Debata filozoficzna pt. „Rousseau, oświecenie, nowoczesność“

Książka przedstawia myśl Rousseau ujętą wywoławczo w świetle wątków jednostki, zła i (zła) historii. Jej pierwszym celem jest próba poddania korpusu tej myśli systematycznej – na tyle, na ile pozwala jej materia – analizie, zarazem rekonstrukcji jej centralnych problemów oraz rozwiązań zaproponowanych przez Rousseau, odnoszonych do myśli oświecenia i myśli nowożytnej. Centralną oś powyższych analiz tworzy przedstawienie najpierw diagnozy świata współczesnego, społeczeństwa oświeceniowego, i historii, a następnie projektów emancypacyjnych, rozszczepianych przez indywidualistyczne i społeczne tendencje jego myśli.

Jednakże analityczno-rekonstrukcyjny wymiar książki oświetlany jest refleksyjnie przez dwa plany interpretacyjne, interferujące częściowo z narracyjną strukturą książki i nadające jej dyskusyjny, jeśli czasami nie kontrowersyjny charakter. Pierwszy plan dotyczy nowoczesnego wymiaru myśli Rousseau. Prof. Pieniążek stawia tezę, że poddając krytyce oświecenie od wewnątrz, Rousseau otwiera je na (jego) (wczesną) nowoczesność i próbuje przywrócić mu nowoczesną samowiedzę. W wymiarze diagnostycznym – samowiedzę krytyczną, w wymiarze emancypacyjnym – samowiedzę pozytywną. Kolejną tezą jest przekonanie, że Rousseau nie tylko po raz pierwszy rozpoznaje określający powyższą diagnozę teoremat dialektyki oświecenia, ale i że rozpoznaniem tym stopniowo obejmuje własne pomysły emancypacyjne.

Drugi plan dotyczy ewolucji myśli Rousseau. Określa go przekonanie, że za porzuceniem przez Rousseau angażującej go w historię myśli teoretycznej stoi właśnie rozpoznanie przezeń tejże porażki i następnie, że jej „teoretyczną” konsekwencją jest – przebiegający w cieniu narastającego obłędu – zwrot autobiograficzny związany z samotniczym zwrotem ku naturze, poza dialektykami historii. Ostatnią istotną tezę wyraża pogląd, że doznająca porażki myśl Rousseau miała w znacznej mierze charakter hipotetyczno-eksperymentalny, odsłaniając kolejny poziom nowoczesności dzieła Rousseau.

Książka bynajmniej nie pretenduje w całości do oryginalności – nawiązuje do wielu intuicji znalezionych w literaturze przedmiotu, nadaje im jednak systemową funkcję, wpisując jej w spójny projekt rozumienia dzieła Rousseau.

Debata odbędzie się w poniedziałek, 19 grudnia, o godz. 17.00 i będzie transmitowana na kanale YouTube Akademii Ignatianum w Krakowie.

Uczestnicy debaty i tematy wystąpień:

• Wprowadzenie: dr hab. Paweł Pieniążek, prof. UŁ

Dyskutanci:

• Prof. Jacek Migasiński (UW): Jan Jakub Rousseau — różne modalności nowoczesności
• Dr hab. Marta Baranowska, prof. UMK: W poszukiwaniu utraconego czasu i wspólnoty politycznej
• Prof. Henryk Benisz (UO): Tragiczna pedagogia J.-J.Rousseau
• Dr hab. Michał Kruszelnicki prof. DSW: Rousseau okiem Pawła Pieniążka. Czy „porażka” emancypacji i „załamanie Dzieła”?

Debatę poprowadzi dr Magdalena Kozak (AIK)

Ilustracja: od organizatora