Filozofowanie z dziećmi przeciw terroryzmowi

Co ma wspólnego filozofia z atakami terrorystycznymi? Wbrew pozorom dużo, bo młodzi ludzie występujący do organizacji terrorystycznej często mają braki w wykształceniu filozoficznym oraz w logicznym myśleniu. Przez to są szczególnie podatni na manipulacje. Wprowadzenie zajęć z filozofii od najmłodszych lat ma rozwijać umiejętności intelektualne m.in. logicznego myślenia i odróżniania rzeczy szkodliwych od użytecznych, by chronić dzieci przed groźnymi ideologiami. Z tego założenia wyszło UNESCO i po atakach w Paryżu w 2015 zainicjowało we Francji spotkania filozoficzne z dziećmi ze szkół podstawowych.

Unesco zwróciło się z prośbą do Edwige Chirouter, wykładowczyni filozofii na Uniwersytecie w Nantes, aby prowadziła zajęcia filozoficzne z dziećmi oraz koordynowała utworzony przez UNESCO program filozofowania z dziećmi. Ma on stanowić wychowawczą podstawę dialogu międzykulturowego i przemian społecznych. Celem jest nauka krytycznego myślenia u dzieci. W sensie filozoficznym oznacza to racjonalny i analityczny namysł nad światem i nie przyjmowanie gotowych prawd bez ich sprawdzenia. Taka edukacja ma działać u źródeł problemu wstępowania młodych ludzi do organizacji przestępczych i terrorystycznych. W projekcie biorą udział wybrane dzieci we Francji, uczęszczające do szkół podstawowych. Docelowo UNESCO jest zaangażowane we wdrożenie całego programu filozofowania z dziećmi wraz z niezbędnymi narzędziami dydaktycznymi. Zajęcia spotykają się z dużym entuzjazmem i zaangażowaniem u dzieci, bo pobudzają wyobraźnię i dają szansę na swobodne wypowiedzi.

Trend do filozofowania z uczniami ze szkół podstawowych jest widoczny we Francji od około 2010 roku i ciągle się rozwija. Filozofia dla najmłodszych jest tam szczególnie zalecana w nowych programach edukacji obywatelskiej i etycznej. Sam program „Filozofia dla dzieci”, zapoczątkowany w Stanach Zjednoczonych przez Matthew Lipmana, rozwija się na świecie już od około czterdziestu lat. Coraz częściej program Lipmana jest widoczny nie tylko w szkołach na całym świecie, ale również w różnych sektorach kulturalnych: bibliotekach, teatrach i kinach.

Dla Edwige Chirouter, która regularnie interweniuje w szkołach podstawowych i przedszkolach, filozofia jest właśnie sposobem na rozwój krytycznego myślenia u dzieci. Poprzez filozofowanie uczy się je zadawania pytania oraz wygłaszania swoich poglądów. Zarówno według Chirouter, jak i według Frédérica Lenoir, filozofa i autora, zaangażowanego w filozofowanie z dziećmi, najmłodsi posiadają niezwykłą zdolność do myślenia, należy je tylko zachęcać i dawać głębsze treści do przemyśleń. Zajęcia filozoficzne opierają się na stawianiu pytań, a nie podawaniu gotowych rozwiązań. Edwige Chirouter zauważyła, że jej pytania doprowadzają dzieci do własnych wniosków bliskich np. etyce Epikura i jego sposobu osiągania szczęścia lub filozofii Immanuela Kanta. Przykładowe zajęcia w szkole podstawowej, na których omawiano rolę prawa w naszym społeczeństwie, prowadzone były na kanwie opowiadania Platona o pierścieniu Gygesa (zawartym w Państwie). W opowiadaniu tym tytułowy bohater ma moc bycia niewidzialnym i to zachęca go do niegodziwości, bo nikt nie może go pochwycić i ukarać. W obliczu anonimowych zbrodni terrorystycznych treść nabiera szczególnego wyrazu.

Rozwój samodzielnego myślenia już na początku edukacji jest koniecznością. Bez tego nasze społeczeństwo staje się bezsilne wobec eskalacji przemocy, biorącej się głównie z niewiedzy i niezdolności samodzielnego myślenia. Filozofowanie z dziećmi może stać się remedium na to zjawisko.

Opracowanie Dorota Monkiewicz-Cybulska

Źródło: Paris Match

Wysłuchaj audycji na powyższy temat w radio TOK FM.