Antropologia Etyka Omówienia i recenzje

Mira Zyśko: Życie po śmierci [recenzja]

smierc i zycie

Czy dla osoby niewierzącej w życie pozagrobowe i uznającej, że śmierć biologiczna jest końcem człowieka, sens życia musi ograniczać się do tego, co tu i teraz? Samuel Scheffler, nowojorski profesor filozofii zajmujący się etyką i filozofią polityki, w wykładach pod wspólnym tytułem Śmierć i życie po śmierci chce pokazać, że nie.

W tym celu proponuje on rozważenie dwóch eksperymentów myślowych, które będą służyły czytelnikowi za punkt odniesienia przez znaczną część lektury: (1) hipotetycznego scenariusza, w którym po 30 dniach od śmierci czytelnika cała ludzkość wyginie na skutek gwałtownego kataklizmu, oraz (2) takiego scenariusza, w którym po takim samym czasie od śmierci czytelnika wszyscy ludzie staną się bezpłodni. Uświadomienie sobie zaistnienia którejkolwiek z powyższych wersji zdarzeń najprawdopodobniej wywołałoby u większości osób uczucia przygnębienia i rezygnacji o różnym stopniu nasilenia. Takiej reakcji, jak pokazuje Scheffler, nie przejawialibyśmy jedynie w przypadku scenariusza (2) z udziałem osób bliskich (scenariusza w którym osoby przeżywają). W każdym z przypadków reakcje większości ludzi objęłyby jednak porzucenie licznych dążeń odnoszących się do dalszej przyszłości, w które wielu z nas angażuje się w ramach pracy, hobby, czy  działalności społecznej, a do jakich można zaliczyć np. próby wynalezienia lekarstw na nieuleczalne choroby, opracowywanie pomysłowych technologii lub też różne przejawy twórczości artystycznej, podejmowane z myślą o szerokim gronie odbiorców.

Bardzo wiele działań nie traci jednak dla nas wartości, mimo że mamy świadomość własnej śmierci biologicznej i nawet gdy jesteśmy osobami niespodziewającymi się przetrwania w jakiejkolwiek formie. W tym sensie zależy nam bardziej na istnieniu przyszłych jednostek, niż na swoim. Ta konkluzja, jak zauważa autor, wskazuje na granice naszego indywidualizmu. Rozważaniom Schefflera towarzyszy ogólna refleksja dotycząca charakteru ludzkich wartości. Autor konsekwentnie broni stanowiska, według którego nasze postawy nie dotyczą jedynie zdarzeń, które wchodzą w skład naszego osobistego doświadczenia (antyeksperiencjalizm), oraz stanowiska głoszącego, że nasze postawy nie są determinowane przede wszystkim przez konsekwencje zdarzeń, wobec których je żywimy (nonkonsekwencjalizm).

Z analizy postaw przeegzaminowanych w publikacji płynie optymistyczne przesłanie. Rozważania w wykładach Schefflera ilustrują, w jaki sposób rozpatrzenie stosunku do naszej własnej śmierci – skontrastowanego ze stosunkiem do trwania innych ludzi w przyszłości – może zwrócić naszą uwagę na to, że ludzkie motywacje, wartości i działania są zależne od istnienia „życia po śmierci”, tzn. ziemskiego istnienia przyszłych pokoleń. Autor osiąga w ten sposób swój cel: pokazuje, że dla osoby głoszącej, że śmierć biologiczna jest końcem człowieka, sens życia nie musi ograniczać się do teraźniejszości.

Scheffler w swojej publikacji odwołuje się przede wszystkim do zdrowego rozsądku i domniemanych intuicji większości ludzi – lekki niedosyt mogą więc poczuć ci, którzy podczas lektury będą spodziewali się wyczerpującego omówienia możliwych (również tych mniej typowych) postaw względem skończoności (własnej i naszego gatunku). Niedosyt ten do pewnego stopnia mogą pomóc zniwelować komentarze innych znanych filozofów do rozważań Schefflera, opatrzone odpowiedziami Autora, które są cennym uzupełnieniem wydawnictwa.

 

Samuel Scheffler, Śmierć i życie po śmierci, tłum. Dawid Misztal, Wydawnictwo Uniwersytetu Łódzkiego, Łódź 2019, 402 ss.


Mira Zyśko – studentka kognitywistyki na Uniwersytecie Marii Curie-Skłodowskiej w Lublinie. Zainteresowana zagadnieniami związanymi z psychologią poznawczą i neuronaukami oraz problemami pokrewnymi epistemologii. W wolnych chwilach rysuje, maluje, projektuje, odpoczywa przy fikcji filmowej i literackiej.

 

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

Skomentuj

Kliknij, aby skomentować

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy