Wydawcą czasopisma jest
Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru 4(46)/2022:
Zachęcamy do lektury!
Czy WIESZ, ŻE…
- najnowszy numer można kupić także w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!” w prenumeracie płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Redaktor prowadzący numeru: prof. Arkadiusz Górnisiewicz
Podziękowania za pracę nad numerem „Po co nam państwo?” należą się: Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Piotrowi Biłgorajskiemu, Eli Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Marcinowi Iwanickiemu, Robertowi Kryńskiemu, Dorocie Monkiewicz, Redaktorom językowym: Aleksandrze Sitkiewicz, Agnieszce Stańczak, Annie Wewior, Grafikom: Natalii Biesiadzie-Myszak, Paulinie Belcarz, Ewie Czarneckiej, Annie Koryzmie, Lubomirze Platcie, Małgorzacie Uglik, Patrycji Waleszczak, Wojtkowi WU Zielińskiemu, Mirze Zyśko, Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Patrycji Waleszczak, Mirze Zyśko, Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Kacprowi Dyrdzie, Piotrowi Elfingerowi, Pawłowi Głazowi, Zofii Kusztal, Sebastianowi Łasajowi, Michałowi Markowi, Tomaszowi Peplińskiemu, Paulinie Skorupińskiej, Tomaszowi Stępińskiemu, Janowi Swianiewiczowi, Zbigniewowi Szafrańcowi, Ani Wilk-Płaszczyk, Tomaszowi Szwedowi, Jerzemu Szyjutowi, Wojciechowi Wysowskiemu. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydane tego numeru.
Jak istnieje państwo? Kilka uwag o ontologicznej nieoczywistości państwa > Arkadiusz Górnisiewicz
Między tym, jak istnieją fakty fizyczne, i tym, jak istnieją zjawiska społeczne, zachodzi fundamentalna różnica. Przypomina nam o tym filozof John R. Searle, rozróżniając „nagie fakty” i „fakty instytucjonalne”. Te drugie są faktami tylko na mocy ludzkiego uznania za takie.
Państwo i cele jego istnienia > Bogdan Szlachta
Liberalna perspektywa wydaje się dominować, a nawet zachęcać do budowania „superpaństwa” uwalniającego jego obywateli od przebrzmiałych już przynależności do „państw narodowych”. Perspektywa ta jednak wiązana jest nieodmiennie z wiarą w trwałość państwa, które – choć obejmujące wiele dawnych „państw narodowych” – konkurować przecież będzie z innymi państwami, znajdowanymi poza Europą, a od Unii Europejskiej nawet mocniejszymi.
Fragment z klasyka
Autorytet prawa > Marta Soniewicka
Problem relacji państwa i prawa był przedmiotem dyskusji wielu filozofów. Niektórzy, jak Hans Kelsen, twierdzili, że wyjaśnienie, czym jest państwo, wymaga uprzedniego wyjaśnienia, czym jest system prawa, gdyż państwo zawsze ma charakter prawny i tylko w kategoriach prawnych można je definiować. Inni zaś, jak Jeremy Bentham czy John Austin, dochodzili do przeciwnych wniosków, twierdząc, że zrozumienie prawa wymaga odniesienia do uprzednio przyjętej teorii państwa. Niewątpliwie teoria państwa i teoria prawa są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie na siebie wpływają.
Dwa ciała króla > Robert Pawlik
W dominującym obecnie ujęciu genezy nowoczesnego państwa akcent pada na jego świeckość. W obliczu krwawego konfliktu między katolikami i protestantami w XVII stuleciu państwo musiało zostać postawione ponad sporami religijnymi i osadzone na niereligijnym fundamencie. W wyniku procesów sekularyzacji oraz wyraźnego rozdzielenia tego, co polityczne, od tego, co konfesyjne, tradycyjne monarchie przekształciły się w terytorialne państwa narodowe. Nowoczesne państwo musiało stać się neutralne światopoglądowo, żeby zabezpieczać przestrzeń wolną od oddziaływania religii, będącej źródłem najgroźniejszych konfliktów i najstraszniejszej przemocy.
Między władzą a autorytetem > Artur Szutta
Państwo można zdefiniować jako organizację (lub grupę osób) mającą (zwierzchnią) władzę nad mieszkańcami określonego terytorium. Newralgicznym terminem w tej definicji jest słowo „władza”. Co właściwie ono oznacza?
Przeciwko państwu: anarchizm i anarchiści > Paweł Malendowicz
Wolność i władza są jak ogień i woda. Połączenie wolności i państwa jest zatem dla anarchistów czymś niemożliwym.
