Wydawcą czasopisma jest
Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru 4(28)/2019:
Zamów teraz w wersji papierowej
Zachęcamy do lektury!
Czy WIESZ, ŻE…
- najnowszy numer można kupić także w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!”w prenumeracie za płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Redaktor prowadzący numeru: prof. Andrzej Szahaj
Podziękowania należą się: Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Joannie Luc, Eli Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Marcinowi Iwanickiemu, Dorocie Monkiewicz-Cybulskiej, Patrykowi Popławskiemu, Marcie Ratkiewicz-Siłuch, Małgosi Szostak, Annie Zych, Redaktorom językowym: Małgorzacie Szostak, Oldze Tyszce, Justynie Grzeszczuk, Grafikom: Natalii Biesiadzie-Myszak, Zuzannie Bołtryk, Wiktorii Jabłońskiej, Markowi Mosorowi, Jędrzejowi Pawlaczykowi, Łukaszowi Szostakowi, Małgorzacie Uglik, Hani Urbankowskiej, Patrycji Waleszczak, Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Patrycji Waleszczak, Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli na w projekcie Patronite: Tadeuszowi Chelkowskiemu, Tomaszowi Stępińskiemu, Slavo Szcześniakowi, Łukaszowi Rojkowi, Błażejowi Brożynie, Jędrzejowi Pawlaczykowi, Alicji Pietras i Alicji Neumann, a także wszystkim innym osobom, które nam pomagały i nas wspierały. Dziękujemy serdecznie! Bez Was wydanie kolejnego numeru byłoby niemożliwe.
Spis treści
Nieuchronność relatywizmu > Andrzej Szahaj
Relatywizm niejedno ma imię. Jest to zespół poglądów, który można odnieść do najważniejszych składników naszego życia: kultury, moralności, nauki, religii i sztuki. Czy przyjęcie relatywizmu w którejś z jego wielu wersji jest rzeczywiście konieczne? Żeby odpowiedzieć na to pytanie, musimy najpierw ustalić, czym mniej więcej jest relatywizm i dlaczego wciąż znajdują się filozofowie, dla których jest to bardzo poważna propozycja teoretyczna.
Anatomia relatywizmu > Artur Szutta
Chociaż relatywizmów jest wiele, można mówić o ich wspólnej strukturze. Jej uchwycenie pozwala zrozumieć nie tylko naturę tej grupy stanowisk, ale także uświadomić sobie, dlaczego to stanowisko może wydawać się atrakcyjne oraz jakie może mieć słabości.
W stronę relatywizmu > Adam Chmielewski
Relatywizm rozumiany jako stanowisko filozoficzne ma bardzo wiele twarzy. Ostatecznie jednak można stwierdzić, że najważniejsze próby obalenia tego poglądu są nieskuteczne. Dlaczego relatywizm wykazuje się wobec nich tak dużą odpornością?
Czy normalna ludzka ręka ma pięć palców? Spór o relatywizm teoriopoznawczy > Michał Rydlewski
Filozofowie cenią sobie spory, co wynika z faktu, że to, czym się zajmują – przynajmniej moim zdaniem – to interpretacja rzeczywistości, udzielanie nowych odpowiedzi na stare pytania lub stawianie pytań zupełnie nowych, a nawet wyjaśnianie, dlaczego poprzednie pytania były źle postawione (w tym ostatnim na pewno mistrzostwo osiągnął „późny” Wittgenstein).
Blaski i cienie moralnego relatywizmu > Artur Szutta
Już starożytni zauważyli, że co w jednym miejscu jest uważane za czyn szlachetny, gdzie indziej może być postrzegane jako czyn niegodziwy. Spostrzeżenie to w XX wieku doprowadziło do uformowania poglądu zwanego relatywizmem moralnym. Co dokładnie głosi relatywizm moralny i na ile jest to stanowisko uzasadnione?
Kalendarium problemowe
Prawda w kulturze ponowoczesnej > Grzegorz Dziamski
Czym w dzisiejszej kulturze jest prawda? Jakie znaczenie jej przypisujemy? Czy postmodernizm zrezygnował z prawdy, a może odkrył jej skrzętnie dotąd skrywaną irracjonalną stronę? Kiedyś prawda miała nas wyzwalać, a jaką rolę pełni dzisiaj?
Relatywizm kulturowy: czym jest, a czym być nie powinien > Wojciech Józef Burszta
Ustalenia antropologii kulturowej pozwalają przyjąć, że relatywizm kulturowy to przydatna postawa we współczesnym świecie. Sprzyja on bowiem nie tylko krzewieniu tolerancji, ale także zwraca uwagę danej wspólnoty na wartość różnorodności i odmienności kulturowej. Jest to również postawa, której można wyznaczyć bardzo wyraźne granice.
