Na tak tradycyjnie postawione pytanie trudno niebanalnie odpowiedzieć, nawet jeżeli początkujący student filozofii zostaje szybko pouczony o wielkości i znaczeniu Kanta w dziejach filozofii. Spróbuję odpowiedzieć krótko na podstawie własnego, tematycznie ograniczonego doświadczenia filozoficznego, pomijając spotykane często w wybranych podręcznikach, monografiach czy artykułach deklaracje o współczesnym znaczeniu Kanta („Kant wielkim filozofem był!”).
Odpowiedź angażuje pojęcia, sygnalizowane w pytaniu ogólnikowo, które wymagają uszczegółowienia: znaczenie, osobisty punkt widzenia, myśl, współczesna filozofia. Przez „myśl” rozumiem poglądy: pytania i tezy, wysuwane przez Kanta. O jakie znaczenie chodzi? Czy np. posiłkowanie się na bieżąco pracami Kanta i wykorzystywanie wprost jego poglądów? Nie, odnoszę się do nich incydentalnie w nawiązaniu do komentującej literatury, chociaż skądinąd zdaję sobie sprawę, że podprogowo poglądy Kanta goszczą w moich tekstach. Znaczenie „dla filozofii współczesnej”? Mierzona ilością przytoczeń osoby Kanta lub cytatów z jego dzieł? Nie śledziłem tego, ale w trakcie lektury – zwłaszcza tekstów z obszaru filozofii kontynentalnej – nazwisko Kanta odnajduję częściej niż innych filozofów nowożytnych, co przemawiałoby za tym, że co najmniej heurystycznie lub dekoracyjnie piszący czuli się zobligowani do akcentowania jego filozoficznie eminentnej pozycji (facit!).
Pytanie ankietowe: Jakie znaczenie z Pana/Pani osobistego punktu widzenia ma myśl Immanuela Kanta dla współczesnej filozofii?
Andrzej Bronk –werbista, prof. emerytowany KUL; w latach 1986–2011 kierownik Katedry Metodologii Nauk KUL; autor monografii Rozumienie, dzieje, język. Filozoficzna hermeneutyka Hansa-Georga Gadamera (KUL), redaktor prac zbiorowych oraz kilkuset artykułów, haseł, recenzji i opinii. Zainteresowania naukowe: metodologia, filozofia nauki, logika praktyczna, filozofia języka, filozofia nauk humanistycznych, hermeneutyka filozoficzna, filozofia analityczna, metodologia i epistemologia nauk o religii, metodologia pedagogiki.
Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.
Ankieta jest bardzo ciekawym pomysłem — organizujcie proszę więcej takich rocznicowych zabaw!
Samo pytanie jednak dziwne: odpowiada się ze swojego punktu widzenia zawsze, a co najmniej zawsze wtedy, jeśli tylko szczerze. Lepsze pytanie to np.: „Co takiego, co we współczesnej filozofii można odnaleźć z Kanta, ma dla Pani/Pana znaczenie (i jakie ono jest)?”. Lub po prostu: „Jakie znaczenie ma myśl Kanta dla Pani/Pana?”.
By nie narzekać tylko, przepisuję wspaniały, trafiający do mnie, ale i być może ogólnie cenny propedeutycznie fragment z „Dziennika filozoficznego” Constantina Noiki:
„[…] Nie czytaj tego, co ci się nie podoba. Filozofia jest wolna od zobowiązań. Jej piękno jest w tym, że możesz zaczynać skądkolwiek. To nie nauka; nawet nie ma definicji. Podoba ci się Kartezjusz? Więc zaczynaj od Kartezjusza. Ale wiedz, że zaczynasz. Czym jest filozofia, dowiesz się po drodze. […]
Dlatego nie czytaj Kanta. Mimo iż wiem, że koniec końców trzeba czytać Kanta. Ba, trzeba go czytać po wielokroć. Ale nie czytaj go dziś. Rób, co ci się podoba. Bo jeśli podoba ci się filozofia, kiedyś trafisz na Kanta. Nie trafisz? — No to filozofia ci się nie spodobała. […]”