Już jest! Pięćdziesiąty siódmy numer „Filozofuj!”: Na pograniczach nauki

Już od dziś w salonach Empiku, Świecie Prasy, Inmedio, Relay (zob. pełną listę salonów) można kupić pięćdziesiąty siódmy numer „Filozofuj!” – jedynego na świecie czasopisma filozoficznego do poczekalni u fryzjera! ;) Temat numeru: Na pograniczach nauki. Czasopismo, jak zwykle, będzie dostępne bezpłatnie online, ale dopiero za około dwa miesiące. Osoby, które wolą czytać na papierze, zachęcamy do zamówienia egzemplarza drukowanego. Najtaniej i najszybciej oczywiście w prenumeracie rocznej.

„Na pograniczach nauki” to 57. numer „Filozofuj!”, czasopisma popularnonaukowego o filozofii.

Wydawcą „Filozofuj!” jest Wydawnictwo Academicon
(będące na liście punktowanych wydawców MNiSW – 100 pkt za monografię)

Redaktor prowadzący numeru: prof. Ryszard Kleszcz

Podziękowania za pracę nad numerem „Na pograniczach nauki” należą się:

Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Piotrowi Biłgorajskiemu, Elżbiecie Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Robertowi Kryńskiemu, Marcie Ratkiewicz-Siłuch (sekretarz redakcji), Arturowi Szuttcie (redaktor naczelny), Nataszy Szuttcie.
Grafikom: Paulinie Belcarz, Natalii Biesiadzie-Myszak, Lubomirze Platcie, Małgorzacie Uglik, Wojtkowi WU Zielińskiemu, Mirze Zyśko, Agnieszce Zaniewskiej.
Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Marcie Szajdzińskiej, Partycji Waleszczak.
Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Annie Bentyn, Filipowi Chmieleckiemu, Wojciechowi Malickiemu, Michałowi Markowi, Piotrowi Elfingerowi, Katarzynie Frąckiewicz, Wojciechowi Grzegorczykowi, Małgorzacie Laskowskiej, Sebastianowi Łasajowi, Tymoteuszowi Ogłazie, Janowi Swianiewiczowi, Zbigniewowi Szafrańcowi, Ani Wilk-Płaszczyk. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydanie tego numeru.

Drodzy Czytelnicy,

uprawianie filozofii daje dziwne poczucie, że niemal wszystkie problemy w jej obrębie są ze sobą powiązane i wybierając jeden, w pewnym stopniu trzeba brać pod uwagę też każdy inny. Być może właśnie to uwarunkowanie rodzi w filozofach pokusę stworzenia systemu, który uwzględni całość ludzkiego doświadczenia. Niezależnie od tego, czy taki projekt mógłby się w ogóle powieść, wolno zapytać, co jest ogólnym napędem każdej próby filozoficznej. Prawdopodobnie jest nim pytanie o racjonalność, a sam sposób zadania go i różne nań odpowiedzi będą stanowiły najbardziej podstawową charakterystykę danego stanowiska filozoficznego.

To do racjonalności ostatecznie trzeba odnieść każdy filozoficzny pomysł, argument, zarzut; to w jej świetle (choć powiedzmy od razu, że można ją rozumieć bardzo różnie) należy je oceniać. To racjonalność jest miarą naszej sytuacji poznawczej. Dzięki niej możemy się zorientować, co faktycznie wiemy, co pozostaje (chwilowo lub stale) poza naszym poznawczym zasięgiem, jakie błędy stoją za tym, że nabywamy fałszywe przekonania itd. Jednak nie ma co się oszukiwać: to perspektywa, którą trudno uznać dzisiaj za oczywistą. Być może była taka dla starożytnych filozofów, ale i tutaj pewnie historycy zaczną na wyścigi zgłaszać swoje uwagi i zastrzeżenia (zobaczcie choćby tekst Krzysztofa Bielawskiego). Mimo to coś jest
na rzeczy.

Racjonalność przeszła w oczach ludzkości bardzo długą drogę i widać po niej oznaki wielkiego zmęczenia. Superprzedmiot wyjaśniający naturę całego kosmosu i będący miarą dla postępowania człowieka skurczył się do czegoś, co codziennie jest celem spektakularnego podejrzenia – że tak naprawdę jest jedynie czymś czysto kulturowym albo wytworzonym ewolucyjnie. To stąd biorą się głosy, że powinniśmy wykroczyć poza racjonalność, a przynajmniej strącić ją z piedestału. Czy taki postulat można zrealizować? Czy puste miejsce po racjonalności należy wypełnić jakimś innym pojęciem? A może racjonalność jeszcze powróci i to w wielkim stylu?

Nic dziwnego, że skoro jakiekolwiek rozstrzygnięcie tych kwestii jest kontrowersyjne, powstaje coś w rodzaju drugiego obiegu, w którym ludzie pomijają chociażby naukę i zadają te same lub podobne pytania co ona, z góry ignorując jej metody i zalecenia. W efekcie udzielają zupełnie odmiennych odpowiedzi. Próba oceny wiarygodności tych niestandardowych praktyk poznawczych zmusza nas do ponownego przemyślenia problemu racjonalności. Zdania jak zwykle są podzielone i rozproszone w tekstach aktualnego numeru. W wydaniu znajdziecie więc artykuły o tym, dlaczego nie warto ufać pseudonauce (Sven O. Hansson), w tym homeopatii (Kevin Smith), oraz o panujących w naszym społeczeństwie uprzedzeniach wobec filozofii (Filip Kobiela). Ale przeczytacie też o tym, że racjonalność niejedno ma imię (Jacek Poznański), jakie racjonalne wcielenia może przyjąć irracjonalizm, a jak bardzo irracjonalną postać – racjonalizm (Anna Mikołejko). Dowiecie się również co nieco o renesansie mistycyzmu – nie tylko religijnego (Krzysztof Stachewicz).

Redakcja