposób ograniczony.
Rzeczy są dobre w sposób ograniczony w tym sensie, że mogą również stać się złe lub szkodliwe. Jedynym wyjątkiem jest dobra wola. Jeśli dąży ona do spełnienia obowiązku, nie może stać się zła – jest więc dobra w sposób nieograniczony.
b. Podaj własny przykład rzeczy, która jest dobra w sposób ograniczony (zgodnie z rozumieniem Immanuela Kanta).
Szczerość jest dobra w sposób ograniczony w rozumieniu Kanta, bo choć cenimy tę cechę ze względu na możliwość poznania cudzych opinii, co w wielu przypadkach może przyczynić się do naszego dobra, to jednak nietrudno wskazać przypadki, gdy cudza szczerość może obrócić się przeciwko nam. Wyobraźmy sobie sytuację, gdy jesteśmy w rozpaczy i czyjaś szczerość przelewa czarę goryczy.
Zadanie 2.
Na podstawie tekstu Immanuela Kanta wyjaśnij pojęcie dobrej woli, wykorzystując pojęcie obowiązku.
Dobra wola to wola dążąca do spełnienia obowiązku. Przy czym spełnić obowiązek można z różnych pobudek – bo to się opłaca, jest przyjemne, ze strachu itd. Wówczas jednak nie można mówić o dobrej woli. Wola jest dobra dopiero wtedy, gdy pobudką, dla której spełniamy obowiązek, jest sama dążność do jego spełnienia. Innymi słowy, gdy człowiek działa nie tylko zgodnie z obowiązkiem, ale z obowiązku.
Zadanie 3.
Na podstawie tekstu Immanuela Kanta wskaż podobieństwo oraz różnicę pomiędzy postępowaniem kupca działającego zgodnie z obowiązkiem i postępowaniem kupca działającego z obowiązku.
Podobieństwo: Kupiec nie manipuluje cenami towarów w zależności od klienta i okoliczności, ale uczciwie utrzymuje ceny na stałym poziomie.
Różnica: Kupiec działąjący zgodnie z obowiązkiem uczciwości wcale nie musi tego robić dlatego, że chce być uczciwy. Może postępować uczciwie, bo uważa, że to przyniesie mu największą korzyść, że to mu się opłaci. Kupiec działający z obowiązku postępuje uczciwie dlatego, że chce być uczciwy, nawet jeśli nie przyniosłoby mu to korzyści.
Zadanie 4.
Czy – zgodnie z tekstem Immanuela Kanta – działalność charytatywna człowieka, który ma do niej wrodzoną skłonność, przejawi prawdziwą wartość moralną? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Odpowiedź: nie.
Uzasadnienie:
Działalność charytatywna osoby, która ma do niej wrodzoną skłonność, byłaby działaniem jedynie zgodnym z obowiązkiem i zasługiwałaby sama w sobie na pochwałę i zachętę, lecz nie posiada prawdziwej wartości moralnej, gdyż nie jest przykładem działania z obowiązku, a według Kanta tylko działanie z obowiązku ma prawdziwą wartość moralną.
3. Letnia Szkoła „Filozofuj!” – wakacje z filozofią. Są jeszcze wolne miejsca.
Zadanie 5.
Na podstawie tekstu Immanuela Kanta oraz własnej wiedzy z zakresu historii filozofii, wskaż jedną różnicę między miłością praktyczną w ujęciu Immanuela Kanta a miłością w ujęciu Platona.
Miłość praktyczna u Kanta polega na działaniu z obowiązku, a nie na skutek skłonności – np. zgodnie z miłosnym uczuciem lub wbrew osobistej niechęci. Według filozofa z Królewca miłość ma więc wartość moralną. U Platona zaś miłość jest pojęta jako właściwe duszy dążenie do osiągnięcia i wiecznego posiadania dobra. W rozumieniu Kanta byłaby to zatem wrodzona skłonność, która nie ma wartości moralnej.
Zadanie 6.
