Wydawcą czasopisma jest
Kliknij, aby pobrać plik pdf numeru 3(63)/2025:
Zachęcamy do lektury!
Czy WIESZ, ŻE…
- najnowszy numer można kupić także w Empiku, Świecie Prasy, Inmedio, Relay (więcej na ten temat > tutaj)?
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!” w prenumeracie płacisz tyle samo, co w Empiku, ale otrzymujesz egzemplarz niemal bezpośrednio z drukarni?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Redaktor prowadzący numeru: dr hab. Artur Szutta, prof. UG
Podziękowania za pracę nad numerem „Intuicja” należą się:
- Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Piotrowi Biłgorajskiemu, Elżbiecie Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Robertowi Kryńskiemu, Antoniemu Bajowi (sekretarz redakcji), Arturowi Szuttcie (redaktor naczelny), Nataszy Szuttcie.
- Grafikom: Paulinie Belcarz, Natalii Biesiadzie-Myszak, Lubomirze Platcie, Małgorzacie Uglik, Wojtkowi WU Zielińskiemu, Agnieszce Zaniewskiej.
- Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Marcie Szajdzińskiej, Partycji Waleszczak.
- Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Annie Bentyn, Piotrowi Elfingerowi, Katarzynie Frąckiewicz, Wojciechowi Grycie, Jackowi Kurzepie, Oktawii Księżopolskiej, Małgorzacie Laskowskiej, Sebastianowi Łasajowi, Tymoteuszowi Ogłazie, Tomaszowi Peplińskiemu, Ewelinie Sobieszuk, Janowi Swianiewiczowi, Marcie Wejman, Ani Wilk-Płaszczyk. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydanie tego numeru.
Spis treści numeru Intuicja:
Czym są intuicje filozoficzne? » Artur Szutta
George Bealer i racjonalna obrona intuicji » Anna Dutkowska
Czy powinieneś wierzyć swoim intuicjom? » Timothy Williamson
Filozofia opiera się na intuicji » Joel Pust
Metoda refleksyjnej równowagi, czyli przejście od intuicji do (lepiej) uzasadnionych przekonań » Artur Szutta
Eksperymenty myślowe » Yiftach Fehige
Filozofia eksperymentalna. W poszukiwaniu uniwersalnych intuicji filozoficznych » Karolina Prochownik
Na intuicjach powinno się polegać z rezerwą » Tyler Burge
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Generator intuicji » Artur Szutta
Filozofia nauki
Wielkie eksperymenty myślowe w fizyce: Dialog 3. Pociąg Einsteina i względność równoczesności » Andrzej Łukasik
Filozoficzna prehistoria sztucznej inteligencji. Wkład i znaczenie myśli Leibniza » Paweł Stacewicz
Filozofia w literaturze
Zabić drozda – co z tymi moralnymi intuicjami? » Natasza Szutta
Felieton
Intuicja i aprioryzm » Jan Woleński
Daję głowę, nawet więcej » Adam Grobler
A kiedy długo już żeglujesz… » Jacek Jaśtal
Satyra
Okopowe intuicje pacyfisty » Piotr Bartula
Filozofia w szkole
Skąd się bierze szósty zmysł? » Dorota Monkiewicz
Z półki filozofa…
Intuicje moralne. O poznaniu dobra i zła » Piotr Domeracki
Intencja » Zbigniew Wróblewski
Gdzie na studia filozoficzne? Dodatek maturalny 2025
Filozofia z przymrużeniem oka
Drodzy Czytelnicy,
czy zdarzyło się Wam kiedyś mieć przeczucie, że coś jest „po prostu prawdziwe”? Albo że jakieś zdanie brzmi „sensownie”, choć trudno byłoby je od razu uzasadnić? To właśnie intuicja – cichy wewnętrzny głos, który często poprzedza rozumowanie, ale nie zawsze idzie z nim w parze.
W tym numerze postanowiliśmy przyjrzeć się bliżej intuicji – pojęciu, które odgrywa kluczową rolę w filozofii, choć rzadko mówi się o nim wprost. Czy filozofia naprawdę opiera się na intuicjach, jak często twierdzą jej praktycy (więcej w tekście Joela Pusta)? A może to tylko punkt wyjścia, który powinien być stale rewidowany? W tym numerze „Filozofuj!” pochylamy się nad miejscem intuicji w filozofii – zarówno tej klasycznej, jak i współczesnej. Jak się okazuje, wiele wielkich teorii zaczynało się właśnie od intuicyjnego „wydaje się, że…”. Ale co dalej?
W artykule (autorstwa Artura Szutty) otwierającym numer zastanawiamy się nad tym, czym właściwie są intuicje filozoficzne. Czy to jawienia? Sądy a priori? Czy może heurystyki poznawcze? Artykuł poświęcony tej tematyce pozwoli Wam zajrzeć głębiej w naturę naszego poznania i przyjrzeć się intuicjom jako narzędziom filozoficznej eksploracji – ale też jako przedmiotom samej refleksji.
Tu z pomocą przychodzi metoda refleksyjnej równowagi, którą przybliża w swoim tekście Artur Szutta. To propozycja, by nie poprzestawać na intuicjach, lecz konfrontować je z naszymi przekonaniami, porządkować i – jeśli trzeba – modyfikować. To filozofia jako praktyka autorefleksji i ciągłego doskonalenia.
Ale czy powinniśmy w ogóle ufać swoim intuicjom? Skąd pewność, że nie są one tylko echem kultury, języka czy osobistego doświadczenia? Timothy Williamson, w swoim artykule „Czy powinieneś wierzyć swoim intuicjom?”, stawia przed nami ważne epistemicznie pytania i podsuwa intrygujące odpowiedzi.
Współczesna filozofia coraz częściej sięga po metody empiryczne. Filozofia eksperymentalna to fascynująca dziedzina badająca, czy nasze intuicje są rzeczywiście uniwersalne (tekst Karoliny Prochownik). Czy wszyscy, niezależnie od kultury, mają podobne przeczucia moralne czy epistemiczne? A może to, co wydaje się „oczywiste”, jest tylko lokalnym przekonaniem?
Wreszcie – nie sposób mówić o intuicji bez wspomnienia eksperymentów myślowych. To przecież one – od Arystotelesa, poprzez Kartezjusza, aż do dylematu wagonika (któremu przygląda się w tym numerze Yiftach Fehige) – uruchamiają nasze intuicje, testują granice wyobraźni i pomagają wyłowić to, co naprawdę myślimy. Ale czy są rzetelnym narzędziem poznania, czy tylko intelektualną zabawą?
Mamy nadzieję, że ten numer „Filozofuj!” skłoni Was do refleksji nie tylko nad treścią artykułów, lecz także nad własnym sposobem myślenia. W końcu filozofia zaczyna się tam, gdzie zadajemy pytania o to, co wydaje się oczywiste.
Miłej lektury!
Redakcja
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury.
Skomentuj