W czasach niepewności umiejętność krytycznego myślenia i tworzenia uzasadnionej, racjonalnej argumentacji jest kluczowa przy podejmowaniu decyzji moralnych. Jak właściwie podejmować takie decyzje oraz jak bronić ich zasadności? Tutaj pomóc może filozofia.
Obecna pandemia dla wielu z nas oznacza konieczność dostosowania się do nowych warunków oraz zmian w życiu zawodowym i prywatnym. Wprowadzone nagle restrykcje zatrzymały dotychczasowy bieg rzeczy i zmusiły do prób reorganizacji wielu aspektów naszego życia. To czas, w którym człowiek, wytrącony ze swojej codziennej rutyny, staje przed wyzwaniem nie tylko modyfikacji własnych przyzwyczajeń, ale często także stworzenia nowych sposobów codziennego funkcjonowania.
Trudne decyzje, przed którymi stajemy w obecnym czasie nie są pierwszymi i zapewne nie będą ostatnimi, jakie będziemy musieli podjąć. Nie jesteśmy w stanie przewidzieć, kiedy po raz kolejny przyjdzie nam zmierzyć się z podobnym kryzysem, możemy natomiast już teraz pomyśleć o tym, co zrobić, aby być lepiej przygotowanym do wyzwań i trudności, jakie może przynieść przyszłość. Powinniśmy w szczególności starać się wyposażyć nasze dzieci w umiejętność radzenia sobie w kryzysowych sytuacjach i podejmowania właściwych decyzji moralnych.
To właśnie filozofia dostarcza narzędzi, które mogą pomóc dzieciom i młodzieży docierać do sensu ich doświadczeń i rozważać konsekwencje sytuacji, w których się znajdują. Najlepszym sposobem, aby rozpocząć filozofowanie z dziećmi jest zajęcie się pytaniami, które je nurtują. Zapewne wielu z rodziców musiało wyjaśniać swoim pociechom powody nagłego ograniczenia swobody w poruszaniu się, konieczność społecznego dystansu, czy uważnego przestrzegania zasad higieny. W odpowiedzi na wiele pytań pomóc może filozoficzna analiza (szczególnie analiza kwestii etycznych). Poddawać namysłowi możemy takie kwestie jak: dlaczego młodzi i zdrowi ludzie muszą znosić uciążliwe obostrzenia, aby chronić słabszych i najbardziej narażonych na niebezpieczeństwo, czy też do jakiego stopnia powinniśmy zrezygnować z naszej wolności w celu ograniczenia liczby zachorowań. Dzieci może również zastanawiać, dlaczego, skoro jedni ignorują zasady bezpieczeństwa, inni nadal powinni ich przestrzegać? Rozważanie problemów autonomii jednostki, etycznych decyzji i wartości leży w sercu filozofii.
Jedną z przydatnych w obecnej sytuacji koncepcji, która może nam pomóc zastanowić się nad naszym życiem podczas izolacji, jest koncepcja oparta na zasadzie niekrzywdzenia sformułowanej przez Johna Stuarta Milla, według której wolność jednostki powinna być ograniczona w momencie, kiedy może przynieść szkodę innym osobom. Zasada ta może pomóc wyjaśnić, dlaczego każdy musi ograniczyć nieco swoją swobodę podczas pandemii, mimo że grupa najbardziej narażona na niebezpieczeństwo jest mniejszością. Bierzemy tutaj pod uwagę nie tylko wartości ekonomiczne, ale przede wszystkim etyczne.
Możemy także sięgnąć do etyki troski, która za punkt wyjścia wszelkich rozważań etycznych uważa relacje międzyludzkie, przedstawiając troskę jako szczególną cnotę. Koncepcja ta zachęca nas do zastanowienia się, jak okazywać życzliwość innym i tym samym wzmacniać poczucie wspólnoty i przynależności do społeczeństwa.
Nauka filozofii wyposaża nas między innymi w umiejętność racjonalnej argumentacji, prowadzenia dialogu i krytycznego myślenia. W niepewnych czasach i sytuacjach kryzysowych, takich jak epidemia, katastrofy klimatyczne, czy niestabilność ekonomiczna, które zdarzały się wielokrotnie i których z pewnością nie unikniemy w przyszłości, są to kluczowe zdolności, które mogą pomóc nam rozwiązywać pojawiające się problemy i podejmować właściwie decyzje.
Źródło: https://theconversation.com/how-philosophy-can-help-children-cope-with-uncertain-times-140122
Opracowanie: Aleksandra Miloradović-Tabak
Zgadzam się. Filozofia powinna być wykorzystywana praktycznie, aby żyć lepiej — bardziej świadomie.
“Jaka rada?! To szaleństwo lub odstępstwo!”