Wydawcą czasopisma jest
Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru:
Zamów teraz w wersji papierowej
Zachęcamy do lektury!
Czy WIESZ, ŻE…
- najnowszy numer można kupić także w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!” w prenumeracie za płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Spis treści
Kalendarium
Osoba w prawie > Marta Soniewicka
Pojęcie osoby jest jedną z tych kategorii normatywnych, które najpierw pojawiły się w prawie, by potem przeniknąć do języka teologicznego, a następnie filozoficznego. Ściślej rzecz ujmując, termin łaciński persona wywodzi się z teatru greckiego, z którego został przeszczepiony na scenę prawno-polityczną w starożytnym Rzymie.
Co mamy na myśli, mówiąc „osoba”? > Artur Szutta
Różni filozofowie, używając tego słowa, co innego mają na myśli. Odmienne ujęcia osoby mają poważne konsekwencje o znaczeniu moralnym. Warto zatem bliżej przyjrzeć się definicjom i koncepcjom osoby.
Kim jest człowiek? > Jacek Wojtysiak
„W 1615 roku odbyła się na Uniwersytecie w Cambridge debata na temat […], czy psy myśliwskie tropiące w trakcie łowów stosują logikę […]. John Preston bronił tezy, że psy stosują logikę, jego oponent, Matthew Wren, argumentował natomiast, iż psy jedynie kierują się węchem i tylko dlatego wybierają właściwy kierunek”.
Czy tylko ludzie są osobami? > Michael Lacewing
W potocznej mowie używamy słowa „osoba” jedynie w odniesieniu do ludzi. Czy słusznie? Na czym polega bycie osobą? Czy przynajmniej niektóre zwierzęta albo komputery (te dzisiejsze albo w przyszłości) mogą za osoby uchodzić?
Personalizm etyczny > Kazimierz Krajewski
Człowiek w swoim życiu stawia pytania typu: czym jest moralność, jakie są jej źródła, na czym polega dobro i zło ludzkiego czynu, jak uzasadnić oceny moralne. Kluczem do odpowiedzi na te i tym podobne pytania jest odkrycie kategorii osoby i jej godności. Owo odkrycie dokonuje się w doświadczeniu moralnym.
Lepiej poczuj to w swej duszy > James Tartaglia
Jesteśmy tożsamymi w czasie osobami dzięki naszej subiektywnej perspektywie, z której oglądamy i odczuwamy świat. W naszym codziennym doświadczeniu perspektywę tę określamy słowem „dusza”.
Filozof nie powinien być sam > Hanna Urbankowska
Refleksja filozoficzna bywa egocentryczna. Jej punkt wyjścia stanowi często doświadczenie „ja”: własnego bycia, własnej świadomości.
Czy Bóg nosi maskę? > Bartosz Kośny
Religia ugruntowała wyobrażenie Pana Boga jako… no właśnie – pana, czyli osoby. Czy jednak za taką wizją przemawiają jakieś racje filozoficzne? Czy tylko osoba mogła stworzyć wszechświat?
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Jak cenne jest bycie osobą? > Artur Szutta
Teoria argumentacji: #18. Dwa złe nie dają dobrego, czyli o tym, jak nie usprawiedliwiać nagannego postępowania > Krzysztof A. Wieczorek
Gawędy o języku: #4. …Ale co czyni ją piękną? > Wojciech Żełaniec
Filozofia w literaturze
Jądro ciemności a złota reguła etyczna > Natasza Szutta
Satyra
Persona non grata (szkice do portretu) > Piotr Bartula
Felieton
Czy rzeka może być osobą? > Jacek Jaśtal
Alienacja Kapitana Metaferejna > Adam Grobler
Osoba niejedno ma imię > Jan Woleński
Lekcja filozofii
#3. Pierwsze spory filozoficzne > Jacek Wojtysiak
Filozofia w szkole
Czy każdy może zostać bohaterem? > Dorota Monkiewicz-Cybulska
Z półki filozofa…
Bóg albo absurd, czyli nauka w perspektywie teistycznej > Piotr Biłgorajski
Filozofia w filmie
Westworld – czy maszyna może być prawdziwą osobą? > Ola Jarosz, Zuzia Szutta
Filozofia z przymrużeniem oka
Redaktor prowadzący numeru: Anna Krajewska, Artur Szutta
Drodzy Czytelnicy,
wszyscy znamy z języka potocznego rozróżnienie między kimś a czymś. Wiemy doskonale, kiedy pytać „co to?”, a kiedy „kto to?”. Czy zastanawialiście się jednak kiedyś, co tak naprawdę kryje się za słowem „ktoś”? Czy może, patrząc w lustro, pytaliście siebie, jak to jest, że za tym spojrzeniem kryje się jakże inna od pustej materii rzeczywistość, posiadająca własne wnętrze, zdolna do myślenia o sobie i świecie, posiadająca własne plany i pragnienia. W filozofii tego rodzaju rzeczywistość określana jest mianem osoby.
