Filozofuj! 2021 nr 3 (39)

Opis

Spis treści numeru Nieskończoność:

Tajemnicze pojęcie nieskończoności > Krzysztof Wójtowicz
Pojęcie nieskończoności pojawia się w wielu kontekstach – w matematyce, fizyce, filozofii, teologii, literaturze, sztuce. Jest pojęciem tajemniczym, do pewnego stopnia nieuchwytnym – a kiedy próbujemy sobie z nim poradzić, często popadamy w pojęciowe trudności czy paradoksy.

Nieskończoność w matematyce a teologia > Roman Murawski
Matematyka i teologia zdają się na pierwszy rzut oka zupełnie różnymi, niemającymi ze sobą nic wspólnego dziedzinami. Okazuje się jednak, że to nie do końca prawda.

Nieskończoność i nieskończoności > Wojciech Żełaniec
„Wszystkie zwierzęta są równe, ale niektóre są równiejsze” (George Orwell).

Paradoks Skolema > Jerzy Pogonowski
Logika pierwszego rzędu ma wiele pożytecznych własności dedukcyjnych, ale w jej języku nie jest możliwe wyrażenie niektórych ważnych pojęć matematycznych, np. pojęcia nieskończoności lub ciągłości, gdyż wymaga to kwantyfikacji odnoszącej się do funkcji i zbiorów, a nie kwantyfikacji jedynie po indywiduach. Niesprzeczna teoria w języku tej logiki ma modele, które mogą się znacząco różnić między sobą. W szczególności teoria mnogości sformułowana w takim języku dotyczy różnych uniwersów zbiorów, co przekłada się na relatywność niektórych pojęć tej teorii, nazywaną paradoksem Skolema.

Czy zachowujemy się racjonalnie, gdy w grę wchodzi nieskończoność? > Anna Wójtowicz
Jeśli uznamy, że dzięki wierze w Boga możemy zyskać życie wieczne i że ma ono wartość nieskończoną, to wystarczy założyć, że istnienie Boga jest możliwe, aby jedyną racjonalną decyzją była wiara w Boga. Jest to jednak argument, który wielu ludzi odrzuca.

Nieskończoność w fizyce? > Marek Kuś
Odrzucenie nieskończoności matematycznych pozbawia nas w zasadzie całego aparatu fizyki teoretycznej (np. równań różniczkowych, geometrii rozmaitości, teorii grup ciągłych i wielu, wielu innych). Ponadto wiele wyników (zgodnych z doświadczeniem), np. w fizyce statystycznej i termodynamice, fizyce przejść fazowych, uzyskujemy tylko przy założeniach takich jak „granica termodynamiczna” (liczba cząstek w układzie i jego objętość dążą do nieskończoności).

Biblioteka Babel czy niebo Platona? > Anna Chęćka
Idea nieskończoności znajduje w sztuce tak wdzięczną partnerkę, że opisowi ich relacji można by poświęcić książkę. Oto kilka zależności między tworzeniem, odbiorem sztuki i nostalgią za bezkresem, które stanowią niewyczerpalne źródło refleksji.

Od punktu do nieskończoności > Jakub Jernajczyk
Punkt nie ma długości, szerokości ani głębokości; punkt ma wymiar zerowy. Jak zatem prosta – coś co posiada długość (choć nie posiada szerokości) – może być złożona z bezwymiarowych punktów?

W teorii mnogości można widzieć źródło całego świata > Wywiad ze Stanisławem Krajewskim, wybitnym znawcą filozofii matematyki

Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Bez nieskończoności ani rusz > Artur Szutta

Kurs logiki: #3. Wynikanie i jego własności > Krzysztof A. Wieczorek

Meandry metafory: #8. Nietzsche o zużywaniu się metafor > Marek Hetmański

Filozofia w literaturze
Dżuma – o tym, czy moralni święci nadają się na przyjaciół > Natasza Szutta

Satyra
Horror Infinitum > Piotr Bartula

Felieton
Cykle nieskończoności > Jacek Jaśtal
Niekończące się poszukiwania > Adam Grobler

Filozofia społeczna
Śniadanie kontynentalne: #3. Masowe pretensje mas > Tomasz Kubalica

Greka i łacina z wielkimi klasykami
Nieskończoność > Michał Bizoń

Filozofia w szkole
Bez początku i końca. Scenariusz lekcji filozofii dla uczniów szkół podstawowych > Dorota Monkiewicz-Cybulska

Filozofia w filmie
Dzień Świstaka > Piotr Lipski

Z półki filozofa…

Nowości wydawnicze
Rewolta machabejska – czyli rzecz o wierności wyznawanym zasadom > Jan Kłos

Religia ewolucyjna > Zbigniew Wróblewski

Gdzie na studia filozoficzne? Dodatek maturalny 2021

Filozofia z przymrużeniem oka