Wydawcą czasopisma jest
Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru 2(56)/2024:
Zachęcamy do lektury!
Czy WIESZ, ŻE…
- najnowszy numer można kupić także w Empiku, Świecie Prasy, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!” w prenumeracie płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Redaktor prowadzący numeru: dr Adriana Warmbier
Podziękowania za pracę nad numerem „Filozofia rozumienia” należą się:
- Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Piotrowi Biłgorajskiemu, Elżbiecie Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Robertowi Kryńskiemu, Marcie Ratkiewicz-Siłuch (sekretarz redakcji), Arturowi Szuttcie (redaktor naczelny), Nataszy Szuttcie.
- Grafikom: Paulinie Belcarz, Lubomirze Platcie, Małgorzacie Uglik, Wojtkowi WU Zielińskiemu, Mirze Zyśko, Agnieszce Zaniewskiej.
- Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Partycji Waleszczak.
- Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Piotrowi Elfingerowi, Katarzynie Frąckiewicz, Wojciechowi Grzegorczykowi, Małgorzacie Laskowskiej, Sebastianowi Łasajowi, Wojciechowi Malickiemu, Michałowi Markowi, Janowi Swianiewiczowi, Zbigniewowi Szafrańcowi, Ani Wilk-Płaszczyk. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydanie tego numeru.
Spis treści numeru Filozofia rozumienia:
Filozofia hermeneutyczna – dzieje i teraźniejszość > Krystyna Bembennek
Niniejszy numer „Filozofuj!” jest poświęcony jednemu z nurtów filozofii współczesnej – filozofii hermeneutycznej. Jakie są jej historycznofilozoficzne źródła, jakimi zagadnieniami zajmują się jej przedstawiciele, jakie miejsce zajmuje ona na mapie współczesnej filozofii? Próba udzielenia odpowiedzi przybliży nas do zrozumienia specyfiki hermeneutycznego filozofowania.
Martin Heidegger i rozumienie jako dostęp do sensu bycia > Radosław Strzelecki
Rozumiem dowolny napotkany byt dzięki wszystkiemu, co o nim już wiem, ale też dzięki temu wszystkiemu, co potrafię o nim domniemać. A zatem rozumiem, jeśli znam, pojmuję, wiem, uchwytuję sens.
O filozoficznej hermeneutyce Hansa-Georga Gadamera myśli kilka > Andrzej Bronk
Trwałą aktualność problematyki hermeneutycznej i kategorii rozumienia potwierdzają dzisiaj badania nad AI. Jeśli ChatGPT nie dysponuje (jeszcze) świadomością, czy można powiedzieć, że rozumie swe działania, czy też sprowadzają się one do algorytmicznych operacji? Sami twórcy AI przyznają, że mają trudności ze zrozumieniem tego, jak działa. Odpowiedź na postawione wyżej pytania zakłada jasną definicję rozumienia, a sformułowanie takiej rodzi problemy. Dostarcza jej m.in. filozoficzna hermeneutyka i chociaż zainteresowanie nią samą jest dzisiaj mniejsze, wzrasta, gdy chcemy zająć się kategorią rozumienia.
Hermeneutyka Paula Ricoeura, hermeneutyka istnienia > Jarosław Jakubowski
W dzisiejszych czasach często słyszymy opinię: „Wszystko jest interpretacją”. Na ile zasadne jest bronić takiego stwierdzenia? Odpowiedź na to pytanie okazuje się wielopoziomowa. Fragment z klasyka
Gianni Vattimo i rozumienie pozbawione fundamentów > Adriana Joanna Mickiewicz
Filozofia, mówiąc najogólniej, może być rozumiana jako próba poznania i adekwatnego opisu świata. To marzenie opiera się na wierze w istnienie zewnętrznej rzeczywistości niezależnej od podmiotu poznającego, która stanowi właściwy przedmiot poznania. W XIX w. Fryderyk Nietzsche starał się obalić ten pogląd, mówiąc, że „fakty nie istnieją, tylko interpretacje” (Nietzsche 1994, s. 211), tzn. nie znamy faktów poza naszymi interpretacjami. Współcześnie Gianni Vattimo wyciągnął ze znaczenia tego hasła radykalne konsekwencje, głosząc swój projekt nihilistycznej hermeneutyki.
