„Logiki nieklasyczne” to 64. numer „Filozofuj!”, czasopisma popularnonaukowego o filozofii.
Wydawcą „Filozofuj!” jest Wydawnictwo Academicon
(będące na liście punktowanych wydawców MNiSW – 120 pkt za monografię)
Redaktor prowadzący numeru: dr Bartosz Wcisło
Podziękowania za pracę nad numerem „Logiki nieklasyczne” należą się:
- Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Piotrowi Biłgorajskiemu, Elżbiecie Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Robertowi Kryńskiemu, Antoniemu Bajowi (sekretarz redakcji), Arturowi Szuttcie (redaktor naczelny), Nataszy Szuttcie.
- Grafikom: Paulinie Belcarz, Natalii Biesiadzie-Myszak, Lubomirze Platcie, Małgorzacie Uglik, Wojtkowi WU Zielińskiemu, Agnieszce Zaniewskiej.
- Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Robertowi Kryńskiemu, Marcie Szajdzińskiej, Partycji Waleszczak.
- Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Annie Bentyn, Katarzynie Frąckiewicz, Jackowi Kurzepie, Małgorzacie Laskowskiej, Sebastianowi Łasajowi, Tymoteuszowi Ogłazie, Ewelinie Sobieszuk, Janowi Swianiewiczowi, Marcie Wejman, MarkowiJankowi, Szymonowi Barysowi, Milenie Bartoszewskiej, Wojciechowi Malickiemu, Tomaszowi Stepinskiemu, tomcjowi, Dorocie Klos, Pawłowi Fluntowi, Marcinowi Sztanderskiemu, Michałowi Markowi. Również dzięki Waszemu wkładowi możliwe było wydanie tego numeru.
Drodzy Czytelnicy,
we wprowadzeniu do rozdziału o logikach nieklasycznych w swojej ważnej monografii „Philosophy of Logics” Susan Haack stwierdza, że opozycja „logika klasyczna – logiki nieklasyczne” może sugerować, że ta pierwsza jest starym, szacownym fundamentem, a te drugie jedynie jakąś nowinką. Nie powinniśmy jednak zapominać, że jeszcze nie tak dawno to, co obecnie zwiemy „logiką klasyczną”, samo było egzotyczne.
Początek współczesnej logiki wiąże się z publikacją w 1879 r. Begriffsschrift Fregego. Jednak przez ponad dwa tysiące lat za logikę klasyczną uchodziła logika Arystotelesa. Jeszcze w 1800 r. Kant twierdził, że logika jest nauką pełną, skończoną we wszelkich szczegółach, i że nic już nie da się do niej dodać. Tymczasem niecałe 100 lat później dokonała się w niej rewolucja.
Nie możemy wykluczyć, że nas też może coś takiego czekać. Nie da się jednak przewidzieć, kiedy to się stanie. Logicy prześcigają się w wymyślaniu kolejnych logik nieklasycznych, ale tylko czas pokaże, które z nich przetrwają próbę czasu i zostaną nową klasyką. Tymczasem kolejne ich pomysły podejmują próby mierzenia się z intrygującymi problemami filozoficznymi, próbują naprawiać różne słabości logiki klasycznej lub też objąć formalizacją nowe klasy rozumowań.
Strategie tworzenia logik nieklasycznych są bardzo różne – z jednej strony mogą polegać na dodaniu do języka klasycznego nowych stałych, na przykład funktorów modalnych, z drugiej – na zrezygnowaniu z pewnych elementów klasycznych, takich jak zasada dwuwartościowości czy niektóre aksjomaty. Jeszcze inną strategię reprezentują ci, którzy podważają klasyczne koncepcje metalogiczne, takie jak prawda czy wynikanie.
W numerze, który trafia w Wasze ręce, staraliśmy się zarysować panoramę najważniejszych logik nieklasycznych. Przedstawiamy w nim jedynie wycinek ogromnej różnorodności logik nieklasycznych, które powstały jako odpowiedź na ograniczenia logiki klasycznej (możecie o nich przeczytać w artykule Tomasza Jarmużka). Znajdą tu Państwo m.in. teksty o logikach modalnych (tekst Michała Zawidzkiego), pozwalających formalizować pojęcia możliwości i konieczności, o logikach parakonsystentnych (artykuł Michała Walickiego), które umożliwiają sensowne rozumowanie w warunkach sprzeczności, o logikach wielowartościowych oraz o logikach niemonotonicznych (o których pisze Anna Wójtowicz), lepiej oddających sposób, w jaki rzeczywiście zmieniamy przekonania. Pojawia się też logika deontyczna (opisana przez Piotra Kulickiego), analizująca pojęcia normatywne, oraz rozważania nad naturą prawdy i możliwymi alternatywnymi wartościami logicznymi (autorstwa Elżbiety Drozdowskiej).
Zdajemy sobie sprawę, że tematów i podejść jest znacznie więcej, niż mogliśmy zmieścić na łamach jednego numeru. Mamy jednak nadzieję, że ta selekcja stanie się dla Was inspiracją do dalszego poznawania tej fascynującej dziedziny – i do refleksji nad tym, czym jest (i czym może być) logiczne rozumowanie.
Redakcja
CZY WIESZ, ŻE…
- z każdego egzemplarza kupionego w Empiku, Świecie Prasy, Ruchu, Inmedio, Relay redakcja otrzymuje tylko ok. 50% kwoty, którą płacisz?
- możesz dostawać „Filozofuj!” na wskazany adres zanim trafią do dystrybucji w Empikach?
- kupując „Filozofuj!” w prenumeracie otrzymujesz egzemplarz bezpośrednio z drukarni, czyli najszybciej jak się da?
- dzięki prenumeracie możemy planować rozwój i budżet z wyprzedzeniem?
Oto spis treści numeru 4(64)/2025 / Logiki nieklasyczne
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego pochodzących z Funduszu Promocji Kultury – państwowego funduszu celowego.
Skomentuj