Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2021 nr 3 (39), s. 53. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.
Justyna Melonowska w swojej książce Pisma machabejskie. Religia i walka postawiła sobie bardzo ambitne zadanie, a mianowicie „badanie podobieństw, a może i analogii, między wydarzeniami z przeszłości a teraźniejszością” (s. 82). Zadanie niezwykle frapujące i – dodajmy – pomyślnie zrealizowane.
Wbrew tytułowi Autorka nie przenosi nas w czasy Starego Testamentu, kiedy to rozgrywała się akcja Ksiąg Machabejskich. Kontekst historyczny służy jej jedynie do przeprowadzenia dociekań analitycznych nad istotą i znaczeniem kultu, wierności obyczajom oraz ofiary, jaką trzeba złożyć, by ich bronić. Jej książka to niezwykle pasjonująca lektura, która bazując na wydarzeniach historycznych, ukazuje uniwersalne wartości.
Książka składa się z dziewięciu rozdziałów – tak pozwolę sobie je nazwać, choć nie są ponumerowane. Widać, że Autorce nie zależało na formalnej precyzji. Książka jest bowiem osobistą refleksją i do takiej refleksji ma skłonić czytelnika, niejako do pójścia za Autorką ścieżką jej przemyśleń. Już sam układ pracy pozwala dostrzec jasny zamysł metodologiczny – spojrzenia „z lotu ptaka” na dzieje ludzkości. Książka zatem nie przykuwa czytelnika do jednej epoki historycznej, nie zanudza go zbędnymi faktami, ale na zasadzie szybkich kadrów wyławia z każdego okresu czy wydarzenia jego ponadczasowy sens. W tej wielce erudycyjnej pracy poruszamy się zatem po różnych obszarach. Czytelnik musi być przygotowany na nagłe przeskoki w czasie, gdy na przykład w rozdziale dotyczącym rewolty machabejskiej pojawia się odniesienie do labilności moralnej oceny aborcji wśród współczesnych wyznawców Chrystusa. Z punktu widzenia chronologii można by to uznać za co najmniej niezrozumiałe. Jeśli jednak weźmiemy pod uwagę perspektywę, jaką Melonowska obrała, takie wolty nie powinny nas dziwić i zniechęcać. Kwestia wierności wobec wyznawanych zasad jest wszak sprawą ponadczasową.
Autorka bardzo ciekawie zestawia ze sobą zagadnienie religii i walki. W świecie rozmytych znaczeń i poprawności politycznej podjęcie tego tematu to niezwykle ważna sprawa. Znaturalizowana religia staje się zaledwie mechanizmem regulacji społecznych. Nadto jest to mechanizm bardzo zsekularyzowany, który niewiele wspólnego ma z religią judeochrześcijańską. W sercu jej prawdziwego oblicza Melonowska odnajduje potrzebę walki o czystość zasad. Prawdziwa religia tedy nie jest klubem sympatycznych dżentelmenów i miłych dam, ale raczej utrudzonych rycerzy, którzy zawsze gotowi są stanąć do jej obrony. Prawdziwa religia nie szuka recept na ułatwione życie. Dlatego dzieło zbudowane na bardzo obszernym materiale bibliograficznym kończy przesłanie bycia gorącym i konsekwentnym w mowie i czynie. Dopiero historia i czas pokażą, czy biblijne napomnienie, aby mowa nasza była „tak tak; nie nie”, się ziści. Autorka tej bardzo interesującej pozycji nie przesądza o wyniku, ale żyje nadzieją. I tą nadzieją dzieli się z czytelnikiem.
Jan Kłos
Justyna Melonowska, Pisma machabejskie. Religia i walka, Fundacja Augusta Hrabiego Cieszkowskiego, Warszawa 2020, 451 ss.
Jan Kłos – pracownik Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego Jana Pawła II, interesuje się doktrynami społeczno-politycznymi, środkami masowego przekazu, systemem politycznym Stanów Zjednoczonych. Laureat Nagrody im. Michaela Novaka za rok 2006.
Tekst jest dostępny na licencji: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.
W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.
< Powrót do spisu treści numeru.
Interesują Cię recenzje innych książek filozoficznych? Zajrzyj do naszego działu Omówienia i recenzje.
Skomentuj