Dorota Monkiewicz-Cybulska: Czy jesteśmy tarczą, do której celuje świat? – scenariusz lekcji etyki dla klasy IV–VI

Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2020 nr 2 (32), s. 47. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.

Cele:

Uczniowie dostrzegają, jakie problemy generuje nadmierne skupienie się na sobie.
Uczniowie rozumieją, że można samemu wybierać reakcję na próby zranienia nas przez innych.
Uczniowie poznają metody dystansowania się do siebie.
Uczniowie rozumieją różnicę między postawą egocentryczną a altruistyczną.

Metody i formy pracy:

Opowiadanie
Dyskusja
Wizualizacja

Przebieg lekcji:

Prezentujemy opowiadanie

Zniewaga i oświecenie

Wielu nauczycieli medytacji ma do czynienia z młodymi uczniami, którzy twierdzą, że osiągnęli już najwyższy poziom rozwoju – oświecenie. Sposobem, by sprawdzić prawdziwość ich słów, jest ich znieważenie do tego stopnia, by wpadli w gniew. Nie powinien się on już pojawić, gdyby faktycznie byli oświeceni. Tak było w przypadku młodego japońskiego mnicha, który właśnie skończył trzyletnie odosobnienie medytacyjne na małej wysepce pośrodku jeziora. Uważał, że rozwinął się tak bardzo w tym czasie, że powinien poinformować opata klasztoru o swoich osiągnięciach. W tym celu zamówił sobie wyjątkowo drogi kawałek pergaminu, gęsie pióro oraz szlachetny atrament. Po głębszym zastanowieniu starannie wykaligrafował wiersz i polecił przekazać go do rąk przełożonego. Napis na pergaminie brzmiał:

Młodego sumiennego mnicha,
Który w samotności medytował trzy lata,
Nie będą w stanie poruszyć
Nawet cztery wiatry tego świata

Mnich był bardzo zadowolony z siebie i pewien, że przełożony doceni jego doskonały wiersz. Po tygodniu sługa wrócił z odpowiedzią. To był jego własny pergamin, tylko obok każdej starannie wykaligrafowanej linijki opat niechlujnie dopisał zwykłym czerwonym długopisem słowo – „Pierdoły!”. Tego było za wiele. Mnich kazał się zawieźć od razu do opata. Pierwszy raz od trzech lat opuszczał wyspę, ale był tak wściekły, że nawet o tym nie myślał. Wzburzony wpadł do biura opata, rzucił mu pergamin na biurko, żądając wyjaśnień. Wtedy przełożony wziął pergamin i przeczytał jeszcze raz wiersz, odchrząknął i powiedział: A więc nie są w stanie cię poruszyć nawet cztery wiatry tego świata, a cztery małe pierdołki przywiały cię tutaj aż z samego środka jeziora?

Przykładowe pytania do dyskusji:

Dlaczego mnich wpadł w złość?
Co było jego słabym punktem?
Jak powinien zareagować, gdyby faktycznie osiągnął wysoki poziom rozwoju?
Jakie słowa wypowiedziane do nas mogłyby nas podobnie poruszyć?
Dlaczego te same słowa wypowiedziane do kogoś innego nas już nie dotykają?

Ćwiczenie 1: Wizualizacja

Prosimy uczniów, by wyobrazili sobie, że mają zawieszoną na szyi magiczną tarczę.
Tarcza ma niezwykłe właściwości przyciągania bolesnych słów i działań innych osób, tylko w nią mogą trafić.
Co się stanie, gdy tarcza zostanie zdjęta, po prostu zniknie?
W co będą trafiać przykre opinie, gdy zniknie cel?

Następnie prosimy ucznia o odczytanie cytatu:

Nikt nie może nas skrzywdzić bez naszej zgody
Eleanor Roosevelt

Pytania:
Jak to możliwe, że możemy decydować, czy nas coś urazi, czy nie?
Czy jest to cecha wyjątkowa, czy każdy może się tego nauczyć?

Ćwiczenie 2: Przeniesienie uwagi

Prosimy ucznia o odczytanie cytatu:

Gdy myślimy o sobie, mamy problemy, gdy myślimy o innych, mamy zadania do wykonania
Lama Ole Nydahl

Następnie prosimy uczniów o przypomnienie sobie sytuacji, gdy było im przykro. Jakie doznania im towarzyszyły?

Potem prosimy, by przypomnieli lub wyobrazili sobie sytuację, że ktoś z ich otoczenia był smutny lub znajdował się w tarapatach, a oni mieli możliwość mu pomóc. Jak na tym tle wypada pierwsze wspomnienie o osobistych trudnościach? Jak czujemy się, gdy możemy komuś pomóc, a jak, gdy rozpamiętujemy własne krzywdy?

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.