Filozofia jest nadzieją… O „W poszukiwaniu nadziei. Eseje filozoficzne” – wykład z cyklu „Fenomenologia współczesna”

W poszukiwaniu nadziei. Eseje filozoficzne to książkowy debiut mojego autorstwa zawierający dwanaście filozoficznych esejów. Każdy z tekstów składających się na tom, na swój sposób, dotyczy tytułowego problemu nadziei. I tak, m.in. szukam jej podstaw, zainspirowany myślą tak różnych autorów jak Albert Camus, Gabriel Marcel, Emmanuel Lévinas, Karol Wojtyła, Józef Tischner czy Paul Ricoeur, ale również filozofujący reżyserowie: Ingmar Bergman i Andriej Tarkowski. Nadzieja, tak jak ją zasadniczo rozumiem i przedstawiam w swojej książce, to nieustępliwe, niezatrzymane poszukiwanie racji dla transcendentnego umocowania ludzkiej egzystencji. Lecz, w toku opisów i analiz, owo „umocowanie transcendentne” dotyczy nie tyle wprost religijnego wymiaru człowieczej kondycji, co raczej najgłębszego pragnienia miłości. Miłości międzyludzkiej. To dopiero ona – w myśl wrażliwości dialogicznej – „dotyka” tego, co w człowieku, by tak rzec, ciąży ku wertykalnej Nieskończoności. W moim wystąpieniu skupiam się, z jednej strony, na podkreśleniu eseistycznego charakteru mojej pracy. Ta formuła pisarstwa jest moim świadomym wyborem i, jak pragnę to pokazać, ma ona swoiście fenomenologiczny charakter. To znaczy, polega na stopniowym, nigdy niewyczerpanym  u k a z y w a n i u  tego, jak człowiekowi w jego doświadczeniu odsłania się to, co w ludzkim przeżywaniu najbardziej doniosłe, stanowiące definiendum człowieczeństwa… Dlatego, w drugim kroku, pragnę ograniczyć się do przedstawienia punktu wyjścia swojej debiutanckiej pracy.

„Filozofia nadziei. Zarys projektu”, esej stanowiący pierwszy rozdział mojego zbioru, zakłada trzy ściśle i nieodłącznie ze sobą powiązane etapy fenomenologicznego badania problematyki nadziei. Etap egzystencjalny (Marcel) skupia się na samotnym, odizolowanym od innych „podmiocie nadziei”, którym jest każdy z nas o tyle, o ile – zgodnie z terminem Heideggera – jest „byciem ku śmierci”. Etap zwany przeze mnie dialogiczno-dramatycznym (Tischner) odnosi się do nadziei w jej aspekcie relacyjnym. Ta może być pokładana przez jednego człowieka w drugim i vice versa. Lecz dopiero na etapie trzecim, hermeneutycznym (Ricoeur) nadzieja bez reszty się  w y p e ł n i a,  stając się nadzieją apelującą do rozpoznanej w danej propozycji religijnej wizji Absolutu. Ten model, w pewnym przybliżeniu, został założony w każdym składającym się na zbiór tekście, stąd – jako autor – uważam go za najbardziej reprezentatywny dla całej książki.

[opracowanie: Wojciech Zalewski] 

Wojciech Zalewski – absolwent studiów filozoficznych na Uniwersytecie Jagiellońskim, obecnie doktorant na tej uczelni. Związany naukowo także z Instytutem Myśli Józefa Tischnera, uczy filozofii w elitarnym VIII Prywatnym Akademickim Liceum Ogólnokształcącym w Krakowie. Autor ponad pięćdziesięciu publikacji (w tym w języku angielskim i niemieckim). Publikował m.in. w „Kwartalniku Filozoficznym”, „Więzi”, „Znaku” oraz licznych wydaniach książkowych. Ostatnio ukazała się jego debiutancka książka pt. W poszukiwaniu nadziei. Eseje filozoficzne (Kraków, 2023). Pod kierunkiem prof. dra hab. Karola Tarnowskiego napisał pracę doktorską pt. Fenomenologia nadziei. Marcel, Ricoeur, Tischner której procedura finalizacyjna jest w obecnie w toku.

Organizator: Polskie Towarzystwo Fenomenologiczne, Instytut Filozofii i Socjologii PAN

Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.