Numer

Filozofuj! 2020 nr 6 (36): Współczesne mity

Wydawcą czasopisma jest

Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru 6(36)/2020:

Zachęcamy do lektury!


Czy WIESZ, ŻE

Download (PDF, 24.86MB)

Download (PDF, 24.86MB)


Redaktor prowadzący numeru: Artur Szutta

Podziękowania za pracę nad numerem należą się: Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Eli Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Marcinowi Iwanickiemu, Dorocie Monkiewicz-Cybulskiej, Redaktorom językowym: Aleksandrze Sitkiewicz, Marcinowi Gęsiarzowi, Grafikom:  Natalii Biesiadzie-Myszak, Paulinie Belcarz, Hannie Bytniewskiej, Ewie Czarneckiej, Małgorzacie Oleszkiewicz, Florianen vinsi’Siegereith, Małgorzacie Uglik, Patrycji Waleszczak, Wojciechowi Zielińskiemu, Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Patrycji Waleszczak, Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Kacprowi Dyrdzie, Krzysztofowi Dąbkowskiemu, Piotr Elfingerowi, Pawłowi Głazowi, Danielowi Kozie, Mateuszowi Ozimkowi, Tomaszowi Peplińskiemu, Alicji Pietras, Oktawii Poprawskiej, Janowi Rychertowi, Tomaszowi Stepinskiemu, Janowi Swianiewiczowi, Zbigniewowi Szafrańcowi, Slavo Szcześniakowi, Ani Wilk-Płaszczyk, Józefowi Zonowi. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydane tego numeru.


Czy jesteśmy dziś wolni od mitów? > Artur Szutta
Porównując się ze społeczeństwami z odległych czasów, często spoglądamy na nie z poczuciem wyższości. Ich obraz świata z dzisiejszej perspektywy wydaje się naiwny i pełen mitów (rozumianych jako fałszywe lub niedostatecznie uzasadnione przekonania). Nawet najbardziej światłe umysły spośród naszych przodków przyjmowały swego czasu, że Ziemia jest płaska lub że Słońce kręci się wokół niej. Dziś, dzięki rozwojowi nauki, wierzymy, że jesteśmy wolni od powszechnego rozprzestrzeniania się fałszywych czy też nieuzasadnionych poglądów (a przynajmniej że mocno zbliżyliśmy się do takiego ideału wolności). Czy aby na pewno tak jest?

Niebezpieczne mity i wady intelektualne > Linda Trinkaus-Zagzebski
Gdyby pięćdziesiąt lat temu powiedziano mi, że w ciągu kilku dekad każda cząstka informacji, którą ktokolwiek dysponuje, będzie dostępna z każdego miejsca na Ziemi dzięki kliknięciu przycisku, byłabym podekscytowana. Oczekiwałabym kwantowego skoku w rozwoju wiedzy i wykorzystania jej dla indywidualnego i wspólnego dobra. Oczywiście tak się nie stało. Wręcz przeciwnie.

Światopogląd naukowy > Ryszard Kleszcz
Z pojęciem światopoglądu naukowego (scientific worldview, wissenschaftliche weltanschauung) możemy spotkać się w ramach rozmaitych filozoficznych, światopoglądowych czy częściej jeszcze publicystycznych dyskusji, tak historycznie przebrzmiałych, jak i występujących współcześnie. Wszelka jednak dyskusja dotycząca tego rodzaju światopoglądu, jego cech, winna być poprzedzona wyjściowymi ustaleniami dotyczącymi rozumienia samego terminu „światopogląd”. Takie ustalenie pozwoli nam w następstwie dojrzeć swoistość owego światopoglądu, określanego mianem naukowego, i ocenić, czy i w jakim sensie taki światopogląd jest w ogóle możliwy.

O tym, że fakty nie są nam „dane” > Wojciech Sady
Powiada się zwykle, że wiedza obiektywna (w odróżnieniu od subiektywnych przekonań) to ta, która oparta jest na faktach – na tym, co dane naszym zmysłom – i poza fakty nie wykracza. A fakty, dodaje się, są takie, jakie są, niezależnie od tego, co na ich temat sądzimy. Budując system wiedzy, nie wolno faktów selekcjonować, brać pod uwagę akurat tych, które potwierdzają nasze przekonania, inne ignorując, a przynajmniej uznając za mniej ważne. Obserwować zaś trzeba uważnie, tak aby niczego nie przegapić.

Bocheński o autorytecie i zabobonach z nim związanych > Filip Kobiela
W jednym z przykazań Podręcznika mądrości tego świata Józef Maria Bocheński zaleca: „Nie wierz nikomu, dopóki nie przekonasz się, że on zna się na tym, o czym mówi, i że jest prawdomówny” (przykazanie 10.1.1). To lapidarne sformułowanie zawiera zarówno zarys teorii autorytetu sformułowanej przez Bocheńskiego, jak i sygnalizuje pewne praktyczne problemy z nim związane.

