Najwyższą i najbardziej dalekosiężną formą władzy nie są pieniądze ani siła, ale władztwo idei, jak podkreślał amerykański sędzia Sądu Najwyższego i wielki jurysta, Oliver Wendell Holmes, dodając:
Wystarczy poczytać prace niemieckich jurystów, by zobaczyć, w jak o wiele większym stopniu dzisiejszy świat jest rządzony przez Kanta niż przez Bonapartego.
Niewątpliwie, wpływ Kanta na filozofię, w tym filozofię prawa, jest trudny do przecenienia. Wielki niemiecki poeta Hölderlin uznawał Kanta za Mojżesza narodu niemieckiego, „który wyprowadza go z egipskiego marazmu na wolną i samotną pustynię swojej spekulacji i który przynosi ożywiające Prawo ze świętej góry”.
Kant w centrum swoich rozważań stawia prawo (moralne) i powinność, która stała się dla etyki źródłowym fenomenem, równie pierwotnym co „myślę” (cogito) dla epistemologii pokartezjańskiej. Podmiot moralny Kanta jest potomkiem wieku nauki – jest niezależny, samotny, silny, odważny, wierzy w racjonalność, ale uświadamia sobie również granice rozumu i swoją alienację, jak twierdzi Iris Murdoch, przyrównując człowieka Kanta do Lucyfera z Raju utraconego Miltona, który woli „być władcą w piekle niż sługą w Niebiosach”. Niemniej, współcześni epigoni Kanta nie są uosobieniem woli i rozumu, a ich stosunek do Prawa najlepiej ilustruje parabola Kafki, przedstawiająca człowieka stojącego przed prawem. Mimo że brama do prawa stoi otworem, człowiek stojący przed bramą nie wchodzi do środka, gdyż stróż prawa odmawia petentowi wstępu – człowiek ten spędza więc całe życie w oczekiwaniu pod bramą i dopiero, gdy umiera i gdy jest już za późno dowiaduje się od strażnika, że nikt inny nie mógł wejść przez te drzwi, gdyż to wejście było przeznaczone tylko dla niego i że nie potrzebował wcale pozwolenia stróża, by wejść.
Pytanie ankietowe: Jakie znaczenie z Pana/Pani osobistego punktu widzenia ma myśl Immanuela Kanta dla współczesnej filozofii?
Marta Soniewicka – dr hab. nauk prawnych, prof. UJ, dr nauk humanistycznych w zakresie filozofii, pracuje w Katedrze Filozofii Prawa i Etyki Prawniczej na Wydziale Prawa i Administracji Uniwersytetu Jagiellońskiego. Jej zainteresowania obejmują: filozofię prawa, filozofię polityczną, etykę, w tym bioetykę. Obecnie zajmuje się relacją między prawem a emocjami, a także zagadnieniem utopii w ramach projektu Societas Im/perfecta. Pasjonatka kultury i sztuki oraz gier planszowych.
Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie
Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.
Skomentuj