Narzędzia filozofa
Teoria argumentacji: #23. Logiczne dylematy, czyli zwodnicze argumenty oparte na niezawodnych schematach > Krzysztof A. Wieczorek
Eksperyment myślowy: Relatywistyczne spotkanie trzeciego stopnia > Artur Szutta
Greka i łacina z wielkimi klasykami: Relatywizm > Michał Bizoń
Filozofia w literaturze
Medaliony a relatywizm etyczny > Natasza Szutta
Gawędy o języku: #10. Przedstawmy sobie pojmowanie > Wojciech Żełaniec
Satyra
List Gończy (portret pamięciowy relatywisty) > Piotr Bartula
Felietony
Osoba a normy moralne > Jacek Jaśtal
Kto jest kto? > Adam Grobler
Filozoficzne zoo
Wiewiórka Jamesa > Jakub Jernajczyk
Felieton
Co to znaczy „wiedzieć lepiej”? > Tomasz Szubart
Relatywizm i jego cień > Marek Błaszczyk
Lekcja filozofii
#9. Dialog sceptyka z dogmatykiem > Jacek Wojtysiak
Z półki filozofa…
Darwinowska empatia > Zbigniew Wróblewski
Filozofia w filmie
Przedszkolanka > Błażej Gębura
Filozofia z przymrużeniem oka
Drodzy Czytelnicy,
niemal każda osoba, która nieco dłużej zajmuje się filozofią, marzy o tym, nawet jeśli się do tego nie przyznaje, żeby chociaż przez chwilę porozmawiać z wielkimi myślicielami z przeszłości, zadać im kilka pytań i podzielić się wątpliwościami. Zakładając, że problemem nie jest dla nas bariera językowa, wyobraźmy sobie, że nagle znajdujemy się w starożytnych Atenach i spotykamy Sokratesa siedzącego pod ogromnym platanem. Korzystając z okazji, zadajemy mu pytanie: „Czym jest sprawiedliwość?”, a on patrzy na nas zdumiony i mówi: „Na Zeusa, przecież to zależy! Najpierw powiedz mi, kim jesteś”. W tym samym momencie dochodzi do nieoczekiwanej zamiany miejsc, w wyniku której nie rozmawiamy już z Sokratesem, ale Protagorasem z Abdery, który podstępem próbuje nas przekonać o słuszności swojej słynnej tezy, że człowiek jest miarą wszechrzeczy.
Tak rozumiany relatywizm miałby zwracać naszą uwagę na ocean różnych motywów i sądów tworzonych przez ludzkość. Sposób, w jaki widzimy świat, jest zależny nie tylko od naszych psychologicznych uwarunkowań, ale przede wszystkim od kultury, która nas ukształtowała, wpajając nam określone przekonania i sposoby myślenia. A jeśli tak, to roszczenie sobie pretensji do tego, by to właśnie nasz punkt widzenia był pod względem poznawczym wyróżniony i lepszy od innych, wydaje się mało uzasadnione. To samo dotyczy zarówno kultury europejskiej, jak i innych kultur czy wspólnot. Jeśli relatywiści mają rację, to nikt nie może niczego ustalić w sposób absolutny, obiektywny i ostateczny, a więc niezależnie od własnej perspektywy.
Rozstrzygnięcie, czy stanowisko relatywizmu można uzasadnić, jest kluczowe nie tylko w oszacowaniu naszych ambicji poznawczych, ale także w określeniu, jaka jest natura filozofii. Czy ma ona jedynie katalogować i opisywać różne punkty widzenia, czy też docierać do niepodważalnej i obiektywnej prawdy – prawdy przez duże P? Uważamy, że są to pytania niezwykle istotne i właśnie z tego powodu łamy najnowszego numeru „F!” poświęcamy na zrelacjonowanie sporu o relatywizm, przytaczając na rzecz tego stanowiska argumenty, które jako pierwszy wyartykułował Protagoras, oraz zarzuty formułowane przez jego przeciwników, którym cierpliwe sekundują Sokrates i Platon.
Zachęcamy Was również do zwrócenia uwagi na stałe działy czasopisma, w których tym razem przeczytacie m.in. o relatywistycznym eksperymencie myślowym z kosmitami w rolach głównych, filmie Przedszkolanka, etycznej analizie Medalionów Zofii Nałkowskiej oraz o tym, dlaczego w dyskusji należy ostrożnie postępować z niektórymi dylematami. Dla nauczycieli jak zwykle przygotowaliśmy objaśnienie kolejnego fragmentu podstawy programowej.
Filozofujcie (niezależnie od wszystkiego)!
Redakcja
Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.
Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.
Skomentuj