Stefan Baley (Степан-Максим Володимирович Балей, ur. 1885, zm. 1952) – psycholog, filozof, lekarz, jeden z przedstawicieli Szkoły Lwowsko-Warszawskiej, autor podręczników i inicjator poradnictwa psychologicznego dla dzieci i młodzieży w Polsce.
Życie
Urodził się w Borkach Wielkich k. Tarnopola w rodzinie ukraińsko-polskiej. Do szkoły uczęszczał w Tarnopolu, a studiował we Lwowie, m. in. u Kazimierza Twardowskiego. Pracował jako nauczyciel w ukraińskich gimnazjach, po czym podjął pracę jako wykładowca (w Kamieńcu Podolskim i we Lwowie w Tajnym Uniwersytecie Ukraińskim). Po obronie doktoratu pod kierunkiem Twardowskiego odbył staż naukowy w Berlinie i w Paryżu. We Lwowie studiował również medycynę, pracował wolontaryjnie na oddziale psychiatrycznym. Potem przeniósł się do Warszawy, a jako profesor Uniwersytetu Warszawskiego założył tam katedrę psychologii wychowawczej. Członek m.in. Polskiego Towarzystwa Psychiatrycznego, Polskiego Towarzystwa Psychologicznego i Polskiego Towarzystwa Filozoficznego. Za główne narzędzie psychologii uważał metody introspekcyjne; zajmował się badaniami empirycznymi, m.in. badał wpływ przeżyć wojennych na psychikę młodzieży, był pionierem badań ankietowych młodzieży w Polsce w zakresie religijności i sportu.
Filozofia
Baley interesował się przede wszystkim psychologią rozwojową i wychowawczą (był autorem pierwszych podręczników z psychologii, pedagogiki i logiki w języku ukraińskim), zainteresowany m.in. problematyką osobowości, inteligencji, światopoglądu i procesu samopoznania. Do jego osiągnięć filozoficznych należy krytyczna analiza pojęcia „psychologicznej podstawy uczuć”, używanego przez myślicieli odwołujących się do tradycji filozoficznej Franza Brentano. Baley zbadał relację „podstawa uczucia”‒„uczucie” w kategoriach „przyczyna”‒„skutek” oraz „akt”‒„treść”. Zajmował się również filozofią społeczno-polityczną, m.in. zagadnieniem „egoizmu narodowego” (środek zaradczy na tę postawę widział w uprawianiu nauki). Interesowały go również psychologia twórczości literackiej (analiza dzieł literackich z perspektywy psychoanalitycznej) oraz psychologia muzyki.
Główne źródła:
Stepan Ivanyk, Filozofowie ukraińscy w Szkole Lwowsko-Warszawskiej, wyd. Semper, Warszawa 2014
Skomentuj