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Być jak John Malkovich z filozoficznego punktu widzenia > Artur Szutta
Kurs logiki: #19. Sztuka czytania między wierszami, czyli jak wykrywać implikatury > Krzysztof A. Wieczorek
Filozofia nauki
Krótka historia atomu: Dialog 5. Czy atomy są niezmienne? > Andrzej Łukasik
Filozofia społeczna
Śniadanie kontynentalne: #18. Gdy rozum się budzi > Tomasz Kubalica
W 12 odcinkach
Kurs ontologii: #6. Konkretne indywidua > Arkadiusz Chrudzimski
Filozofia w filmie
Rozmowa > Piotr Lipski
Filozofia w literaturze
Meursault – wyobcowanie contra zaangażowanie > Natasza Szutta
Felieton
Od poznania do rozumienia > Robert Piłat
Język, metajęzyk i koło hermeneutyczne > Jan Woleński
Hermeneutyka małżeńska i światowa > Adam Grobler
Samotność nierozumienia > Jacek Jaśtal
Satyra
Tractatus logico-politicus (apokryf) > Piotr Bartula
Filozofia w szkole
Zmęczenie przez myślenie. Dlaczego myślenie wyczerpuje? > Dorota Monkiewicz
Z półki filozofa…
Myślenie obrazami > Piotr Biłgorajski
Etyka w czasach inżynierii genetycznej > Natasza Szutta
Filozofia z przymrużeniem oka
Drodzy Czytelnicy,
na listach najistotniejszych pytań filozoficznych znajdą się różne pozycje, w zależności od tego, kogo poprosimy o przygotowanie takiego zestawienia. Siłą rzeczy będą więc nieznośnie subiektywne. Można jednak od razu zauważyć, że podobne wykazy da się sformułować na dwa sposoby, uwzględniając odmienne typy pytań. Pierwszy z tych sposobów polega na tym, że bierzemy pod uwagę pytania, które obligują nas do ustalenia zawartości universum. Pytamy więc, czy istnieje Bóg, czy można twierdzić, że w świecie są przedmioty materialne, albo o to, czy stany mentalne redukują się do stanów mózgu. Drugi sposób polega na wyartykułowaniu pytań, które właściwie ignorują zawartość universum. Odnoszą się one do tego, jak człowiek reaguje na universum, w którym się znajduje, a więc jak je poznawczo rozpoznaje i jak ta myślowa diagnoza wpływa na to, co w świecie robi.
Wydaje się, że jakakolwiek intencjonalna reakcja na świat, czyli ta niebędąca kwestią jedynie instynktu albo przyjęcia określonej konwencji społecznej, powinna być rozpatrywana w kontekście tego, jak dany podmiot poznający rozpoznaje i interpretuje zawartość świata oraz zachowania innych ludzi, traktowanych zarówno jako jednostki, jak i grupy. Wydaje się więc, że uwzględnienie pojęcia interpretacji spycha na dalszy plan problem faktycznej zawartości świata, gdyż jakakolwiek ona jest, kluczowe okazuje się to, jak interpretuje ją człowiek. Pojęcie rozumienia i interpretacji można zatem traktować jako specyficznie rozumiane spoiwo, które umożliwia nam typowo ludzką interakcję ze światem i modyfikowanie go.
W tym sensie oczywiście problematyka charakterystyczna dla hermeneutyki, której właśnie poświęcamy ten numer czasopisma, daleko wykracza poza kwestię specyficznego statusu ustaleń w ramach nauk humanistycznych, czyli tych starających się analizować tekst najbardziej wnikliwie. Pytanie o naturę interpretacji muszą zadać sobie wszyscy, którzy próbują racjonalnie ująć universum. Czy jest to pojęcie, które należy uznać za wiodące i po prostu je absolutyzować? Czy może raczej funkcjonuje ono jedynie jako część złożonego systemu wielu innych ludzkich pojęć, bez których świat byłby dla nas tylko nierozpoznawalną magmą? Sądzimy, że uzyskanie odpowiedzi na te pytania stanowi konieczne wyzwanie chwili. W końcu czyż nie trwamy w świecie, który – przynajmniej na pierwszy rzut oka – nie wydaje się ani stabilny, ani wybitnie zrozumiały? Chcemy przynajmniej wiedzieć – jak to mówi się często w kinie noir – „kto w co tu gra”.
Mamy nadzieję, że w zrozumieniu (nomen omen) podejmowanego zagadnienia pomogą teksty zamieszczone w tym numerze. Krystyna Bembennek przybliża nam m.in. różne sensy terminu hermeneutyka i genezę nurtu; Radosław Strzelecki, Andrzej Bronk i Jarosław Jakubowski piszą o wielkich klasykach myślenia hermeneutycznego – kolejno o: Martinie Heideggerze, Hansie-Georgu Gadamerze i Paulu Ricoeurze; Adriana Joanna Mickiewicz przedstawia zaś trochę bardziej współczesną koncepcję hermeneutyki „łagodnego nihilizmu” Gianniego Vattima. Paweł Dybel w wywiadzie odpowiada zaś na pytania m.in o zrozumienie drugiego człowieka, rolę języka w rozumieniu, wyzwania współczesnej hermeneutyki. Nie zapominajcie też o stałych rubrykach, w których znajdziecie jak zwykle teksty Artura Szutty, Krzysztofa A. Wieczorka, Andrzeja Łukasika, Tomasza Kubalicy, Arkadiusza Chrudzimskiego, Piotra Lipskiego, Nataszy Szutty, Roberta Piłata, Jana Woleńskiego, Adama Groblera, Jacka Jaśtala, Piotra Bartuli, scenariusz lekcji i recenzje. Filozofujcie, by więcej rozumieć!
Redakcja
Prenumerata 2024 już dostępna! Szczegóły > tutaj.
Skomentuj