Według Immanuela Kanta oszustwo jest moralnie niedopuszczalne, ponieważ sprzeciwia się obowiązkowi.
Zadanie 7.
1. Ocena moralna działania zależy od jego konsekwencji. – N
2. Jest możliwe poznanie poszerzające wiedzę bez udziału doświadczenia. – T
3. O prawdziwej wartości moralnej działania decyduje jego zgodność z przykazaniami Bożymi. – N
4. Czas jest jedną z form naoczności podmiotu poznającego. – T
Zadanie 8.
Zbuduj schemat logiczny – przełóż poniższe zdanie języka naturalnego na zdanie języka klasycznego rachunku zdań, zawierające wyłącznie zmienne zdaniowe, funktory i nawiasy.
Jeśli Jan jest rzetelnym kupcem lub Jan jest przezornym kupcem, i Jan nie jest rzetelnym kupcem, to Jan jest przezornym kupcem.
Posługując się metodą zero-jedynkową, sprawdź, czy poprawnie utworzony schemat jest prawdą logiczną.
UWAGA! Poniżej podajemy rozwiązanie zadania wraz z obszernym wyjaśnieniem. Do uzyskania maksymalnej ilości punktów za to zadanie ZAPEWNE wystarczy podanie poniższego schematu oraz sprawdzenie go za pomocą jednej z metod (bez tak obszernych objaśnień).
Schemat logiczny: [( p ∨ q ) ∧ ¬ p ] → q.
Sprawdzenie:
Tabela pomocnicza, pokazująca wartość logiczną zdań utworzonych za pomocą poszczególnych funktorów klasycznego rachunku zadań. p, q – zmienne zdaniowe, 0 – oznacza fałsz, 1 – oznacza prawdę, ¬ – oznacza funktor negacji (odczytywany jako „nieprawda, że…”), ∧ – oznacza funktor koniunkcji (odczytywany jako „i”), ∨ – oznacza funktor alternatywy (odczytywany jako „lub”), → – oznacza funktor implikacji (odczytywany jako „jeśli…, to…”).
| p | q | ¬ p | p ∧ q | p ∨ q | p → q |
|---|---|---|---|---|---|
| 0 | 0 | 1 | 0 | 0 | 1 |
| 0 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 |
| 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 |
| 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | 1 |
Metoda rozwinięta – polega na zbadaniu wszystkich wariantów wartości logicznych dla występujących w schemacie logicznym zmiennych. Dla dwóch zmiennych sprawdzić trzeba będzie 4 warianty.
| [( p | ∨ | q ) | ∧ | ¬ | p ] | → | q | Komentarz |
| 1 | 1 | 1 | 0 | 0 | 1 | 1 | 1 | Zakładamy, że p i q są prawdziwe. |
| 0 | 0 | 0 | 0 | 1 | 0 | 1 | 0 | Zakładamy, że p i q są fałszywe. |
| 1 | 1 | 0 | 0 | 0 | 1 | 1 | 0 | Zakładamy, że p jest prawdziwe, a q jest fałszywe. |
| 0 | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | Zakładamy, że q jest prawdziwe, a p jest fałszywe. |
Metoda skrócona – polega na założeniu prawdziwości poprzednika i zbadaniu, czy to doprowadzi nas do prawdziwości następnika (tylko wówczas bowiem cała implikacja będzie prawdziwa). Jeśli więc założymy, że poprzednik jest prawdziwy, to oznacza to, że prawdziwa musi być koniunkcja ( p ∨ q ) ∧ ¬ p. Koniunkcja jest prawdziwa wtedy i tylko wtedy, gdy wszystkie jej składniki są prawdziwe. Zatem negacja ¬ p powinna być prawdziwa, z czego wynika, że p jest fałszywe. Drugim składnikiem tej koniunkcji jest alternatywa p ∨ q. Winna być ona prawdziwa na mocy założenia. Z poprzednich kroków dowodu wiemy, że p jest fałszywe, a wobec tego q winno być prawdziwe, ponieważ alternatywa, aby była prawdziwa, wymaga co najmniej jednego czynnika prawdziwego. Jeśli zaś q jest prawdziwe, oznacza to, że następnik implikacji jest prawdziwy, a więc cała implikacja jest prawdziwa. W ten sposób założenie prawdziwości poprzednika doprowadziło nas do uznania prawdziwości następnika i w konsekwencji uznania prawdziwości całej implikacji.