Filozofia jako zwalczanie zabobonów > Anna Brożek
„Filozof jest z powołania obrazoburcą, niszczycielem przesądów i zabobonów. […] Że pełnienie tej funkcji nie jest wygodne, że nie obiecuje wielu korzyści dla autora, to inna sprawa. Wręcz przeciwnie: filozof wierny swojemu powołaniu musi się liczyć z prześladowaniem ze strony poczciwych bałwochwalców i innych wyznawców zabobonu. Nieprawdą jest, by historia znała wielu męczenników nauki, natomiast wielu filozofów cierpiało prześladowanie dlatego, że smagali zabobony”. Józef M. Bocheński (1987)

Przesąd i rozum > Jacek Hołówka
Rozważymy cytaty z pięciu autorów, którzy zajmowali się surogatami prawdy. Będą to: Franciszek Bacon, Dawid Hume, Edmund Burke, Józefa Maria Bocheński i Leszek Kołakowski.

Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: O potrzebie czujności poznawczej > Artur Szutta

Felieton
Zabobon tolerancji > Damian Leszczyński

Filozofia w literaturze
Pani Bovary – w pogoni za szczęściem > Natasza Szutta

Narzędzia filozofa
Gawędy o języku: #17. Urodzaj na rodzaje > Wojciech Żełaniec

Satyra
Frankenstein reaktywacje > Piotr Bartula

Felieton
Wszyscy uśmiechnięci będą wniebowzięci > Jacek Jaśtal
#1. Mądrość zbiorowa > Adam Grobler

Greka i łacina z wielkimi klasykami
Mit > Michał Bizoń

Filozofia w szkole
Co wiemy o przyjaźni? Scenariusz lekcji filozofii dla uczniów szkół podstawowych > Dorota Monkiewicz-Cybulska

Felieton
Filozofia i zabobon > Jan Woleński

Fragment z klasyka

Wokół tematu
Smutek współczesnych autorytetów > Roman Kubicki

Z półki filozofa…
Rozum publiczny i pluralizm rozumnych światopoglądów > Jan Kłos
Porozmawiajmy o jedzeniu zwierząt > Natasza Szutta

Meandry metafory
#5. Hobbes i Locke > Marek Hetmański

Filozofia w filmie
Wehikuł czasu > Piotr Lipski

Narzędzia filozofa
Czy Juliusz Cezar był zbrodniarzem? Argumenty semantyczne > Jakub Pruś

Relacje
Pierwszy Kongres Filozofii Polskiej > Ryszard Zajączkowski

Filozofia z przymrużeniem oka


Drodzy Czytelnicy,

niekiedy stwierdza się, że powstanie i rozwój filozofii można traktować jako spektakularne zwycięstwo rozumu nad myśleniem w kategoriach mitologicznych. Wedle takiego scenariusza starożytni Grecy zaczęli dostrzegać nieadekwatność wyjaśnień funkcjonujących w ramach otaczających ich zewsząd mitów i pewnie wkroczyli na ścieżkę racjonalności, konsekwentnie usuwając niemal wszystko, co stało na drodze rozumu. Nie kwestionując tego, być może nieco uproszczonego, obrazu, należy podkreślić, że w pewnym sensie znajdujemy się dzisiaj w sytuacji podobnej (z wszystkimi oczywistymi różnicami), co Grecy u początków myślenia filozoficznego.

Nadal bowiem otaczają nas mity. Są jednak o wiele bardziej rozproszone i płytkie; na ogół nie mogą odznaczać się tą egzystencjalną głębią, którą wciąż możemy odnaleźć np. w opowieści o Mojrach, nawet jeśli uznajemy ją za z gruntu fałszywą. Rolą filozofii byłoby zatem dzisiaj nie tyle eliminowanie tych współczesnych mitów, gdyż jest to zadanie pozbawione większych szans powodzenia, ale stworzenie pewnej ich intelektualnej mapy i krytyczny namysł nad ich treścią. Sądzimy, że to, mówiąc kolokwialnie, da się zrobić. Dlatego aktualny numer czasopisma przygotowany w 25-lecie śmierci Józefa Marii Bocheńskiego, wybitnego polskiego filozofa i logika, autora 100 zabobonów w całości poświęcamy tej problematyce.

Znajdziecie w nim refleksję nad pojęciem świato­­­poglądu naukowego, autorytetu, tolerancji, faktu, czujności poznawczej, a także m.in. rozważenie poglądu, że rolą filozofii jest zwalczanie zabobonów. Zachęcamy również do przeczytania tekstów ze stałych działów: filozofii w filmie, filozofii w literaturze, scenariusza lekcji czy kolejnego felietonu o metaforach. Mamy ogromną nadzieję, że lektura tego numeru choć trochę przyczyni się do przyznania przez Was, że nawet w otoczeniu mitów da się rozumnie żyć.

Filozofujcie!

Redakcja


Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.

Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.



Download (PDF, 24.86MB)

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

1 komentarz

Kliknij, aby skomentować

  • Ludzie! Chrześcijanie!” /to z “Krzyżaków” HS/
    Toć nowy nr “F” jest jak grzybobranie!
    Albo i inne fenotyczne /filozofenomeno/ zmaganie!
    =-O 😉 🙂 :-! :O 😀 O:-)

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy