Opis
Spis treści
O humorze na poważnie – teorie i kontrowersje > Monika Bokiniec
W swojej najbardziej znanej powieści, Imię róży, Umberto Eco uchwycił niektóre istotne aspekty humoru. Pamiętacie zapewne, że kluczem do morderstw dokonywanych w średniowiecznym opactwie było zablokowanie dostępu do rozprawy Arystotelesa o śmiechu i komedii. „Ale co cię przeraziło w tym wykładzie o śmiechu?” zapytał główny bohater, prowadzący śledztwo, mnicha-mordercę, „Nie usuniesz śmiechu, usuwając tę księgę”.
Wiwisekcja żaby, czyli o tym, co nas śmieszy > Cezary Jurkiewicz
Podobno analizowanie komedii jest jak wiwisekcja żaby – umiera podczas tego procesu. Spotkałem się z opiniami komików, że wolą działać intuicją, bo stworzenie systemów zabije magię tego wszystkiego. Jednak wcale tak być nie musi.
Czy żarty są dziełami sztuki? > Noël Carroll
Gdy wejdziemy do Internetu i wyświetlimy listę żartów na jakiś temat, na przykład o prawnikach, albo otworzymy książkę z dowcipami o tytule typu Irlandzki humor, nie sądzę, byśmy pomyśleli, że patrzymy na dzieła sztuki. Widniejące tam żarty z pewnością nie są też dziełami literackimi. W przeciwieństwie do dobrego wiersza nie warto ich czytać ponownie. Nie mają wielu interpretacji. Nie są czymś, co możemy sobie wysoko cenić. Konsumujemy je jak chipsy.
Moralne granice żartu > Artur Szutta
Są tacy, dla których każdy dowcip jest niemoralny – budzi rechot, który jest oznaką wywyższania się, znieczulenia lub bezmyślności tego, który się śmieje. O tych autorach przeczytacie w innych artykułach niniejszego numeru „Filozofuj!”. Są też tacy, którzy twierdzą, że żarty można oceniać jedynie przez pryzmat piękna, nie ma złych moralnie dowcipów, są tylko te genialne, takie sobie i słabe. Są też jednak i tacy, których zdaniem w świecie dowcipów istnieje granica między dobrem i złem moralnym. Nasze pytanie brzmi: czy taka granica istnieje, a jeśli tak, którędy przebiega?
Paradoks poważnego humoru > Dominika Boroń
Humor od starożytności interesował filozofów. Rzadko jednak wykraczali oni poza traktowanie go jako specyficznie ludzkiego zachowania lub też poza krytykę humoru jako reakcji i perspektywy niegodnej myśliciela, a nawet człowieka cywilizowanego. Mało jest dziedzin ludzkiego myślenia, które zdają się tak bardzo jak filozofia obawiać komizmu!
Dokąd nas to doprowadzi…? > Adam Kucharski
Badając humor, często skupiamy się na samym przedmiocie, czyli na dowcipach, zabawnych zachowaniach i zdarzeniach. Tymczasem w zrozumieniu tego fenomenu równie pomocne są badania nad tymi, którzy się śmieją (albo i nie śmieją), czyli psychologia albo kognitywistyka humoru.
Humor w kulturze: od wykrywania fałszu do unikania prawdy > Piotr Biłgorajski
Popularna ewolucjonistyczna teoria humoru głosi, że rozbawienie jest reakcją na błędy poznawcze, które są niekorzystne dla naszego przetrwania. Zgodnie z tą koncepcją natura motywuje nas do wykrywania wszelkich niespójności, nagradzając to przyjemnym doznaniem – śmiechem. W tym kontekście opowiadanie dowcipów to ćwiczenie się w sztuce wykrywania fałszu, co jest przecież warunkiem poznania. Tak więc humor, jako siła napędowa umysłu, to poważna sprawa, dotyczy wszak kwestii prawdy. Tutaj nie ma się z czego śmiać.
Wywiad
Poczucie humoru to postawa wobec życia > Wywiad z prof. Bohdanem Dziemidokiem, największym polskim znawcą problematyki filozofii humoru.
Narzędzia filozofa
Teoria argumentacji: #20. Przez żart do zwycięstwa – humor w argumentacji i perswazji > Krzysztof A. Wieczorek
Greka i łacina z wielkimi klasykami: Humor > Michał Bizoń
Gawędy o języku: #7. Irytująca niepochwytność bycia > Wojciech Żełaniec
Filozofia w literaturze
Czy Jorge słusznie obawiał się Arystotelesowskiej nauki o śmiechu? > Natasza Szutta
Satyra
Kryminalna historia filozofii (autor anonimowy) > Piotr Bartula
Felieton
Śmiej się, pajacu! > Jacek Jaśtal
Bóg, Humor i Ojczyzna > Adam Grobler
Filozofia to rzecz poważna… > Jan Woleński
Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Wyobrażona zamiana miejsc > Artur Szutta
Felieton
Ironia i miłość > Andrzej Szahaj
Granice śmiechu > Jacek Hołówka
Wokół tematu i lektury
Ranny ptaszek w głowę. O Słowniku racjonalnym Hugona Steinhausa > Filip Kobiela
Lekcja filozofii
#6. Platon > Jacek Wojtysiak
Z półki filozofa…
Siódma funkcja języka > Małgorzata Szostak
Filozofia w filmie
Życie jest piękne > Piotr Biłgorajski
Filozofia z przymrużeniem oka
Dr. Paul Kopetzky –
“Życie to filozofia/filozofia to życie.”
Dr. Paul Kopetzky –
“Tylko żeby z tego wojny nie było.”