To samo zapisane schematycznie:
- ( p ∨ q ) ∧ ¬ p = 1 | założenie
- ¬ p = 1 | na mocy 1. oraz definicji funktora koniunkcji (zob. tabela pomocnicza)
- p = 0 | na mocy 2. oraz definicji funktora negacji (zob. tabela pomocnicza)
- p ∨ q = 1 | na mocy 1. oraz definicji funktora koniunkcji (zob. tabela pomocnicza)
- q = 1 | na mocy 3. i 4. oraz definicji funktora alternatywy (zob. tabela pomocnicza)
- {[( p ∨ q ) ∧ ¬ p ] → q } = 1 | na mocy 1. i 5. oraz definicji funktora implikacji (zob. tabela pomocnicza)
| [( p | ∨ | q ) | ∧ | ¬ | p ] | → | q | Komentarz |
| 0 | 1 | 1 | 1 | 1 | 0 | 1 | 1 | Zakładamy, że poprzednik jest prawdziwy, co doprowadza nas do uznania prawdziwości następnika, co oznacza prawdziwość całej implikacji. |
Zadanie 9.
Przeczytaj poniższe zdania.
Zdanie 1.: Wiedza przyrodnicza opiera się na empiryzmie.
Zdanie 2.: Materialista to filozof, który ma naturę cielesną.
a) Nazwij błąd językowo-logiczny zawarty w obu zdaniach.
Błąd zawarty w obu zdaniach to błąd przesunięcia kategorialnego, tzn. taki błąd w definiowaniu, który polega na umieszczeniu w członie definiującym wyrażenia z niewłaściwej kategorii ontologicznej.
b) Popraw każde zdanie tak, aby nie zawierało błędu.
Zdanie 1.: Wiedza przyrodnicza opiera się na empirii. [Empiryzm to pogląd dotyczący źródeł wiedzy, a właściwą kategorią w tym zdaniu jest empiria – źródło wiedzy.]
Zdanie 2.: Materialista to filozof, który twierdzi, że wszystko ma naturę cielesną. [W tym zdaniu z kolei właściwą kategorią jest pogląd, twierdzenie o naturze cielesnej, a nie sama natura cielesna.]
Teksty do zadań 10.–12.
Józef Maria Bocheński
Ku filozoficznemu myśleniu
Dziś podejmujemy inny problem, a mianowicie pytanie: co to jest prawda? To stare, Chrystusowi ongiś przez Piłata postawione pytanie, jest jednym z najbardziej interesujących, choć zarazem najtrudniejszych zagadnień filozoficznych.
Co to znaczy, gdy mówimy, że jakieś zdanie, czy jakiś sąd jest prawdziwy – albo że jakiś człowiek jest prawdziwym przyjacielem? Łatwo pojąć, co mamy tutaj na myśli: sądzimy, że coś jest prawdziwe, jeżeli się zgadza. Mówimy na przykład, że Fryderyk jest prawdziwym przyjacielem, gdy zgadza się z naszym ideałem prawdziwego przyjaciela, gdy swoją osobą odpowiada temu ideałowi.
Nietrudno zauważyć, że ta zgodność może występować, że tak powiem, w dwu kierunkach. Po pierwsze tak, że jakaś rzecz odpowiada jakiejś idei – to na przykład ma miejsce, kiedy mówimy: ten metal jest prawdziwym złotem, albo: ten człowiek jest prawdziwym bohaterem. Wtedy rzecz odpowiada idei. Ten rodzaj prawdziwości i prawdy filozofowie zwykli byli czasami nazywać „ontologicznym” – chodzi o tak zwaną prawdę ontologiczną. I odwrotnie: myśl, sąd, zdanie i tak dalej nazywa się prawdziwymi wtedy, gdy odpowiadają danej rzeczy. Ten drugi rodzaj prawdziwości ma cechę, po której łatwo j ą poznać: w tym drugim znaczeniu prawdziwe są jedynie myśli, sądy, zdania – ale nie rzeczy istniejące w świecie. Ten drugi rodzaj prawdy nazywają filozofowie „prawdą logiczną”.
