Artykuł Filozoficzne podróże

­Andrzej Szostek: #4. Karol Wojtyła i kościół akademicki KUL

Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2022 nr 2 (44), s. 47. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.


Kościół pw. Świętego Krzyża (obecnie kościół akademicki KUL), jako świątynia drewniana, pow­stał w I połowie XV w. przy trakcie z Lublina do Krakowa. Szlak ten stał się później trasą częstych podróży Karola Wojtyły, który w czasie przyjazdów na Katolicki Uniwersytet Lubelski głosił w kościele akademickim homilie, prowadził serie rekolekcji wielkopostnych dla społeczności studenckiej (w latach 1956 i 1961) oraz uczestniczył jako gość w licznych kursach duszpasterskich i sesjach wykładowych dla duchowieństwa. Wówczas kościół prezentował się już w obecnym kształcie – po zastąpieniu go budynkiem murowanym (w XVII w.) i gruntownej przebudowie w stylu łączącym neobarok z modernizmem przez warszawskiego architekta Mariana Lalewicza (w latach 1934–1935) oraz ozdobieniu murów świątyni polichromią autorstwa Eugeniusza Muchy, tworzącą unikatowy w skali świata program ikonograficzny nawiązujący do encykliki Pacem in terris Jana XXIII. Pamiątką po związkach Wojtyły-papieża z kościołem Świętego Krzyża jest przechowywana w nim relikwia kropli krwi Jana Pawła II.

Marta Ratkiewicz-Siłuch


Życiorys ks. prof. Karola Wojtyły /św. Jana Pawła II jest powszechnie znany, przypomnijmy więc tylko niektóre fakty związane z karierą naukową papieża-filozofa. Urodzony 18 maja 1920 r. w Wadowicach, w 1938 r. rozpoczął studia polonistyczne na Wydziale Filozoficznym UJ w Krakowie. Ukończył pierwszy rok, dalszą naukę przerwała wojna. Od 1942 r. studiował teologię, w 1946 r. otrzymał święcenia kapłańskie, po czym kontynuował studia teo­logiczne w Rzymie. W 1948 r. obronił na rzymskim Angelicum pracę doktorską (Św. Jana od Krzyża nauka o wierze), w 1953 r. habilitował się na Wydziale Teo­logicznym UJ na podstawie rozprawy Próba opracowania etyki chrześcijańskiej według systemu Maxa Schelera. Warto dodać, że była to ostatnia habilitacja na tym wydziale przed jego zamknięciem w 1954 r. Na zatrudnienie na UJ świeżo habilitowany ks. Wojtyła nie mógł liczyć.

Traf chciał, że akurat w tym czasie został przeniesiony na Angelicum ks. prof. Feliks Bednarski OP, kierownik Katedry Etyki na Wydziale Filozoficznym KUL. Wtedy – z inspiracji prof. Stefana Swieżawskiego, jednego z recenzentów habilitacji ks. Wojtyły – jego miejsce zajął ks. Wojtyła. I odtąd, to jest od 1954 r., aż do pamiętnej daty 16 października 1978 r. ksiądz, potem biskup, arcybiskup metropolita krakowski, a od roku 1967 kardynał Karol Wojtyła pracował na KUL‑u. Łatwo się domyślić, jak trudnym wyzwaniem było dla Kardynała łączenie swoich obowiązków z pracą naukowo-dydaktyczną. A jednak nie chciał z niej rezygnować. Od czasu nominacji biskupiej (1958 r.) nie mógł przyjeżdżać do Lublina regularnie, ale kiedy przyjeżdżał i brał udział w naukowych lub duszpasterskich zjazdach, z reguły przy tej okazji prowadził też wykłady z etyki.

Ks. prof. Wojtyła w swej pracy naukowej nie poruszał wielu zagadnień, ale te problemy, które podejmował, lubił kontynuować, wciąż je pogłębiając. W swej habilitacji uznał, że system Maxa Schelera nie nadaje się na podstawę budowania etyki chrześcijańskiej – a to z powodu niedocenienia sprawczości człowieka w realizowaniu moralnych wartości – ale zafascynowała go fenomenologiczna analiza ludzkiej aktywności. I odtąd starał się łączyć filozofię bytu z filozofią świadomości. Bronił oparcia etyki na specyficznym doświadczeniu moralności. Zatrzymał się zwłaszcza na doświadczeniu miłości oblubieńczej, a owocem tych przemyśleń jest studium etyczne Miłość i odpowiedzialność – jedy­na książka przetłumaczona na obcy język (francuski) przed wyniesieniem jej Autora na Stolicę Piotrową. Wojtyła najpierw osadził miłość małżeńską na fundamencie personalizmu etycznego, a następnie ukazał seksualny akt małżeński jako szczególnie doniosły wyraz tej miłości. To była wówczas (rok 1960) nowość, choć dziś brzmi jak banał. W dalszej swej filozoficznej refleksji Wojtyła drążył sprawę sprawczości ludzkiej osoby, a efektem tych refleksji było studium antropo­logiczne Osoba i czyn. Nie poprzestał na tym: już jako papież kontynuował swe refleksje w perspektywie teologicznej, czego efektem jest obszerne studium Mężczyzną i niewiastą stworzył ich. Odkupienie ciała a sakramentalność małżeństwa. Tak ks. prof. Wojtyła / Jan ­Paweł II nie potrafił – bo nie chciał – odejść od tematu, który wciąż go fascynował.

Problemów podjętych przez ks. prof.Woj­­­tyłę było więcej, z czasem sporo uwagi poświęcał dialogowi z marksizmem, a zwłaszcza zagadnieniu alienacji. Trudno tu ten temat rozwijać, ale trzeba podkreślić, że Wojtyła potrafił zarazić swą fascynacją uczniów. Takim go zapamiętaliśmy: jako Mistrza, który dzielił się z nami swymi przemyśleniami, podejmował rzetelny dialog z inaczej myślącymi oraz inspirował nas do podejmowania trudnych problemów tak, jak on je podejmował: z miłością i odpowiedzialnością.


Andrzej Szostek – ks. prof. dr hab.Andrzej Szostek, zatrudniony w latach 1971–2020 w Katolickim Uniwersytecie Lubelskim; obecnie na część etatu w UMCS-ie oraz UW. Członek Zgromadzenia Księży Marianów. W latach 1998–2004 rektor KUL. Odznaczony m.in. Krzyżem Oficerskim Orderu Odrodzenia Polski. Jego główne kierunki zainteresowań to: podstawy etyki normatywnej, personalizm etyczny, problematyka sumienia, etyka życia, miłości i zaangażowania społecznego, etyka w nauce oraz myśl antropologiczno-etyczna Karola Wojtyły /Jana Pawła II.

Tekst jest dostępny na licencji: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.

< Powrót do spisu treści numeru.

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

Skomentuj

Kliknij, aby skomentować

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy