Piotr Biłgorajski: Historie z (filozoficznym) dreszczykiem [recenzja]

Tekst uka­zał się w „Filo­zo­fuj!” 2019 nr 6 (30), s. 55. W peł­nej wer­sji gra­ficz­nej jest dostęp­ny w pli­ku PDF.

Przed­sta­wia­nie eks­pe­ry­men­tów myślo­wych, czy­li opo­wie­ści, któ­re w atrak­cyj­ny spo­sób ilu­stru­ją skom­pli­ko­wa­ne idee, wyda­je się nie­od­łącz­ną cechą filo­zo­fo­wa­nia. Wszak jak stwier­dza chiń­skie przy­sło­wie: jeden obraz może być wart wię­cej niż tysiąc słów. Czy robo­ty czu­ją ból? Pete­ra Cave’a wpi­su­je się w ten spo­sób popu­la­ry­zo­wa­nia filo­zo­fii, zaś 33 filo­zo­ficz­ne łami­głów­ki, o któ­rych infor­mu­je pod­ty­tuł książ­ki, to krót­kie histo­ryj­ki, poprzez któ­re Cave pró­bu­je poka­zać, że filo­zo­fia nie tyl­ko nie jest trud­na, ale może być tak­że nie­zwy­kle interesująca.

Celem książ­ki jest wpro­wa­dze­nie do subiek­tyw­ne­go wybo­ru naj­po­pu­lar­niej­szych zagwoz­dek filo­zo­ficz­nych, któ­re doty­czą sze­ro­kie­go wachla­rza pro­ble­mów: etycz­nych, meta­fi­zycz­nych i epi­ste­mo­lo­gicz­nych. Każ­dy roz­dział otwie­ra utrzy­ma­na w lek­kim tonie opo­wieść, któ­rej boha­ter lub boha­ter­ka wrzu­ce­ni są w sytu­ację nie­uchron­nie pro­wa­dzą­cą do jakie­goś filo­zo­ficz­ne­go dyle­ma­tu: czy moż­na poświę­cić jed­ną oso­bę, aby ura­to­wać życie wie­lu? Czy abor­cja jest mor­der­stwem? Czy moż­na pogo­dzić wol­ną wolę z deter­mi­ni­zmem? Czy Achil­les dogo­ni żół­wia? Tytu­ło­wa histo­ria opo­wia­da o kobie­cie, któ­ra jest „bio­lo­gicz­nym robo­tem” – mimo iż od stro­ny fizycz­nej nie róż­ni się od typo­we­go przed­sta­wi­cie­la homo sapiens, to nikt nie chce jej uwie­rzyć, że prze­ży­wa praw­dzi­we emo­cje. Wszak jest tyl­ko „filo­zo­ficz­nym zom­bie”, by użyć jed­ne­go z zaska­ku­ją­cych okreś­­leń funk­cjo­nu­ją­cych we współ­cze­snej filo­zo­fii umy­słu. Ale skąd może­cie wie­dzieć, że i wy nie jeste­ście robo­ta­mi? – pyta Cave, nama­wia­jąc czy­tel­ni­ka, aby sam zade­cy­do­wał, jaka odpo­wiedź wyda mu się naj­bar­dziej przekonująca.

Cave we wpro­wa­dze­niu zazna­cza, że jego celem było napi­sa­nie książ­ki dla każ­de­go, stąd Czy robo­ty czu­ją ból? to pozy­cja, któ­ra powin­na przy­paść do gustu oso­bom, któ­re dopie­ro zaczy­na­ją swo­ją przy­go­dę z filo­zo­fią. Pamię­ta­jąc jed­nak o tych bar­dziej docie­kli­wych czy­tel­ni­kach, Autor dołą­czył na koń­cu aneks, w któ­rym moż­na zna­leźć przy­pi­sy biblio­gra­ficz­ne do opo­wie­dzia­nych histo­rii oraz reko­men­da­cje do dal­szej lektury.

Piotr Bił­go­raj­ski

Peter Cave, Czy robo­ty czu­ją ból? 33 filo­zo­ficz­ne łami­głów­ki, przeł. M.L. Kali­now­ski, Wydaw­nic­two Nauko­we PWN, War­sza­wa 2019, 218 s.

Piotr Bił­go­raj­ski – Dok­to­rant w Insty­tu­cie Filo­zo­fii Kato­lic­kie­go Uni­wer­sy­te­tu Lubel­skie­go. W pra­cy zaj­mu­je się eks­pe­ry­men­ta­mi myślo­wy­mi. Posia­da wygod­ny fotel.

Tekst jest dostęp­ny na licen­cji: Uzna­nie autor­stwa-Na tych samych warun­kach 3.0 Pol­ska.

< Powrót do spi­su tre­ści numeru.

Najnowszy numer można nabyć od 1 września w salonikach prasowych wielu sieci. Szczegóły zob. tutaj.

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2021 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.