Filozofuj! 2024 nr 4 (58)

Opis

PREMIERA: 01.07.2024

Spis treści numeru Solipsyzm:

Czy solipsyzm jeszcze się liczy? > Sami Pihlström
Wyzwanie solipsyzmu pozwala nam ponownie przemyśleć nasze fundamentalne założenia na temat subiektywności, obiektywności, realizmu i idealizmu, relatywizmu, a także naszych moralnych zobowiązań wobec innych ludzi.

Uczony z bezludnej wyspy > Adam Grobler
Filozofia, stwierdził Kartezjusz, „nie zawiera […] ani jednej tezy niespornej, a co za tym idzie, niewątpliwej” (1984, s. 10). A co za tym idzie, i inne nauki, jako że czerpią swoje zasady z filozofii, nie zasługują na zaufanie. Dlatego postanowił „nie szukać już innej wiedzy poza tą, którą mógłby […] znaleźć w samym sobie lub też w wielkiej księdze świata” (tamże, s. 11). Tak oto Kartezjusz postawił się w sytuacji uczonego z bezludnej wyspy, na której nigdy nie było nikogo prócz niego. Nie było tam też książek, z których mógłby się czegoś dowiedzieć. Samotny podmiot poznania z umysłem czystym, bez żadnych treści, które pochodziłyby z zewnątrz, a jednak żądnym napełnienia go wiedzą najwyższego gatunku, bo bezsporną, niewątpliwą. Z pustego i Salomon nie naleje, ale może chociaż do pustego jest w stanie.

Filozofia w trybie solo > Błażej Gębura
Wydaje się, że problem braku zgody wśród filozofów można powiązać z dyskusją na temat pragmatycznej wartości solipsyzmu . Osłabiona wersja solipsyzmu, nazwijmy ją quasi-solipsyzmem, może stanowić środek zaradczy na metafilozoficznie niepożądane konsekwencje występowania sporów w filozofii.

Kartezjusz: „Nie jestem solipsystą” > Przemysław Gut
Czy mam wierzyć – pyta Kartezjusz – że jestem jednym umysłem w świecie i nie potrafię poznać, że są jeszcze inne istoty, które posiadają umysły, czyli świadomość, myśli i doświadczenia, podobne do moich własnych? Odpowiedź autora Medytacji o pierwszej filozofii na to pytanie jest przecząca. Problem, który tu jednak natychmiast powstaje, dotyczy tego, na jakiej podstawie opiera on wiedzę o istnieniu innych umysłów, skoro zgadza się z tezą, że dostęp do stanów psychicznych innych różni się od sposobu poznawania tych własnych.

Fragment z klasyka

Jednoosobowa moralność > Wojciech Lewandowski
Może to, co najważniejsze, się nie zmienia, nawet jeśli pozostajemy sami? Jeśli tym, co najważniejsze, jest pozostawanie dobrym człowiekiem, to może da się to osiągnąć, nawet będąc jedyną osobą we wszechświecie?

Teizm i solipsyzm > Błażej Gębura
W filozofii mamy niekiedy do czynienia z sytuacją, w której aby rozwiązać dany problem, należy zanalizować inne zagadnienie, pozornie niezwiązane z wyjściową zagadką. W ten sposób postąpił Alvin Plantinga, sugerując, że istnieje pewne powiązanie problemu poprawności oraz konkluzywności argumentu teleologicznego na rzecz tezy o istnieniu Boga z najlepszym znanym argumentem na rzecz tezy o istnieniu innych umysłów. Zdaniem autora God and Other Minds bardzo interesujące jest nie tylko to, że oba argumenty są kiepskie i nie prowadzą do oczekiwanych konkluzji, ale przede wszystkim to, że są kiepskie w łudząco podobny sposób. Analizy Plantingi prowokują do pytania o wzajemny stosunek teizmu i solipsyzmu.

Nieznośna pokusa solipsyzmu > Piotr Biłgorajski
Słowniki filozoficzne definiują solipsyzm jako pogląd, zgodnie z którym istnieje tylko jeden podmiot poznający. Innymi słowy, jeśli solipsyzm jest prawdziwy, to istniejesz tylko ty. Oczywiście trudno nie ulec pokusie, aby napisać, że jeśli solipsyzm jest prawdziwy, to istnieję tylko ja, ale nawet w tekście o solipsyzmie taka deklaracja zabrzmiałaby nieskromnie. Wydaje się, że ta idea jest za ciasna dla nas obojga. Ale być może solipsyzm to coś, co nas łączy.

To taki filozoficzny escape room > wywiad z prof. Adamem Grzelińskim, historykiem filozofii nowożytnej

Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Solipsyzm – znajdź różnicę > Artur Szutta
Kurs logiki #21. Implikatury w codziennej komunikacji – korzyści i pułapki > Krzysztof A. Wieczorek

Filozofia nauki
Krótka historia atomu: Dialog 7. Czym jest cząstka elementarna? > Andrzej Łukasik

W 12 odcinkach
Kurs ontologii: #8. Stany rzeczy > Arkadiusz Chrudzimski

Filozofia w filmie
Piękny umysł > Piotr Lipski

Filozofia w literaturze
Solipsyzm – niebezpieczna ucieczka w światy zmyślone > Natasza Szutta

Felieton
Granice mojego języka są granicami mego świata > Jan Woleński

Satyra
Dzieła pośmiertne znalezione za życia > Piotr Bartula

Felieton
George Berkeley pisze autobiografię > Jacek Jaśtal

Filozofia w szkole
Jak wygląda Bóg? > Dorota Monkiewicz

Z półki filozofa…
Heidegger > Ryszard Mordarski
Intelektualne łowy z Mikołajem z Kuzy > Michał Zembrzuski

Filozofia z przymrużeniem oka