Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2018 nr 1 (19), s. 48–49. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.
Cele
Uczniowie poznają podstawowe poglądy filozoficzne dotyczące istnienia piękna.
Uczniowie potrafią zająć własne stanowisko w kwestii piękna jako idei niezależnej od podmiotu lub jako stanu umysłu osoby, która piękno odbiera.
Uczniowie dostrzegają związek między oceną czegoś jako piękne a poziomem wrażliwości i dojrzałości oceniającego.
Uczniowie rozumieją, że piękno jest ważną wartością w życiu człowieka.
Uczniowie wiedzą, jak rozwijać wrażliwość na otaczające ich walory estetyczne.
Uczniowie potrafią odnaleźć aspekty piękna w sytuacjach nieoczywistych, np. w starości, chorobie.
Uczniowie dostrzegają związek między pięknem a prawdą.
Materiały
Bajka Naturalnie, naturalnie ze zbioru Bajek filozoficznych Michela Piquemala
Metody i formy pracy
Czytanie tekstu
Wgląd (introspekcja)
Interpretacja cytatu filozoficznego
Dyskusja
Przebieg lekcji
Jako materiał bazowy przedstawiamy bajkę o dwóch turystach, którzy zwiedzali miasteczko wysoko w górach. W połowie drogi do tej miejscowości mieszkał starzec. Pierwszy turysta, schodząc z gór, wstąpił do niego na herbatę i rozczarowany powiedział, że miasteczko to nic ciekawego, bo chaty są z gliny, dzieci biegają na bosaka, wszędzie pełno kurzu, kobiety piorą w rzece w zimnej wodzie, a po ulicy chodzą krowy i kury. Starzec odpowiedział – naturalnie, naturalnie. Po jakimś czasie do staruszka wstąpił drugi turysta, zachwycony miasteczkiem. Powiedział, że mieścina to wspaniałe miejsce, bo chaty są z gliny, dzieci biegają na bosaka i bawią się w piasku, kobiety tak pięknie wyglądają, piorąc w rzece, a po ulicy chodzą krowy i kury. Starzec odpowiedział – naturalnie, naturalnie. Wnuczek przysłuchiwał się zdziwiony identycznej reakcji dziadka na obie opinie turystów. Wtedy ten mu wyjaśnił, że każdy patrzy na świat przez pryzmat tego, co ma w sercu.
(Wersja skrócona, można posłużyć się tekstem oryginalnym lub samemu wzbogacić formę).
Przykładowe pytania do tekstu
Pytamy uczniów, czy spotkali się z taką sytuacją, gdy ta sama rzecz kogoś zachwyciła, a dla innego była brzydka lub obojętna?
Z czego wynika różnica w ocenie wioski przez turystów?
Co oznacza wyjaśnienie starca, że każdy patrzy na świat przez pryzmat tego, co ma w sercu?
Ćwiczenie
Prosimy uczniów, by przypomnieli sobie, co było dla nich piękne, kiedy byli mali. Może było to np. szkiełko, muszelka, zabawka, bajka czy coś innego, co dziś by już ich nie zachwyciło.
Pytamy uczniów, co obecnie jest dla nich najpiękniejsze?
Co dorośli uznają za piękne?
Dlaczego dzieci zachwycają się drobiazgami, a dorośli często już nie?
Następnie zapisujemy na tablicy cytat z pism Davida Hume’a:
Piękno nie jest właściwością przedmiotów samych przez się; istnieje jedynie w umyśle, który je ogląda, a każdy umysł dostrzega inne piękno. Niektórzy nawet widzą brzydotę tam, gdzie inni widzą piękno.
Wspólnie z uczniami interpretujemy cytat i szukamy przykładów dostrzegania piękna tam, gdzie inni widzą brzydotę (np. przez pryzmat miłości).
Przykłady
Stary, niedołężny pies, na którego patrzy jego właściciel.
Pomarszczona babcia, która piecze dla nas pierniczki i opowiada piękne bajki.
Upośledzone dziecko, na które patrzą kochający rodzice.
Dla ułatwienia można zaprezentować galerię zdjęć dzieci z zespołem Downa w sesji ukazujących ich wdzięk: https://parenting.pl/niezwykla-sesja-dzieci-z-zespolem-downa.
Następnie inicjujemy dyskusję.
Przykładowe pytania
Czy piękno istnieje niezależnie, czy tylko w umyśle odbierającego?
Czy gdyby nie było ludzi, to czy piękno by istniało?
Czy zwierzęta postrzegają piękno?
Czy piękno może istnieć bez brzydoty?
Czy piękno jest potrzebne człowiekowi?
Jak piękne otoczenie wpływa na człowieka, a jak brzydkie?
Czy osoba pełna gniewu dostrzeże piękno ogrodu, do którego wejdzie?
Czy piękno jest potrzebne w życiu?
Dlaczego coś nazywamy pięknym?
Skąd wiemy, że coś jest piękne?
Czy istnieje rzecz piękna dla wszystkich?
Czy tylko zmysłami odczuwamy piękno?
Czy człowiek z pięknym ciałem postępujący niegodziwie nadal budzi nasz zachwyt?
Czy człowiek zachwycający się dziełami sztuki, a będący ślepym na cierpienie ludzi i zwierząt naprawdę jest wrażliwy na piękno?
Czy piękno ma coś wspólnego z zachowaniem dobrym moralnie?
Czy z zasady to, co piękne, jest dobre, a to, co brzydkie, jest złe?
Czy można pięknie umrzeć lub chorować?
Dorota Monkiewicz-Cybulska – absolwentka filozofii teoretycznej KUL oraz historii UMCS, nauczycielka etyki w Szkole Podstawowej im. B. Chrobrego w Lublinie. Zainteresowania naukowe: dydaktyka filozofii, etyka środowiskowa i bioetyka. Poza filozofią pasjonuje ją taniec współczesny, który w wolnych chwilach intensywnie uprawia.
Tekst jest dostępny na licencji: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
< Powrót do spisu treści numeru.
Ilustracja: Bashkatov
Skomentuj