Omówienia i recenzje

Łukasz Libowski: Naprzód w kierunku Ojców! [recenzja]

Filzofia rosyjskiego

W obrębie współczesnego, tj. XX-wiecznego, prawosławia miał miejsce renesans myśli Ojców Kościoła, czyli pisarzy, filozofów i teologów pierwszych wieków chrześcijaństwa (łac. Patres Ecclesiae; stąd patrologia – nauka o Ojcach Kościoła i ich poglądach). Teresa Obolevitch z Uniwersytetu Papieskiego Jana Pawła II w Krakowie, koncentrująca się w swoich badaniach na problematyce pogranicza religii i filozofii, poświęciła temu tematowi jedną ze swoich książek.

Zjawisko, dla lepszego jego rozumienia, autorka proponuje widzieć na tle stopniowego procesu racjonalizacji, jaki zaszedł w refleksji podejmowanej przez chrześcijańskich intelektualistów rosyjskich od epoki staroruskiej aż po drugą połowę stulecia XIX i początek wieku XX, kiedy doszło tam do przełomu, mianowicie do odrodzenia religijno-filozoficznego; dlatego też w pierwszym rozdziale swojego studium Obolevitch opisuje ów proces. Dwa kolejne rozdziały autorka dedykowała osobom i dziełom, odpowiednio, Gieorgija Fłorowskiego, który pierwszy postulował wypracowanie syntezy neopatrystycznej, i Władimira Łosskiego, który pierwszy na sformułowany przez Fłorowskiego dezyderat odpowiedział. Zarysowawszy bieg życia pierwszego z myślicieli, badaczka, rozpatrując zagadnienie w kilku aspektach, referuje, jak dojrzewał on do swojej zasadniczej tezy, głoszącej, iż do odnowienia teologii może dojść jedynie poprzez nawrót do Ojców, i jak tezę tę on pojmował. Omówiwszy z kolei losy Łosskiego, Obolevitch wykłada jego wzniesione na fundamencie pism Ojców poglądy w trzech zasadniczych kwestiach. Wyczerpująco stara się odpowiedzieć na następujące pytania: po pierwsze, czym, zdaniem Łosskiego, jest prawosławie, po drugie, jaki, w przekonaniu Łosskiego, jest Bóg i jak można go poznać oraz, po trzecie, kim dla Łosskiego jest człowiek i jakie jest jego przeznaczenie. W ostatnim, czwartym, rozdziale interesującego nas wydawnictwa filozofka krakowska przedstawia kolejnych kontynuatorów zapoczątkowanej przez Fłorowskiego oraz Łosskiego odnowy patrystycznej. Dłużej zatrzymuje się przy dwóch autorach, Wasiliju Kriwoszeinie i Cyprianie Kernie, krócej zaś przy Johnie Meyendorffie, Paulu Evdokimovie, Joannisie Zizioulasie, Olivierze Clémencie, Siergieju Chorużyju, a także Aleksieju Nesteruku.

Opracowanie ocenić należy wysoko. Pomieszczony w nim materiał został przejrzyście zorganizowany i jasno zaprezentowany. Z korzyścią czytać może rzecz zarówno niespecjalista, jak i ktoś zorientowany w filozofii i teologii Wschodu.

Wydaje się, że na szczególne wyróżnienie zasługuje zakończenie książki. Obolevitch osadza w nim bowiem projekt XX-wiecznej prawosławnej syntezy patrystycznej w szerszym kontekście, zaznajomienie się z którym pomaga w zrozumieniu tegoż projektu. Rzeczony kontekst stanowi angażująca wszystkich zajmujących się Ojcami Kościoła dyskusja, w której podejmowany jest problem sposobu, w jaki należałoby współcześnie korzystać z dziedzictwa tych twórców. Lektura wskazanego tekstu pozwala zapoznać się z grubsza z zajmowanymi w odnośnej debacie stanowiskami. Obolevitch stwierdza, iż rozpatrywani przez nią autorzy w dorobku Ojców poszukiwali inspiracji do rozwiązywania aktualnych zagadnień filozoficzno-teologicznych. Pogląd ten zgrabnie wyraża hasło: „Naprzód w kierunku Ojców!”.

Teresa Obolevitch, Filozofia rosyjskiego renesansu patrystycznego: o. Gieorgij Fłorowski, Włodzimierz Łosski i inni, Copernicus Center Press, Kraków 2014, ss. 351.


Łukasz Libowski – ks. diecezji opolskiej; mgr teologii, lic. filozofii, lic. filologii klasycznej. Obecnie doktorant w Instytucie Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego oraz student studiów magisterskich z filologii klasycznej w Instytucie Literaturoznawstwa tej uczelni. Amator sztuk wszelakich. E‑mail: lukasz.libowski@gmail.com. ORCID: 0000–0001-6175–0823.

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

Skomentuj

Kliknij, aby skomentować

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy