Aktualności akademickie Wydarzenia

Debata filozoficzna pt. „Rousseau, oświecenie, nowoczesność“

Debata filozoficzna pt. „Rousseau, oświecenie, nowoczesność“ wokół książki Pawła Pieniążka pt. „Jednostka, zło, historia w myśli Rousseau. Perspektywa nowoczesności: między eksperymentem a marzeniem“ (Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2022). Książka prof. Pawła Pieniążka ukazuje Rousseau jako myśliciela, który wykracza poza oświecenie i otwiera je na nowoczesność, zarówno w planie krytycznej diagnozy, jak i projektów emancypacyjnych. Autor pokazuje jednak nie tylko to, że same te projekty podlegają diagnozowanej przez Rousseau dialektyce oświecenia, ale i że porażkę tę Rousseau rozpoznaje. Rozpoznanie to odpowiada za ewolucję jego myśli – porzucenie projektów teoretycznych na rzecz zwrotu ku naturze – jak również, że Rousseau traktował je jako eksperyment.

Książka przedstawia myśl Rousseau ujętą wywoławczo w świetle wątków jednostki, zła i (zła) historii. Jej pierwszym celem jest próba poddania korpusu tej myśli systematycznej – na tyle, na ile pozwala jej materia – analizie, zarazem rekonstrukcji jej centralnych problemów oraz rozwiązań zaproponowanych przez Rousseau, odnoszonych do myśli oświecenia i myśli nowożytnej. Centralną oś powyższych analiz tworzy przedstawienie najpierw diagnozy świata współczesnego, społeczeństwa oświeceniowego, i historii, a następnie projektów emancypacyjnych, rozszczepianych przez indywidualistyczne i społeczne tendencje jego myśli.

Jednakże analityczno-rekonstrukcyjny wymiar książki oświetlany jest refleksyjnie przez dwa plany interpretacyjne, interferujące częściowo z narracyjną strukturą książki i nadające jej dyskusyjny, jeśli czasami nie kontrowersyjny charakter. Pierwszy plan dotyczy nowoczesnego wymiaru myśli Rousseau. Prof. Pieniążek stawia tezę, że poddając krytyce oświecenie od wewnątrz, Rousseau otwiera je na (jego) (wczesną) nowoczesność i próbuje przywrócić mu nowoczesną samowiedzę. W wymiarze diagnostycznym – samowiedzę krytyczną, w wymiarze emancypacyjnym – samowiedzę pozytywną. Kolejną tezą jest przekonanie, że Rousseau nie tylko po raz pierwszy rozpoznaje określający powyższą diagnozę teoremat dialektyki oświecenia, ale i że rozpoznaniem tym stopniowo obejmuje własne pomysły emancypacyjne.

Drugi plan dotyczy ewolucji myśli Rousseau. Określa go przekonanie, że za porzuceniem przez Rousseau angażującej go w historię myśli teoretycznej stoi właśnie rozpoznanie przezeń tejże porażki i następnie, że jej „teoretyczną” konsekwencją jest – przebiegający w cieniu narastającego obłędu – zwrot autobiograficzny związany z samotniczym zwrotem ku naturze, poza dialektykami historii. Ostatnią istotną tezę wyraża pogląd, że doznająca porażki myśl Rousseau miała w znacznej mierze charakter hipotetyczno-eksperymentalny, odsłaniając kolejny poziom nowoczesności dzieła Rousseau.

Książka bynajmniej nie pretenduje w całości do oryginalności – nawiązuje do wielu intuicji znalezionych w literaturze przedmiotu, nadaje im jednak systemową funkcję, wpisując jej w spójny projekt rozumienia dzieła Rousseau.

Debata odbędzie się w poniedziałek, 19 grudnia, o godz. 17.00 i będzie transmitowana na kanale YouTube Akademii Ignatianum w Krakowie.



Uczestnicy debaty i tematy wystąpień:

  • Wprowadzenie: dr hab. Paweł Pieniążek, prof. 

Dyskutanci:

  • Prof. Jacek Migasiński (UW): Jan Jakub Rousseau — różne modalności nowoczesności
  • Dr hab. Marta Baranowska, prof. UMK: W poszukiwaniu utraconego czasu i wspólnoty politycznej
  • Prof. Henryk Benisz (UO): Tragiczna pedagogia J.-J.Rousseau
  • Dr hab. Michał Kruszelnicki prof. DSW: Rousseau okiem Pawła Pieniążka. Czy „porażka” emancypacji i „załamanie Dzieła”?

Debatę poprowadzi dr Magdalena Kozak (AIK)


Organizatorzy: Instytut Filozofii Akademii Ignatianum w Krakowie, Wydział Filozoficzny Akademii Ignatianum w Krakowie.
Transmisja online.
Poniedziałek, 19.12, godzina 17:00.
  Link do transmisji. 

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy