Cele ogólne
- rozwijanie umiejętności dostrzegania różnych punktów widzenia,
- kształtowanie umiejętności dociekania, wyjaśniania,
- kształtowanie umiejętności tworzenia argumentów,
- rozwijanie umiejętności porozumiewania się z innym,
- poszerzanie wiedzy dotyczącej pojęcia sprawiedliwości.
Cele operacyjne
Uczeń:
- definiuje, czym jest sprawiedliwość,
- opisuje cechy, które czynią dane rozwiązanie sprawiedliwym,
- charakteryzuje kwestię równości.
Treści kształcenia
- problem sprawiedliwości
- równość
- sprawiedliwy podział dóbr
Metody nauczania
- dyskusja
- gra dydaktyczna
- metoda projektu
Środki dydaktyczne
- tablica (klasyczna / interaktywna) + mazaki w różnych kolorach
Formy pracy
- praca z całym zespołem klasowym
- praca w grupach
- praca indywidualna
PRZEBIEG ZAJĘĆ
Część wstępna
Powitanie uczniów przez osobę prowadzącą lekcję, prezentacja i zapisanie na tablicy tematu oraz przypomnienie zasad pracy (sygnalizujemy chęć zabrania głosu, słuchamy siebie nawzajem, nie przerywamy sobie wypowiedzi, dyskutujemy o poglądach, pomysłach, a nie o osobach itd.).
Wiodący problem: Co jest sprawiedliwe i dlaczego?
NaCoBeZU – Na Co Będziemy Zwracać Uwagę? – informacja o celach lekcji dla ucznia
Dziś zajmiemy się poszukiwaniem odpowiedzi na pytanie o sprawiedliwość – co to znaczy, że dane rozwiązanie jest sprawiedliwe. Kiedy i dlaczego oceniamy, że coś jest sprawiedliwe?
Część główna
1. Zabawa – Kciuki w górę
Każdy uczeń trzyma prawą dłoń z podniesionym kciukiem, wyciągniętą w kierunku sąsiada. Zadanie polega na tym, aby lewą ręką złapać kciuk sąsiada i delikatnie przygiąć go w stronę jego dłoni. Na sygnał nauczyciela uczniowie muszą spróbować złapać kciuk sąsiada, a także starać się, aby ich własny kciuk nie został złapany.
Runda 1 – Każdy, kto złapie kciuk sąsiada, dostaje naklejkę.
Runda 2 – Każdy, kto przegra, dostaje naklejkę.
Pytania do dyskusji:
- Czy konieczne jest wcześniejsze zapoznanie się z zasadami, aby coś było sprawiedliwe?
- Czy uczestnicy muszą brać udział w tworzeniu zasad, które mają być sprawiedliwe?
- Jakie musisz mieć dyspozycje (cechy, jakości), aby tworzyć sprawiedliwe zasady?
- Skąd wiemy, że reguła jest sprawiedliwa?
2. Rozdajemy dobra
Uczniowie losują kartoniki wcześniej przygotowane przez nauczyciela. Wśród gładkich kartoników ukryte są trzy z literą S. Każdy, kto wylosuje kartonik z literką S, dostaje pięć naklejek. Nauczyciel mówi tym uczniom, aby rozdali je według własnego uznania. Podkreśla, że mogą je wszystkie zatrzymać dla siebie, rozerwać naklejki na kawałki, wyrzucić, przekazać jedną swojemu najlepszemu przyjacielowi, rozdać wszystkie. Po tym, jak uczniowie podejmą swoje decyzje, nauczyciel zaprasza do dyskusji.
Pytania do dyskusji:
- Czy sposób rozprowadzania naklejek był sprawiedliwy? Dlaczego tak? / Dlaczego nie?
- Czy, aby sposób rozdawania naklejek był sprawiedliwy, muszą być rozdane po równo? Czy równość to sprawiedliwość?
- Czy to sprawiedliwe, że rozwiązanie pochodzi od jednej, zewnętrznej osoby, a nie od ogółu? Dlaczego tak? / Dlaczego nie?
- Czy sposób, w jaki uczniowie rozdawali naklejki, wpłynął na to, czy postrzegałeś go jako sprawiedliwy bądź nie? Jeśli tak, czy Twoja opinia uległaby zmianie, gdybyś nie wiedział, w jaki sposób będą dystrybuowane naklejki?
Część końcowa
Definicja sprawiedliwości
Uczniowie zapisują w zeszytach swoją definicję sprawiedliwości. Chętni uczniowie odczytują je. Nauczyciel może komentować poszczególne definicje, pełniąc czasem rolę „adwokata diabła”. Temat sprawiedliwości łatwo można odnieść do dyskusji na temat posiadania dóbr i nierówności społecznych – wpleć do dyskusji kwestię sprawiedliwości w kontekście posiadania lub nieposiadania bogactwa.
Możliwa kontynuacja w postaci pracy projektowej
Eksperyment myślowy na podstawie prac Geralda Cohena
Uczniowie otrzymują problem do analizy w grupach: Kobieta musi szybko pojechać do chorych rodziców, ale nie ma pieniędzy na pociąg. Jest już na dworcu kolejowym. Co może zrobić w tej sytuacji? Jakie rozwiązanie jest sprawiedliwe?
Po prezentacji rozważań poszczególnych grup nauczyciel moderuje dyskusję, proponując pytania: Czy sprawiedliwe jest zabranie pieniędzy bogatszym, aby dawać je biednym? Czy rozwiązania, które ranią jedną stronę, ale w przeważającej mierze pomagają drugiej, są moralnie dopuszczalne? Jeśli nie, to czy osoby dysponujące pieniędzmi mają obowiązek dawać je biednym?
Marta Kotarba – z wykształcenia pedagog i filozof; psychoterapeutka i nauczycielka akademicka w stopniu doktora. Stale poszukuje nowych inspiracji. Pasjonatka filozofowania z dziećmi, innowacji pedagogicznych oraz metody projektu w edukacji (PBL – project-based learning). Naucza etyki w Społecznej Szkole Podstawowej nr 26 STO im. prof. Jigorō Kanō, a także wykłada we Wszechnicy Polskiej Szkole Wyższej w Warszawie. Jednocześnie prowadzi prywatny gabinet psychoterapii na warszawskim Mokotowie. Dużo czyta, nieco pisze, działa społecznie. Interesują ją ludzie, ich wybory i drogi, którymi podążają. Nigdy nie odmówi filiżanki dobrej kawy!
Skomentuj