Według Andy’ego Westa ludzie są zaskoczeni, że uczy filozofii dzieci z biedniejszych dzielnic Londynu, w których dzieci korzystają z darmowych posiłków. Gdy mówi on nowo poznanym osobom o swoim zajęciu, rozmówcy są przekonani, że chodzi mu o uczniów prywatnych szkół.
Andy’ego nie dziwi taka reakcja. Zauważa, że istnieje w świadomości społecznej obraz filozofa, który, mieszając łyżeczką herbatę w filiżance, zastanawia się, czy słońce dziś wzejdzie (w sensie dosłownym jest to obraz oczywiście fałszywy), podczas gdy ciężko pracujący biedni ludzie myślą o tym, czy im wystarczy pieniędzy na opłacenie rachunku za prąd.
Trudne dzieciństwo
West rozumie obie strony. Ze swojego dzieciństwa wspomina, że ojciec, wujek, brat ciągle trafiali do więzienia za przestępstwa związane z przemocą i narkotykami. W tym czasie jego mama pracowała na dwie zmiany. Nie było to więc środowisko, w którym dziecko mogłoby beztrosko oddać się marzeniom czy snuciu planów na przyszłość. W szkole nauczyciele starali się pomóc Andy’emu, dużo z nim pracowali, ale im częściej mówili mu „masz wybór”, tym bardziej był pewien, że oni nic nie wiedzą o prawdziwym życiu.
Po zakończeniu szkoły czuł się zagubiony, nie miał pomysłu na swoją przyszłość. Pewnego razu, gdy kupował słodycze w markecie, uświadomił sobie, że wkrótce wyląduje też tu jako sprzedawca i jednocześnie czuł, że to przygnębiająca perspektywa. Widział też, że sporo dzieci mieszkających w jego okolicy handluje narkotykami i dzięki temu nosi ładniejsze buty od niego.
Dać dziecku szansę
W tamtym okresie zdarzyło się jednak coś jeszcze. Andy, dzięki pomocy pewnego nauczyciela, dostał szansę uczestniczenia – w ramach otwartych dni – w zajęciach na uczelni. Wtedy zrozumiał, że są nauczyciele, którzy naprawdę próbują mu pomóc. Podczas tych zajęć nauczyciel filozofii zadał zebranym pytanie „Skąd wiemy, że ta rzeczywistość nie jest tylko przez nas wyśniona?”. West odkrył, że dzięki filozofii może zmierzyć się z prawdziwą naturą rzeczy. Wchodząc w dyskusję filozoficzną, zrozumiał, że jego poczucie wyobcowania, można twórczo przekształcić: w myśli, eseje, opinie. Może stać się dla niego szansą na wyrównanie w edukacji.
„Czy mogę być dobrą osobą, jeśli robię złe rzeczy?” „Kto powinien mieć władzę?” – to są pytania, które bezpośrednio dotykają dzieci z trudnych środowisk.
Filozoficzna dociekliwość Andy’ego była w warunkach szkolnych cenna, a przy odpowiednim wsparciu mogła mu umożliwić zdobycie konkretnych umiejętności. West dostrzegł to i postanowił kontynuować naukę, tym razem z uwzględnieniem zajęć z filozofii. Jak sam powiedział, słońce miało jednak wzejść dla niego. Andy West twierdzi, że dzięki filozofii został uratowany, a filozofia odepchnęła go od krawędzi otchłani w bezpieczne miejsca i teraz jego życie dalej rozwija się w pozytywnym kierunku.
„Czy moja historia jest wyjątkowa?” – pyta Andy. „Czy to kolejna historia o możliwości społecznego awansu dla nielicznych? Nie – odpowiada – badania wykazały, że sesje dociekań filozoficznych dla dzieci z ubogich rodzin otrzymujących bezpłatne posiłki w szkole poprawiły ich umiejętność czytania w porównaniu do grupy kontrolnej, która takich zajęć nie miała”. Nauczyciel z misją stwierdza: „jeśli filozofia stanie się dostępna również dla dzieci z rodzin niewykształconych, ubogich, taka historia jak jego nie będzie wcale niezwykła.
Filozofia dla wszystkich dzieci
Dociekania filozoficzne polegają na stawianiu przez dzieci lub nauczyciela istotnych i głębokich pytań, by następnie wspólnie poszukiwać na nie odpowiedzi. Drogą do tego jest dyskusja filozoficzna, w której dzieci uczą się tworzyć racjonalną argumentację. Jak się ma to do nauczania dzieci z trudnych środowisk? Peter Worley z Philosophy Foundation opracował strategię dociekań filozoficznych (bazujących na Lipmanowskiej metodzie P4C), która – według Westa – pozwala dzieciom na dostęp do filozofii bez względu na ich pochodzenie środowiskowe i kapitał kulturowy. Andy tłumaczy, że gdy nauczyciel pokazuje klasie obraz, pyta czym jest sztuka. Kiedy nauczyciel opowiada historię o statku, którego wszystkie części zostały zastąpione nowymi, pyta, czy to ten sam statek. Obydwa pytania są filozoficzne. Pytanie o sztukę jest bardziej zrozumiałe dla dzieci, które były w galerii czy muzeum. Jednak dzieci, które nie były na statku, nadal będą mogły omawiać problem tożsamości statku Tezeusza.
Filozofowanie z misją
Andy West mówi, że uczy filozofii w szkołach, ponieważ pozwala ona młodym rozeznać, kto może być dla nich autorytetem, a kto nie (np. dealer narkotykowy). Ponadto uważa, odwołując się do swojego życia, że filozofia uczy wyrażać siebie w sposób, który tworzy, a nie niszczy. Przesłanie edukacyjne Andy’ego jest wyraźne. Pytania filozoficzne, które mogą rodzić się na gruncie trudnych doświadczeń, takie jak „Kto powinien mieć władzę?” i „Czy mogę być dobrym człowiekiem, jeśli robię złe rzeczy?” przemawiają do ludzi. Są to bowiem pytania uniwersalne i bliskie życiu. West uważa, że jeśli mamy możliwość, aby zajęcia z filozofii były powszechnie dostępne dla dzieci bez względu na ich pochodzenie, powinniśmy dołożyć starań, żeby tak się stało. Dla niektórych ludzi od tego może zależeć, czy słońce jutro dla nich wzejdzie, czy też nie.
Opracowała: Dorota Monkiewicz-Cybulska
Źródło: The Guardian
Skomentuj