W czasach, gdy historycy idei prześledzili już wszystkie linie rozwojowe wszelkich filozoficznych pomysłów i wykazali ich liczne wzajemne powinowactwa, trudno wskazać pomysły naprawdę przełomowe. Bez względu jednak na to, jak krótka byłaby ich lista, koncepcja Kant znajdzie się tam z pewnością. I już za to samo trzeba go podziwiać.
Istota filozofii Kanta jest genialnie prosta:
„Dotychczas przyjmowano, że wszelkie nasze poznanie musi się dostosowywać do przedmiotów. Lecz wszelkie próby, by o nich przy pomocy pojęć orzec coś, co by rozszerzyło poznanie nasze, obracały się wniwecz. Spróbujmy więc raz, czy się nam lepiej nie powiedzie przy rozwiązywaniu zadań metafizyki, jeśli przyjmiemy, że to przedmioty muszą się dostosowywać do naszego poznania” (Krytyka czystego rozumu, tłum. R. Ingarden, W‑wa 1986, s. 30–31).
Ale przecież nie chodzi tylko o docenienie filozoficznej inwencji. Z niej wyrasta cała współczesna filozofia, która nie spiera się o to, czy kantowskie odwrócenie porządków jest słuszne, ale co najwyżej o to, jak bardzo owe przedmioty muszą się do poznania dostosować. Nie o to, czy „wszystkie ludzkie przedstawienia i pojęcia są ludzkimi tworami” (Spór fakultetów, tłum. M. Żelazny, Nowa Wieś 2003, s. 122), ale co najwyżej o to, jak do tego dochodzi i co to oznacza.
Ponieważ bliskie mi są idee konstruktywistyczne i w teorii poznania, i w etyce, o swoim stosunku do królewieckiego filozofia mogę powiedzieć więc tyle: choć w większości kwestii nie zgadzam się z Kantem, jestem zdeklarowanym kantystą. Pewnie jak zdecydowana większość z nas.
Pytanie ankietowe: Jakie znaczenie z Pana/Pani osobistego punktu widzenia ma myśl Immanuela Kanta dla współczesnej filozofii?
Jacek Jaśtal – dr hab. filozofii, pracuje na Politechnice Krakowskiej. Zajmuje się metaetyką oraz historią etyki i moralności. Wolne chwile poświęca na czytanie książek historycznych oraz słuchanie muzyki operowej. Pasjonat długodystansowych wypraw rowerowych.
Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.
Skomentuj