Już jest! Czterdziesty trzeci numer „Filozofuj!”: Rzeczywistość kwantowa trafił do saloników prasowych

Już od dziś w salonach Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay (zob. pełną listę salonów) można kupić czterdziesty trzeci numer „Filozofuj!” – jedynego na świecie czasopisma filozoficznego do poczekalni u fryzjera! ;) Temat numeru: Rzeczywistość kwantowa. Czasopismo, jak zwykle, będzie dostępne bezpłatnie online, ale dopiero za około dwa miesiące. Osoby, które wolą czytać na papierze, zachęcamy do zamówienia egzemplarza drukowanego. Najtaniej i najszybciej oczywiście w prenumeracie rocznej.

„Rzeczywistość kwantowa” to 43. numer „Filozofuj!”, czasopisma popularnonaukowego o filozofii.

Wydawcą „Filozofuj!” jest Wydawnictwo Academicon
(będące na liście punktowanych wydawców MNiSW – 100 pkt za monografię)

Redaktor prowadzący numeru: Elżbieta Drozdowska

Podziękowania za pracę nad numerem „Rzeczywistość kwantowa” należą się: Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Piotrowi Biłgorajskiemu, Elżbiecie Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Robertowi Kryńskiemu, Marcie Ratkiewicz-Siłuch, Arturowi Szutcie, Nataszy Szutcie, Redaktorom językowym: Piotrowi Biłgorajskiemu, Elżbiecie Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Aleksandrze Sitkiewicz, Marcie Ratkiewicz-Siłuch, Agnieszce Stańczak, Annie Wiewor, Grafikom: Natalii Biesiadzie-Myszak, Hannie Bytniewskiej, Ewie Czarneckiej, Florianen vinsi’Siegereith, Annie Koryzmie, Lubomirze Przybylskiej, Agnieszce Stańczak, Wojtkowi Wu Zielińskiemu, Mirze Zyśko, Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Patrycji Waleszczak.
Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Kacprowi Dyrdzie, Piotrowi Elfingerowi, Dominikowi Gnapowi, Pawłowi Głazowi, Danielowi Kozie, Michałowi Markowi, Tomaszowi Stepińskiemu, Janowi Swianiewiczowi, Zbigniewowi Szafrańcowi, Ani Wilk-Płaszczyk, Józefowi Zonowi, Karolinie Stępniak. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydane tego numeru.

Drodzy Czytelnicy,

filozofię i naukę zawsze napędzało podejrzenie, że nasza wiedza o świecie jest niekompletna. Owa nieufność wobec przekonania o pełnym wyjaśnieniu natury bytu wypływa nie tylko z uświadomienia sobie faktu, że jako istoty ludzkie jesteśmy podatni na błędy poznawcze. Istotną rolę odgrywa tutaj również przeświadczenie, że świat, w którym żyjemy, jest czymś tak wysoce skomplikowanym, że być może nigdy nie będziemy w stanie „zamknąć” go w precyzyjnie zdefiniowanych terminach jakiejkolwiek, nawet najbardziej wyszukanej teorii. To wszystko nie zmienia jednak faktu, że wciąż próbujemy odkryć to, co wydaje się znajdować poza naszym zasięgiem. Gdy dochodzi do takiego odkrycia, najczęściej towarzyszy mu swego rodzaju euforia i naukowy optymizm. Jest on zrozumiały, jeśli udało nam się w końcu ujawnić głęboko ukryty aspekt naszego świata. Często dopiero później zaczynamy sobie zdawać sprawę z tego, że nie jesteśmy w stanie w pełni zrozumieć, co właściwie udało nam się odsłonić. Wydaje się, że z taką sytuacją mamy do czynienia, gdy zmagamy się z mechaniką kwantową, którą uczyniliśmy tematem tego numeru.

Jak zwykle staramy się pomóc w teoretycznym „dobraniu się” do specjalistycznej materii, proponując teksty nakreślające krajobraz problematyki. Odpowiedzi na pytania, skąd mamy tyle interpretacji fizyki kwantowej i na jakiej podstawie fizycy wybierają tę jedną, ich zdaniem najlepszą, staraliśmy się zaproponować w tekście wprowadzającym autorstwa T. Bigaja oraz w artykule P. Horodeckiego, a dodatkowo pomocna w uporządkowaniu tej materii, miejmy nadzieję, okaże się infografika, którą zamieściliśmy w środku numeru.

Pytań związanych z mechaniką kwantową jest jednak oczywiście więcej. Fizycy starają się pacyfikować naiwne wątpliwości i niespójne interpretacje laików, którzy byliby skłonni odnieść realia kwantowego świata do całego wachlarza zjawisk nadprzyrodzonych. Nie odnosząc się do tego rodzaju ekscentrycznych narracji, należy z całą mocą stwierdzić, że odkrycia w ramach tej subdziedziny wiedzy sugerują mnóstwo niezwykle ważnych pytań, na które filozofia oczekuje wyczerpujących odpowiedzi. Czy kwantowy świat rządzi się zupełnie innymi prawami niż ten, w którym znajdujemy się my, stoły, psy i saksofony sopranowe? (O logice kwantowej pisze redaktor prowadząca E. Drozdowska w tekście Czy mechanika kwantowa wymaga zmiany logiki?, o indeterminizmie w fizyce kwantowej – A. Łukasik, a o problemie lokalności teorii – D. Luty i W. Grygiel). Czy istnieje jakieś powiązanie naszego codziennego doświadczenia ze zdarzeniami w świecie kwantowym? (O tym, czy funkcja falowa odpowiada czemuś istniejącemu w realnym świecie, przeczytacie w artykule J. Luc Czy funkcja falowa reprezentuje coś w świecie?). W końcu jaką rolę mechanika kwantowa pełni w ramach samej fizyki? Czy jest pewnego rodzaju anomalią w jej obrębie, kluczem, który może otworzyć wszystkie do tej pory zamknięte dla tej dyscypliny drzwi, a może jeszcze czymś zupełnie innym?

Nawet jeśli nigdy nie poznamy pewnych odpowiedzi na te pytania, to samo ich postawienie wydaje się pokazywać, że mechanika kwantowa domaga się filozoficznego komentarza. Oczywiście filozoficzna reakcja na odkrycia z zakresu fizyki kwantowej musi być ugruntowana w kompetentnym odniesieniu się do specyfiki i zakresu danej teorii fizycznej. Jednak najgorszym możliwym wyjściem byłoby unikanie tej problematyki. Oznaczałoby ono przecież, że filozofia odwraca wzrok, gdy wydaje się, że nauka uzyskała przynajmniej częściowy wgląd w taką warstwę świata, która być może nie jest najbardziej fundamentalna, ale stanowi prawdziwy test dla założeń, na których opiera się nasza dotychczasowa wiedza. Uważamy, że filozofia, która boi się wyzwań stawianych przez naukę, staje się swoją własną karykaturą. Dlatego właśnie wybraliśmy mechanikę kwantową i filozoficzne zagadnienia z nią związane jako temat tego numeru. Jeśli kwantowy świat stanowi ważną warstwę bytu, to po prostu nie możemy wobec niego przejść obojętnie.

Redakcja