Czego uczestnicy Zjazdu mogą się spodziewać po obradach sekcji Filozofii Działania na 12. Polskim Zjeździe Filozoficznym? Jakie tematy będą się wybijać?
Działanie jest w filozofii zagadnieniem badanym interdyscyplinarnie, angażującym różne tradycje oraz perspektywy – od filozofii analitycznej przez pragmatyzm po fenomenologię. Zaproponowane zgłoszenia niewątpliwie odzwierciedlają tę specyfikę.
Choć sekcja filozofii działania jest od wczesnych etapów organizacji Zjazdu otwarta na wielość możliwych eksploracji zagadnienia działania, to mimo wszystko znaczna większość zgłoszonych referatów obiera perspektywę filozofii analitycznej. Nie powinno to dziwić – zarówno ze względu na to, jak wygląda współczesna literatura z filozofii działania, jak i ze względu na fakt, iż autonomizacja tego działu filozofii jest w dużej mierze dziełem tradycji analitycznej.
Zgłoszenia do sekcji koncentrują się głównie na klasycznych tematach, takich jak natura intencjonalnego działania, przyczynowość, kontrola działania, słabość woli, wiedza i samowiedza praktyczna, działania umysłowe, racjonalność praktyczna czy podejmowanie decyzji. Są też referaty poruszające zagadnienia popularne w najnowszej literaturze, takie jak np. intencjonalność kolektywna czy trudność działań.
Warto pewnie też nadmienić, że sekcja będzie miała wymiar zdecydowanie międzynarodowy: niemal połowa zgłoszeń jest z ośrodków zagranicznych. Jest to efekt w pełni zamierzony. Mimo świadomości pewnego ryzyka, zdecydowałem się otworzyć sekcję dla międzynarodowej wspólnoty filozoficznej. Moje doświadczenia jako organizatora i uczestnika konferencji filozoficznych utwierdzają mnie w przekonaniu, że taka otwartość przynosi wielowymiarowe korzyści – nie tylko dla (instytucjonalnie rozumianej) filozofii w Polsce, ale i dla samej kondycji filozofii działania jako pola badań filozoficznych.
Swobodnie nawiązując do tematu Debaty Inauguracyjnej Zjazdu, chcielibyśmy zapytać, jak Pan, Panie Profesorze, odpowiedziałby na pytanie: „Co dziś należy uznać za najważniejsze problemy filozofii działania lub najważniejsze odsłony uniwersalnych problemów z tej dziedziny?”.
Filozofia spotyka się ostatnio ze zwiększoną presją na bycie przydatną dla praktyki (zob. np. ostatnią książkę Philipa Kitchera > tutaj). Rzecz jasna, filozofowie są mocno podzieleni co do tego, jak tę presję należy traktować. Przyjmując zaproszenie do kierowania sekcją, przypuszczałem, że istniejące podziały co do praktyczności filozofii (czy też sposobu rozumienia jej związku z praktyką) mogą się w jakiś sposób odzwierciedlić w treści zgłoszeń. Kolonizacja tego problemu z pozycji filozofii działania wydaje się w każdym razie dość naturalna (w Polsce przykładem takiej kolonizacji była do niedawna prakseologia). Wbrew wcześniejszym przypuszczeniom, ów problem jednak nie uobecnia się bardzo wyraźnie w zgłoszonych referatach; w znacznej większości dotyczą one kluczowych, klasycznych zagadnień, osadzonych mocno w filozofii umysłu, epistemologii i metafizyce.
Ten stan rzeczy można oczywiście ocenić bardzo różnie. Jeśli jednak uznać, że zgłoszenia do sekcji w jakimś stopniu ukazują najważniejsze problemy filozofii działania w ogóle, to problem związku z praktyką nie będzie na pewno dominujący. Najwięcej zgłoszeń dotyczy zagadnień związanych z racjonalnością oraz wiedzą praktyczną. Są to tematy niewątpliwie uniwersalne i ważne.
Piotr Makowski – pracuje na Wydziale Zarządzania Uniwersytetu Warszawskiego na stanowisku profesora uczelni, od lipca br. – reader na Queen’s University w Belfaście. Jego zainteresownia badawcze łączą filozofię działania i filozofię nauk społecznych (publikacje m.in. w „Palgrave Macmillan”, „Synthese”, „Philosophical Psychology”, „Review of Philosophy and Psychology”, „Philosophy of the Social Sciences”) z naukami o organizacji (artykuły m.in. w „Academy of Managment Review” i „Journal of Management”). Prywatnie amator muzyki współczesnej oraz sportu. Więcej > http://pmakowski.com/
Dłuższy wywiad z przewodniczącym komitetu organizacyjnego 12. Polskiego Zjazdu Filozoficznego, prof. Januszem Maciaszkiem > tutaj.
Więcej o tegorocznym Zjeździe > tutaj.
Skomentuj