Józef Maria Bocheński, Ku filozoficznemu myśleniu, Warszawa 1986, s. 28.
Arystoteles
Metafizyka
Prawda i fałsz zależą od złożenia i rozdziału w rzeczach, tak że być w prawdzie to uważać rozdzielone za rozdzielone, a złączone za złączone; być w błędzie zaś to sądzić inaczej, aniżeli mają się rzeczy. Kiedy więc zachodzi tak rozumiana prawda, a kiedy fałsz? Bo trzeba rozważyć, co się przez to rozumie. Nie dlatego bowiem, iż uważamy, że jesteś biały, jesteś taki faktycznie, lecz odwrotnie, ponieważ jesteś biały, my stwierdzając to, mówimy prawdę. […] W odniesieniu zatem do tego, co może się mieć tak lub inaczej, ta sama opinia i ta sama wypowiedź może być prawdziwa i fałszywa: raz może to być prawda, a kiedy indziej fałsz. Jeśli jednak chodzi o rzeczy, które nie mogą się mieć inaczej, to nie ma o nich raz prawdy, a kiedy indziej fałszu, lecz te same wypowiedzi są o nich zawsze prawdziwe albo zawsze fałszywe.
Arystoteles, Metafizyka, IX.10, 1051b2-17.
Zadanie 10.
a) Na podstawie tekstu Józefa Marii Bocheńskiego dokończ poniższe zdania.
Prawda ontologiczna jest zgodnością rzeczy z ideą.
Prawda logiczna jest zgodnością myśli (idei, sądu, zdania) z rzeczą.
b) Określ, co jest prawdziwe, a co – fałszywe w przypadku prawdy ontologicznej, a co – w przypadku prawdy logicznej.
W przypadku prawdy ontologicznej prawdziwe jest coś, co jest zgodne z ideą tego czegoś. Np. to oto złoto jest prawdziwe, jeśli posiada takie właściwości, które odpowiadają idei złota. Fałszywe jest natomiast coś, co nie jest zgodne z ideą tego czegoś. Ten oto metal nie jest prawdziwym złotem, ponieważ nie posiada własności, które odpowiadają idei złota. Np. nie jest odpowiednio twardy, nie ma określonego koloru i innych fizycznych własności właściwych złotu.
W przypadku prawdy logicznej prawdziwy jest sąd (myśl, zdanie), który zgadza się z rzeczywistością, a fałszywy sąd, który się nie zgadza z rzeczywistością. Np. sąd „Ten samochód jest biały” jest prawdziwy, gdy faktycznie jest tak, że ten samochód jest biały. Ale sąd ten jest fałszywy, gdy faktycznie nie jest tak, że ten oto samochód jest biały, bo jest czerwony.
Zadanie 11.
Do którego rodzaju prawdy odnosi się Arystoteles w przytoczonym fragmencie Metafizyki – prawdy ontologicznej czy prawdy logicznej? Uzasadnij swoją odpowiedź.
Rodzaj prawdy: logiczna.
Uzasadnienie: W powyższych fragmencie Metafizyki Arystotelesa chodzi o prawdę logiczną, ponieważ mowa w nim o prawdziwości mowy, wypowiedzi, stwierdzeń, czyli ich stosunku do rzeczy, a ten stosunek (a nie stosunek odwrotny: rzeczy do myśli) określany jest mianem prawdy logicznej.
Zadanie 12.
Na podstawie własnej wiedzy rozstrzygnij, czy poniższe stwierdzenia są zgodne z poglądami Arystotelesa. Zaznacz T (tak), jeśli stwierdzenie jest zgodne, albo N (nie) – jeśli nie jest zgodne z poglądami Arystotelesa.