Jest to tajemniczy byt i choć osobowy sposób istnienia wydaje się być bardzo dobrze znany każdemu z nas, i to od niemal początków naszego istnienia, wciąż wiąże się z nim więcej znaków zapytania niż pewnych odpowiedzi. Co to znaczy być osobą? Czy tylko my, ludzie, jesteśmy osobami (przynajmniej pośród istot cielesnych)? Czy aby być osobą, trzeba mieć niematerialną duszę? Czy też może wystarczy skomponować elementy materii w jakiś skomplikowany sposób, aby wyłoniła się z nich istota samoświadoma? Jeśli to drugie, to czy będziemy potrafili tworzyć maszyny, które będą osobami? Czy tworzenie takich osób-maszyn nie byłoby czymś nieetycznym?
Pojęcie osoby ma też wielkie znaczenie moralne. „Ktoś” to nie jest zwykła rzecz, którą można sobie wziąć i zrobić z nią, co się chce. Uzmysłowienie sobie, że naprzeciwko nas stoi samoświadoma istota, automatycznie niejako wzywa nas do okazania jej szacunku. Zdaniem wielu jedyną właściwą moralnie postawą względem osoby jest miłość rozumiana jako pragnienie dobra dla niej. Co decyduje o tym, że osobom należy się szacunek i miłość? Na czym polega cenność osobowego istnienia? Czy powinność ta jest jedynie wytworem naszej kultury, ewolucji, czy może być czymś głębiej zakorzenionym w świecie odwiecznych, albo raczej ponadczasowych, wartości?
Osobom przysługują określone prawa. Dlatego teoretyczna dyskusja nad pojęciem osoby ma również w tym sensie wymiar praktyczny o kolosalnej wadze – kształtuje prawo, a za jego pośrednictwem naszą rzeczywistość, i to w jej najbardziej fundamentalnym wymiarze. Konkretne rozstrzygnięcia przełożą się na prawną ochronę życia konkretnych indywiduów bez względu na wiek, stan zdrowia itd. lub brak takiej ochrony.
Do refleksji nad tymi i innymi kwestiami zapraszamy Was w już dwudziestym drugim numerze „Filozofuj!”. W kolejnych artykułach nasi autorzy zastanawiają się nad różnymi znaczeniami słowa „osoba”: nad tym, co decyduje o tej diametralnej różnicy między osobą a innymi bytami; nad osobowym statusem innych niż człowiek istot; nad etycznym wymiarem i wartością osobowego istnienia; jej duszą oraz szczególnym wymiarem międzyosobowych relacji.
Oprócz tematycznych artykułów oczywiście nie brak naszych stałych działów: kursu argumentacji, etyki w literaturze, eksperymentu myślowego, proponowanej lekcji filozofii, gawędy o języku, filozoficznej satyry, filozofii w filmie czy też filozoficznej rozrywki w postaci krzyżówki i filozoficznych żartów. Mamy nadzieję, że lektura tego numeru „Filozofuj!” będzie dla Was stanowiła ucztę intelektualną. Zatem filozofujcie!
Redakcja
Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.
Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.
Skomentuj