Wywiad z dr Nataszą Szuttą nt. książki.
W tym roku Wydawnictwo Academicon poszerzyło swoją ofertę wydawniczą o obszerną monografię poświęconą etyce cnót i charakterowi moralnemu (drugi tom serii Studia z Teorii Etyki). Czy istnieje coś, co zwiemy moralnym charakterem i cnotą? stanowi ważną pozycję dotyczącą współczesnej dyskusji między etykami cnót a zwolennikami sytuacjonizmu. Na pytanie postawione w tytule książki Autorka odpowiada twierdząco, podając liczne argumenty. Zaprezentowała je podczas spotkania w formie popularnego wykładu.
Na początku autorka przedstawiła uczestnikom spotkania ogólny zarys swojej książki. Jej pierwsza część została poświęcona ogólnej charakterystyce etyki cnót. W drugiej zaprezentowała i podała analizie sytuacjonistyczną krytykę tego nurtu. Trzecia część została poświęcona odpieraniu zarzutów sytuacjonistów. W wykładzie promującym książkę Autorka skoncentrowała się na obronie moralnego charakteru, którego istnienie kwestionują sytuacjoniści.
Podważają oni to, że mamy wpływ na nasze działania i możemy kształtować nasz charakter moralny. Ich zdaniem ludzie są zewnątrzsterowni, tzn. ich zachowania są zdeterminowane przez niezależne od nich okoliczności, w których stawia ich los. Natasza Szutta argumentowała, że my sami możemy kształtować nasze dyspozycje moralne, a wykluczenie wpływu czynników podmiotowych (cele, motywacje, przekonania, dyspozycje itp.) w ludzkim zachowaniu jest nieuzasadnione.
Autorka zaprezentowała wiele eksperymentów (m.in. Milgrama, Zimbardy, Darleya-Batsona), na które powołują się sytuacjoniści w krytyce etyki cnót, udowadniając wpływ czynników zewnętrznych na moralne zachowanie. Zwróciła jednak uwagę, że wśród badanych zawsze obecna była grupa osób, która zachowywała się inaczej niż większość, a to oznacza, że na ich zachowanie miała wpływ nie tyle sytuacja, co jej konstrukt – czyli to, w jaki sposób jest ona widziana przez badanych.
We współczesnej psychologii dominują obecnie interakcjonistyczne koncepcje osobowości, takie jak m.in. kognitywno-afektywny system osobowości (W. Mischel, Y. Shoda). Zgodnie z tą koncepcją człowiek w indywidualny, dla siebie charakterystyczny sposób odkodowuje cały system informacji, który dociera do niego z otoczenia. Zachowanie jest efektem interakcji różnych elementów, w skład których wchodzą nie tylko dane z otoczenia, ale też cele, wartości, przekonania, wspomnienia itd., które składają się na naszą indywidualną tożsamość. Podpierając się danymi empirycznymi na temat zdolność samokontroli, Autorka przekonywała, że przynajmniej niektóre elementy tej złożonej struktury mogą być kształtowane przez człowieka, co pozwala na obronę idei doskonalenia moralnego charakteru, którą zalecają etycy cnót.
Po wykładzie rozpoczęła się bardzo ożywiona dyskusja, w trakcie której poruszano m.in. kwestię relacji etyki cnót i etyki zasad (utylitaryzmu i deontologii), uzasadnienia etyki cnót i jej praktyczności, konsumpcjonizmu oraz zastosowaniu etyki cnót do bioetyki, szczególnie problemów związanych z transhumanizmem, powstawaniem istot humanoidalnych.
Alicja Kajtanowska
Więcej nt. książki można przeczytać > tutaj. Relacje z innych spotkań Klubów „Filozofuj!” > tutaj.
Natasza Szutta – doktor, pracownik Instytutu Filozofii, Socjologii i Dziennikarstwa Uniwersytetu Gdańskiego. Absolwentka Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II i Uniwersytetu Warszawskiego. Specjalizuje się w etyce, metaetyce i psychologii moralności. Autorka wielu publikacji naukowych, m.in. monografii Współczesna etyka cnót.Projekt nowej etyki? (Gdańsk 2007), redaktorka książek Współczesna etyka cnót: możliwości i ograniczenia (Warszawa 2010) oraz (z A. Szuttą) W poszukiwaniu moralnego charakteru (Lublin 2015). Związana z czasopismem popularnonaukowym „Filozofuj!”, w którym prowadzi stały dział „Etyka w literaturze”.
Partner
Patroni
Skomentuj