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Sen o państwie > Artur Szutta
Kurs logiki: #10. Klasyczny rachunek zdań (cz. 5) – Tautologie i niezawodne schematy wnioskowania > Krzysztof A. Wieczorek
Filozofia w nauce
Meta-fizyka kwantowa: Dialog 1. Klasyczny obraz świata i jego upadek > Andrzej Łukasik
Filozofia w literaturze
Odprawa posłów greckich – o co chodzi w sprawowaniu rządów > Natasza Szutta
Felieton
Z żywotów równoległych: filozof i polityk > Jacek Jaśtal
Obywatel dla państwa czy państwo dla obywatela? > Jan Woleński
Globalokalizacja > Adam Grobler
Satyra
Rurociąg Strachu im. Tomasza Hobbesa > Piotr Bartula
Filozofia społeczna
Śniadanie kontynentalne: #10. Proszę Państwa, oto Prawo! > Tomasz Kubalica
Wokół tematu
Zadania państwa w XXI wieku > Joanna Mysona Byrska
Filozofia w filmie
451° Fahrenheita > Piotr Lipski
Filozofia w szkole
Umówmy się na państwo. Scenariusz lekcji filozofii dla uczniów szkół podstawowych > Dorota Monkiewicz
Z półki filozofa…
Sens życia i jego znaczenie > Natasza Szutta
Filozofia i estetyka po końcu świata > Zbigniew Wróblewski
Filozofia z przymrużeniem oka
Drodzy Czytelnicy,
jednym z najdziwniejszych fenomenów związanych z ludzką cywilizacją jest to, że w jej obrębie jednostka może ulec zwielokrotnieniu i dzięki temu pomnożyć swe siły, możliwości, zdolności, aby zrealizować cele, które byłoby trudno osiągnąć w pojedynkę. Najbardziej narzucającym się przykładem społecznej mnogości jest państwo, a więc ten dziwny twór, który nieprzypadkowo już starożytnym spędzał sen z powiek. Jest przecież coś fascynującego w bycie, który może przetrwać przetasowania dotyczące egzystencji współtworzących go poszczególnych jednostek. Okazuje się więc czymś trwalszym niż poszczególne istnienia, a dla niektórych może wręcz pełnić rolę quasi-absolutu.
Niekiedy zresztą mówimy o państwach zupełnie tak, jakby wiodły jakieś niezależne od nas wszystkich życie, sunąc ponad nami niczym lodowce, i wydaje się, że jedyne, co możemy zrobić, to obserwować ich konkretne poczynania i odnotować kierunek, w którym podążają. Oczywiście zdajemy sobie sprawę z tego, że państwami da się sterować, bo to my i tylko my dzierżymy stery, jednak niektóre manewry mogą być bardziej wymagające od innych. Poszukiwania idealnej metody politycznego zarządzania państwem wciąż są dalekie od jednoznacznej konkluzji. A jeśli tak, to nic dziwnego, że nad państwami nie możemy mieć pełnej kontroli.
Nie mniej zaskakujące jest to, że przyglądając się państwu, poniekąd przyglądamy się nam samym. W tym sensie wszelka refleksja z zakresu socjologii, politologii i filozofii polityki okazuje się swego rodzaju soczewką, która pokazuje nam, że określone tendencje zauważalne wśród jednostek nie są czymś odosobnionym, ale kulminują w zjawiskach społecznych, realizując się w całej wspólnocie, do której przynależymy. Państwo jako coś w pewnym sensie ogólnego jest w stanie dostarczyć informacji o jednostkach, które się nań składają. Tworząc państwa albo chociaż zastanawiając się nad nimi, dokonujemy samopoznania. Okazją do tej ostatniej aktywności niech będzie niniejszy numer „Filozofuj!”.
W części tematycznej numeru znajdziecie tekst o ontologii państwa (artykuł wprowadzający autorstwa Arkadiusza Górnisiewicza), artykuł Bogdana Szlachty o historycznych i współczesnych próbach uzasadnienia istnienia państwa, teksty Marty Soniewickiej i Artura Szutty o problemie prawomocności władzy państwowej i pojęciu autorytetu, artykuł Roberta Pawlika referujący interesującą tezę o religijnej genezie nowożytnego państwa, tekst Pawła Malendowicza o koncepcji anarchistycznej, a także arcyciekawy wywiad z Pawłem Kłoczowskim.
Zajrzyjcie też do stałych rubryk: felietonów, działu Filozofia w literaturze, Filozofia w filmie i innych. Warto też zwrócić uwagę na nowość na naszych łamach. Od tego numeru rozpoczynamy cykl tekstów o filozoficznych problemach w fizyce (kwantowej), czyli Dialogów autorstwa Andrzeja Łukasika.
Redakcja
Zapraszamy do udziału w spotkaniach Klubu „Filozofuj!”. Zapowiedzi spotkań i relacje z dotychczasowych dyskusji są > tutaj.
Osoby, które chciałby pomóc przy zorganizowaniu spotkania Klubu „Filozofuj!” w swoim mieście, zapraszamy do współpracy. Szczegóły > tutaj.
Skomentuj