Filozofia religii Omówienia i recenzje

Piotr Biłgorajski: Bóg albo absurd, czyli nauka w perspektywie teistycznej [recenzja]

czy nauka pogrzebała boga
Czy nauka pogrzebała Boga? Zderzenie światopoglądów to druga publikacja Johna C. Lennoxa, która dzięki wydawnictwu „W drodze” ukazuje się w polskim przekładzie. Na sensacyjne pytanie zadane w tytule swojej książki Lennox – prawem nagłówków Betteridge’a – udziela negatywnej odpowiedzi: nauka nie prowadzi do ateizmu.

Tekst ukazał się w „Filozofuj!” 2018 nr 4 (22), s. 51. W pełnej wersji graficznej jest dostępny w pliku PDF.


Na ponad 400 stronach filozof z Oxfordu stara się wykazać, że wbrew powszechnym mniemaniom nauka nie tylko nie jest w konflikcie z religią, ale że obie te sfery wzajemnie się uzupełniają. Właściwy spór toczy się bowiem na gruncie światopoglądów: naturalistycznego i teistycznego, zaś głównym celem książki Lennoxa jest wykazanie, że tylko na gruncie tego ostatniego nauka stanowi racjonalną działalność.

Swoją argumentację autor rozpoczyna od pytania o granice i zakres nauki. Według Lennoxa nie możemy zakładać, że nauki ścisłe posiadają monopol na odkrywanie prawdy o świecie, ponieważ istnieją sensowne pytania (np. o powód istnienia Wszechświata lub o sens życia), na które na gruncie tych nauk, ze względu na ich redukcjonistyczny charakter, nie potrafimy znaleźć zadowalającej odpowiedzi. Jego zdaniem większość scjentystycznie nastawionych ateistów, takich jak np. Richard Dawkins, zbyt pochopnie wnioskuje, że skoro znamy mechanizm działania wybranych aspektów przyrody, to nie istnieje sprawca, który ów mechanizm zaprojektował. Lennox przekonuje, że poglądy ateistyczne nie są bezpośrednią konsekwencją odkryć dokonywanych w fizyce lub biologii, lecz wynikają z materialistycznych, czyli specyficznie filozoficznych interpretacji tych nauk. Według Lennoxa fizykalistyczna koncepcja Wieloświata i ewolucjonistyczne przekonanie o niesterowanej ewolucji wikłają się w problemy, których pozbawione jest wyjaśnienie teistyczne. Lennox uważa, że skoro Wszechświat poddaje się poznawaniu, to jest wytworem jakiejś inteligencji, czyli wszechmocnego i dobrego Boga. Przyjęcie takiej perspektywy o wiele lepiej miałoby tłumaczyć fakt powstania życia oraz skomplikowanych struktur genetycznych, których istnienie w świetle naturalizmu jest skrajnie mało prawdopodobne. W ostatnim rozdziale Lennox, powołując się na poglądy C.S. Lewisa, stara się wykazać, że obecność zdarzeń cudownych, czyli boskich interwencji w świat przyrody, nie zmusza chrześcijan, jak sądził David Hume, do odrzucenia ustaleń nauki. Zdaniem Lennoxa jest wręcz odwrotnie: wiara w cuda jest możliwa dzięki przekonaniu o istnieniu jednorodnej przyrody, w ramach której Bóg może dokonywać nadprzyrodzonych ingerencji.

Lennox wielokrotnie przypomina, że problem, który go najbardziej interesuje, wyraża się w pytaniu: który światopogląd lepiej pasuje do nauk przyrodniczych – naturalistyczny czy teistyczny? Filozof na kartach swojej książki szkicuje szeroką perspektywę dla swojej odpowiedzi: prowadzi rozważania z zakresu historii i metodologii nauki, omawia filozoficzne założenia teorii naukowych oraz analizuje szczegółowe zagadnienia pojawiające się na styku nauki i filozofii, takie jak zasada antropiczna czy nieredukowalna złożoność. Lennox wyraźnie stawia tezę i jasno prowadzi argumentację, zostawiając sceptycznego czytelnika z ostatecznym dylematem: albo zawdzięczamy swoje pochodzenie bezrozumnej materii, albo istnieje Stwórca. Dla Lennoxa odpowiedź jest oczywista, ale czy musimy się z nim zgodzić, że tertium non datur?


John C. Lennox, Czy nauka pogrzebała Boga? Zderzenie światopoglądów, tłum. G. Gomola i A. Gomola, Poznań: W drodze, 2018, 448 s.


Piotr Biłgorajski – doktorant w Instytucie Filozofii Katolickiego Uniwersytetu Lubelskiego. W pracy zajmuje się eksperymentami myślowymi. Posiada wygodny fotel.

Tekst jest dostępny na licencji: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.

< Powrót do spisu treści numeru.

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

1 komentarz

Kliknij, aby skomentować

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy