Tekst opublikowany w ramach działu Wypowiedzi absolwentów, zbierającego głosy naszych Czytelników, dzielących się doświadczeniem tego, jak osoba o wykształceniu filozoficznym odnajduje się w realiach współczesnego świata.
Pamiętam dzień, kiedy pierwszy raz usłyszałam o Heraklicie i Demokrycie na lekcji fizyki w szkole podstawowej. Nauczycielka opowiadała o poszukiwaniu przez starożytnych pierwszej zasady. Znamienne Panta rhei mnie zachwyciło! Pełna entuzjazmu wróciłam do domu, opowiadając mojej Mamie o wspaniałej lekcji. Piękno filozofii odcisnęło wtedy wyraźny ślad, po latach zaś otworzyło przede mną nowe możliwości oswajania świata i rozumienia różnic w ujęciu obrazu rzeczywistości. Pamiętam pierwsze lektury: Książeczka o człowieku Romana Ingardena, a szczególnie O dyskusji owocnej słów kilka. Zdania o swobodzie dyskusji, wspartej wewnętrzną potrzebą zawieszenia własnych sądów pozostały mi do dziś w pamięci. Z Rozprawy o metodzie Kartezjusza zapisałam kluczowe zdanie: „De omnibus dubitandum est”. Echo kartezjańskiego sceptycyzmu powracało później w tekstach innych autorów, których czytałam w okresie studiów.
Z uwagi na zainteresowanie abstrakcjonizmem: unizmem Strzemińskiego, suprematyzmem Malewicza, neoplastycyzmem Mondriana filozofia stanowiła moją naturalną inspirację twórczą w okresie studiów. Wspominam tych malarzy, bo jako pierwsi przypomnieli mi subtelną krainę filozofów przyrody, gdzie pośród górskiego pejzażu na greckiej agorze unosiło się starożytne arche. Awangardowi malarze w swoich pracach teoretycznych z pogranicza metafizyki dowodzili, że formy sztuki żyją podobnie jak formy natury, można odnaleźć ich mityczne miejsce; w nim najłatwiej dostrzec niezmiennie doświadczenie piękna bytu.
Obecnie przyglądam się, jak estetyzacja rzeczywistości nabiera rozpędu począwszy od stylizacji jednostek, miast, galerii handlowych, po ekonomię i technologię. Przekształca rzeczywistość w sztuczny i męczący twór nieopodal kiczu. Sądzę jednak, że sztuka i filozofia wciąż mają siłę podważania panującego porządku i ingerowania w niego, otwierania perspektywy na świat realny, nie tyle przedstawiając go, co generując nowe spojrzenie.
Nadal czytam filozofów i poetów, lubię ciszę i rytm, metafory muskające naturę i skały ludzkiej twarzy. Zachęcam młodzież i dorosłych do poznawania dzieł filozoficznych, choćby ich fragmentów, do rozważań w grupie rówieśników, rozwijać myślenie krytyczne, wzmacniać świadomość, ekspresję kulturalną. Filozofia pozwala odnaleźć dystans do rwącego potoku codzienności, otworzyć się na głęboko zakorzeniona potrzebę intelektualnego porządkowania swojego otoczenia, własnego wnętrza, swego życia oraz relacji z innymi.
Grażyna Skalniak – artysta-plastyk, ASP Kraków. Zajmuję się malarstwem, pracuję w edukacji i kulturze. Uczę historii sztuki, rysunku i malarstwa, realizuję projekty z zakresu edukacji kulturowej.
Skomentuj