Dorota Monkiewicz: Czy istnieje magia? – scenariusz lekcji filozofii dla klas IV–VIII szkoły podstawowej

Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2024 nr 3 (57), s. 50. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.

Cele:

• Uczniowie analizują pojęcie magii.
• Uczniowie wskazują słabe punkty wiary w magię.
• Uczniowie dostrzegają ograniczenia nauki w wyjaśnianiu niektórych zjawisk.

Metody i formy pracy:

• Praca z tekstem
• Dyskusja
• Eksperyment myślowy

Przebieg lekcji:

1. Pytanie na rozgrzewkę

Jakie zjawiska naturalne były magią dla ludzi z przeszłości?

Co dziś znajduje się w tzw. szarej strefie zjawisk, których nie umiemy wyjaśnić naukowo?

2. Prezentacja tekstu

Aleks i Wojtek siedzieli pod stodołą dziadka, u którego spędzali wakacje. W pewnym momencie dostrzegli grupkę mężczyzn, z których jeden trzymał w dwóch rękach rozszczepiony kijek. Mężczyzna ten szedł wolnym krokiem i ze skupionym wyrazem twarzy wpatrywał się w przedmiot w swoich dłoniach. Pozostali szli za nim, zachowując się cicho i z pewnym oczekiwaniem. Nagle twarz mężczyzny pojaśniała, zatrzymał się i zwrócił się do towarzyszy.

– To tutaj.

Mężczyźni wbili szpadel we wskazanym miejscu.

Aleks wpatrywał się jak zahipnotyzowany w całe to zajście, po czym zwrócił się do Wojtka z pytaniem, o co tu chodzi.

– To różdżka – wyjaśnił Wojtek.

– Zrobił różdżkę z rozszczepionej gałązki, a ona wskazała mu, gdzie jest  żyła wodna. W tym miejscu wykopią studnię.

– Co za bzdury – powiedział Aleks. – To jakieś bajki.

– Może… – Wzruszył ramionami Wojtek. – Ale w wielu tutejszych gospodarstwach wykopano studnie według wskazania różdżki i wszędzie była woda.

– Przypadek – mruknął Aleks, ale zaciekawił się, czy tym razem też w wyznaczonym przez różdżkę miejscu pojawi się woda.

3. Dyskusja nad tekstem

• Dlaczego ludzie szukają wiedzy w źródłach pozanaukowych? Podajemy przykład wróżbiarstwa lub jasnowidzenia.
• Co nazywamy magią teraz, a jak określano ją w przeszłości?
• Co to jest intuicja? Jak ludzie się nią posługują?
• Czy należy wierzyć intuicji?
• Jeśli badanie naukowe wskazuje pewien wynik, a intuicja mówi coś odwrotnego, czemu należy zaufać?
• Czy jest możliwe, by wiedza była dostępna bezpośrednio w umyśle np. poprzez jasnowidzenie?
• Czy to, co teraz jest dla nas niesamowite, np. cudowne uzdrowienie, będzie można kiedyś zbadać naukowo?
• Czy istnieje magia, czy tylko jeszcze niewyjaśnione zjawiska?
• Czy zaufanie do magii np. wróżbiarstwa zamiast do badań naukowych mogłoby doprowadzić do katastrofy?

4. Eksperyment myślowy

Urządzenia, którymi dysponujemy obecnie np. smartfony, byłyby dla ludzi sprzed wieków czymś magicznym, choć dla nas są już zupełnie zwyczajne. Podobnie może będzie z nami, gdy poznamy technologie, które dopiero nadejdą. Wymyśl urządzenie z przyszłości, które z perspektywy naszej dzisiejszej wiedzy byłoby oparte na zdolnościach parapsychicznych np. czepek jasnowidza.

PDF scenariusza do pobrania

---

Dorota Monkiewicz – absolwentka historii UMCS i filozofii teoretycznej KUL. Pracuje w Centrum Kultury w Lublinie oraz prowadzi warsztaty filozoficzne dla dzieci w Szkole w Chmurze. Członek Międzynarodowego Stowarzyszenia Praktyków Filozofii dla Dzieci SOPHIA. Współautorka książki Filozofuj z dziećmi 2. 100 pomysłów na dociekania filozoficzne z dziećmi. Zainteresowania naukowe: dydaktyka filozofii, etyka środowiskowa i bioetyka. Więcej o mnie na stronie www.dia-ti.com.