Kurs online „Życie w społeczeństwie” – już za nami [relacja]

Zakończył się już III blok warsztatów filozoficznych online dla dzieci i młodzieży. Tym razem cykl nosił tytuł „Życie w społeczeństwie”. Kurs został poprowadzony przez Dorotę Monkiewicz.

Podczas kursu odbywającego się na przełomie października i listopada na warsztat filozoficzny wzięliśmy następujące tematy:

Człowiek – istota społeczna.
Co wiemy o przyjaźni?
Jak możemy się porozumieć?
Samotność z konieczności, samotność z wyboru.
Kto jest twoim autorytetem?
Czy każdy może zostać bohaterem?

Z inicjatywy uczestników poruszyliśmy też wybrany przez młodych filozofów bonusowy 7 temat – Człowiek i religia.

Pierwsze zajęcia z bloku społecznego rozpoczęliśmy opowiadaniem z kręgu kultury azjatyckiej, które unaocznił nam, co się dzieje, gdy brak jest współpracy w grupie chcącej rozwiązać problem. Zastanawialiśmy się wspólnie, dlaczego mamy tendencje do przeciwstawiania się liderowi i chcemy robić wszystko po swojemu. Szukaliśmy wad i zalet działania w pojedynkę i pytaliśmy, czy można szczęśliwie żyć w izolacji od innych. Stworzyliśmy wspólnie myślową symulację, jak wyglądałby świat, gdyby nagle zniknęła chęć współpracy między ludźmi.

Na kolejnych zajęciach zajęliśmy się pojęciem przyjaźni. Rozważaliśmy kwestie szczerości i zaufania do bliskich nam osób oraz równowagi w dawaniu i braniu. Szukaliśmy recepty na rozpoznawanie prawdziwych przyjaciół, poddając próbie kryterium podobieństwa. Okazało się, że nasz najlepszy towarzysz może być zupełnie różny od nas.

Trzecie zajęcia poświęciliśmy tematowi komunikowania się. Początek dyskusji dotyczył kwestii etycznych, tzn. wpływu tego, co mówimy na innych oraz naszej odpowiedzialności, za to. Potem uczestnicy przenieśli temat w bardziej abstrakcyjny obszar, m.in. padło pytanie, czy w ogóle jesteśmy w stanie wiernie przekazać nasze skomplikowane myśli i zostać zrozumianymi przez innych oraz czy możemy wyrazić mową wszystko, o czym pomyślimy. Na koniec poszukiwaliśmy barier, które mogą nam to utrudniać.

Problem samotności stał się pretekstem do filozofowania na czwartych zajęciach. Ponieważ tego typu rozważania dążą też do wyjaśnienia pojęć, najpierw staraliśmy się ustalić, czy samotność to stan emocjonalny, czy faktyczny brak ludzi wokół. Innymi słowy, czy samotność dzieje się na zewnątrz, czy wewnątrz człowieka.

Kwestia autorytetu i bycia superbohaterem pojawiły się na 5. i 6. spotkaniu. Według intuicji części dyskutantów, osoby które chcemy naśladować, mogą czasowo stanowić dla nas wzór, ale pojawiły się też głosy, by ufać samemu sobie, a nie szukać autorytetów na zewnątrz. Uczestnicy dokonali rozróżnienia, kto mógłby ewentualnie być przez nich naśladowany, a kto nie. Superbohaterstwo też zostało „rozłożone na czynniki pierwsze” i, jak to czasem bywa w filozofii, pojawił się element obrazoburczy. Zdaniem jednego z dociekających ci, których nazywamy superbohaterami, to po prostu zwykli ludzie o dobrych sercach. Superbohaterstwo musi zawierać element ponadludzkiej mocy, więc jest nam niedostępne.

Temat naszych dodatkowych zajęć został wybrany przez uczestników. Dotyczył religii jako zjawiska społecznego. Grupa stwierdziła, że religia jest niezbędna, by nauczyć się być dobrym ze względu na jej dużą rolę w kształtowaniu cywilizowanych postaw. Rozmawialiśmy też na temat przyczyn trudności w tolerowaniu innych poglądów religijnych oraz tego, czy ateiści mogą być dobrymi ludźmi, skoro nie wisi nad nimi pośmiertna groźba kary za złe uczynki.

Podczas zajęć online pracowaliśmy z tekstem, eksperymentami myślowymi i materiałami wizualnymi, które stanowiły bodźce do naszych filozoficznych dociekań. Wyniki wszystkich rozważań jak zwykle pokazały, że młodzi ludzie, gdy tylko mają przestrzeń do wyrażania własnych poglądów, formułują je zaskakująco przenikliwie i trafnie.

Dziękujemy młodym filozofom za uczestnictwo i zaangażowanie w interesujące dyskusje. Zapraszamy zarówno stałych, jak i nowych kursantów na kolejny blok tematyczny.

Dorota Monkiewicz-Cybulska – absolwentka filozofii teoretycznej KUL oraz historii UMCS, nauczycielka etyki w Niepublicznym Technikum Leśnym w Lublinie. Współautorka książki na temat filozofowania z dziećmi „Filozofuj z dziećmi 2. 100 pomysłów na dociekania filozoficzne” pod red. Ł. Krzywoni a. Zainteresowania naukowe: dydaktyka filozofii, etyka środowiskowa i bioetyka. Poza filozofią pasjonuje ją taniec współczesny, który w wolnych chwilach intensywnie uprawia.