Brak edukacji filozoficznej w szkołach, a także zmniejszenie jej znaczenia na uniwersytetach odbija się na jakości życia politycznego, na przykład na umiejętności prowadzenia debaty przez jej uczestników. […] Filozofia uczy rozumowania na własny rachunek i umiejętności oceny zjawisk.
[…] już samo uważne myślenie na temat sensu życia uczyni je ciut bardziej sensownym. Filozoficzna teoria na temat sensu życia powinna wyjaśniać tę intuicję.
Thaddeus Metz: Odnajdowanie sensu w jego poszukiwaniu, „Filozofuj!” nr 2/2015
Bez krytycznego (filozoficznego) namysłu jesteśmy narażeni na niesamowitą ilość bzdur płynącą z ust (i piór) wielu polityków, mediów czy nawet religijnych liderów. Obowiązkiem filozofów jest uczyć krytycznego myślenia, umożliwiać orientację w informacyjnym chaosie. Ich obowiązkiem jest wychodzenie z uniwersyteckich ścian i uczestniczenie w publicznych debatach.
Nasz świat nie jest najlepszym z możliwych, Wywiad z Grahamem Priestem, „Filozofuj!” nr 6/2016
[…] praktycznie we wszystkich obszarach życia indywidualnego i społecznego musimy kontrastować to, jak jest, z tym, jak być powinno lub mogłoby być, fakty z ideałami. I dlatego potrzebni są ludzie, którzy o tym rozmyślają.
Idee filozoficzne mogą mieć większą moc rażenia niż najbardziej wyrafinowana broń, Wywiad z Piotrem Gutowskim, „Filozofuj!” nr 1/2015
Dociekania filozoficzne to często wynajdowanie problemów. Ich rozwiązanie domaga się wprowadzania bardziej subtelnych odróżnień. To jeden ze sposobów dokonywania postępów w filozofii – po prostu głębsze przemyślenie samego problemu. Często lepiej rozumiemy problem, gdy potrafimy sobie wyobrazić, jakie są możliwe odpowiedzi – nawet jeśli nie wiemy (i być może nigdy nie będziemy wiedzieć!), które z nich są właściwe.
Jak to możliwe, że w ogóle postrzegamy cokolwiek?, Wywiad z Susanną Siegel, „Filozofuj!” nr 2/2017
Jeśli dzieje się coś złego z demokracją, to znak, że staje się ona antyfilozoficzna. Populistyczni zwolennicy rządów autorytarnych uciekają się do kłamstw i propagandy, dążą do likwidowania wolnych mediów i do kontroli sądów. A demokracja w swoim najlepszym wydaniu zależy od filozoficznych cnót i darzy je szacunkiem wspierając uniwersytety, które dają schronienie akademikom humanistom oraz wolnomyślicielom, a nawet posyłając swoje dzieci, aby się od nich uczyły; rozszerzając zakres wolnej dyskusji, debaty i wolnych dociekań; ustanawiając instytucje, które autentycznie cenią podstawowe cnoty liberalnej demokracji, tj. cnoty krytycznego myślenia, podawania racji i domagania się takich racji w sferze publicznej.
Demokracja stanowi wyraz szacunku dla podstawowej równości moralnej wszystkich obywateli, wywiad ze Stephenem Macedo, „Filozofuj!” nr 5/2015
Pytając o sens życia, zazwyczaj mamy na myśli coś, czemu można by przypisać ostateczne znaczenie lub doniosłość. […] Czy dać pierwszeństwo rodzinie, czy karierze? Czy warto się tym przejmować? Jak pozostawić po sobie jakiś trwały ślad? Itd. Można też wyobrazić sobie stawianie tego pytania w sytuacji rozpaczy, np. na progu decyzji o samobójstwie. Także ktoś poruszony tym, że dobrym ludziom przytrafia się zły los, może pytać, czy życie ma sens. Pytać o to mogą również filozofowie i wiele innych osób. I to nie tylko z czystej ciekawości. Odpowiedź ma przecież wpływ na to, jak postępujemy, jakie mamy relacje z innymi, czego uczymy naszych dzieci, w co wierzymy. […] Filozofia potrafi wyjaśniać nasze pojęcie sensu, nasze ideały, nasze metody, i wiele innych rzeczy. Może nam też pomóc w wyeliminowaniu nierozsądnych oczekiwań.
Filozofia może nam pomóc w wyeliminowaniu nierozsądnych oczekiwań wobec życia, wywiad z Robertem Audim, „Filozofuj!” nr 2/2015
Niezwykle ważna jest umiejętność zdystansowania się wobec siebie, niektórych swoich emocji, nawet aktów woli, ale także wobec otoczenia. Filozofia pomaga wykształcić taką zdolność: wyostrza myślenie, ujawnia mechanizm działania woli i pomaga budować właściwą postawę wobec otaczającego nas świata. […]
Kultura zachodnia zawdzięcza zachodniej filozofii przede wszystkim dynamizm. Wynika on z permanentnego procesu poddawania krytyce obowiązujących przekonań filozoficznych, światopoglądowych i wreszcie naukowych przez niezadowolone z ich kształtu nowe orientacje filozoficzne. W tym sensie można także powiedzieć, że filozofia jest głównym narzędziem uczenia się Zachodu, procesu polegającego przede wszystkim na rozszerzaniu zachodniej wyobraźni kulturowej, prowadzącego do uzyskania przez nią niezwykłego stopnia złożoności i wrażliwości (w tym wrażliwości na inność).
Jedynie krytyczne myślenie może przestrzec nas przed fałszywymi idolami, którzy dziś pociągają za sobą większość naszych współobywateli, a prowadzą ich do tego, co jutro zostanie rozpoznane jako zło. Łatwo jest wytykać zło Oświęcimia teraz, prawdziwym wyzwaniem jest jednak przejrzeć idee, które do niego doprowadzą, zanim Oświęcim stanie się rzeczywistością.
Jeśli w strukturze człowieka nie ma żadnego elementu niezniszczalnego, to filozofia pojęta jako przygotowanie do śmierci jest formą oswajania człowieka z nicością, ku której on zmierza. Tak właśnie rozumieli tę funkcję filozofii stoicy i epikurejczycy.
Agnieszka Kijewska: Filozofia jako medytacja nad śmiercią, „Filozofuj!” nr 6/2019
Skomentuj