1. Posąg Ateny składa się z materii i formy. – T
2. Demokracja jest ustrojem zwyrodniałym w stosunku do oligarchii. – N
3. Doświadczenie zmysłowe jest źródłem wiarygodnego poznania. – T
4. Zalety duszy dzielą się na etyczne i dianoetyczne. – T
Tekst do zadań 13.–14.
William James
Pragmatyzm
Waga, jaką ma dla ludzkiego życia posiadanie prawdziwych przekonań na temat rzeczywistości, jest sprawą aż nazbyt oczywistą. Żyjemy w świecie obiektów, które mogą być nieskończenie użyteczne lub nieskończenie niebezpieczne. […]
„Prawda”, by rzecz ująć w wielkim skrócie, jest tym, co korzystne w sferze naszych czynów. Korzystne na wszelkie sposoby; korzystne w dalszej perspektywie i po dokonaniu bilansu zysków i strat; gdyż to, co wydaje się korzystne w świetle dostępnych doświadczeń, niekoniecznie w stopniu równie zadowalającym przejdzie test doświadczeń dalszych. Jak wiemy, doświadczenie ma swoje sposoby „występowania z brzegów” i zmuszania nas do rewizji naszych obecnych formuł.
William James, Pragmatyzm, Kraków 2004, s. 88 i 97.
Zadanie 13.
a) Podaj nazwę koncepcji prawdy, której współtwórcą jest William James.
Pragmatyczna teoria prawdy.
b) Uzupełnij poniższą definicję prawdy zgodnie z koncepcją, której współtwórcą jest William James.
Zdanie jest prawdziwe zawsze i tylko wtedy, gdy uznanie go za prawdziwe pozwala na skuteczne, korzystne działanie.
Zadanie 14.
a) Koncepcja prawdy, której współtwórcą jest William James, należy do nieklasycznych koncepcji prawdy. Podaj nazwę innej nieklasycznej koncepcji prawdy.
Koherencyjne teorie prawdy, deflacyjne teorie prawdy.
b) Uzupełnij poniższą definicję zgodnie z wybraną w podpunkcie 14 a) nieklasyczną koncepcją prawdy, różną od koncepcji, której współtwórcą jest William James.
Zdanie jest prawdziwe zawsze i tylko wtedy, gdy jest spójne z innymi zdaniami przyjętymi w danym systemie zdań.
„Prawda”, czy raczej „prawdziwy” w ujęciu deflacyjnych teorii prawdy jest wyrażeniem, które jest znaczeniowo puste, nie wnosi nic do wypowiedzi. Zdanie „To prawda, że Jacek jest żonaty” nie znaczy nic więcej niż zdanie „Jacek jest żonaty”.
Zadanie 15.
Napisz wypracowanie na jeden z poniższych tematów.
Temat 1.
Ernest Cassirer napisał w Eseju o człowieku: „Czas i przestrzeń są ramami, które zamykają w sobie całą rzeczywistość. Nie możemy pojąć żadnej rzeczy realnej inaczej jak tylko w warunkach czasu i przestrzeni”. Czy zgadzasz się z tym poglądem? Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do wybranych poglądów filozoficznych.
Temat 2.
Święty Augustyn w swoich Wyznaniach zadał następujące pytania: „Gdzież więc jest zło? Skąd i w jaki sposób do tego świata się wkradło? Jaki jest jego korzeń? […] A może zło w ogóle nie istnieje?” Jaki jest Twój pogląd na genezę i naturę zła? Odpowiedź uzasadnij, odwołując się do wybranych poglądów filozoficznych.
Arkusze egzaminacyjne CKE dostępne są > tutaj.
“2. Jest możliwe poznanie poszerzające wiedzę bez udziału doświadczenia. – N”
W takim razie Kant na marne mówił o syntetycznym a priori, swojej sztandarowej idei? 🙁
Dziękujemy za wyłapanie tego „grubego” błędu!