Filozofuj! 2025 nr 1 (61)

Opis

PREMIERA: 02.01.2025

Spis treści numeru Naturalizm:

Wiele twarzy naturalizmu > Robert Poczobut
Naturalizm jest zróżnicowaną klasą stanowisk oraz podejść do analizy problemów filozoficznych. Jego główne założenie głosi, że wszystko, co istnieje, jest obiektem naturalnym oraz daje się badać za pomocą metod naukowych. W wymiarze metafizycznym podstawową kategorią naturalizmu jest świat naturalny (natura), w wymiarze zaś metodologicznym – naukowa metoda badania świata.

Dialektyka pojęć i faktów w badaniu umysłu > Marcin Miłkowski
Przyszłość filozofii umysłu leży w naturalistycznym połączeniu empirycznej trafności z pojęciową precyzją. Nie chodzi o to, by filozofowie stali się neuronaukowcami, ani o to, by naukowcy parali się analizą pojęciową. Chodzi o produktywny dialog między filozofią a nauką.

Ku realistycznemu naturalizmowi > Susan Haack
Wszystko, co istnieje, jest fizyczne, a w związku z tym podlega prawom fizyki. Równocześnie jednak nie sądzę, aby wiązało się z tym stwierdzeniem założenie, że wszystko, co się dzieje, może być przewidziane lub wyjaśnione przez fizykę.

Naturalizacja fenomenologii. Czy Husserl przewraca się w grobie? > Marek Pokropski 
W związku z dynamicznym rozwojem nauk o mózgu naturalizm stał się dominującym poglądem wśród badaczy utożsamiających się z (neuro)kognitywistyką. Zgodnie z owym poglądem działanie umysłu będzie można wyjaśnić na gruncie nauk przyrodniczych, w szczególności neurobiologii. Jeśli naturaliści mają rację, to myślenie, spostrzeganie, odczuwanie emocji, a mówiąc ogólnie, całe nasze doświadczenie, to nic więcej niż procesy zachodzące w mechanizmach neuronalnych i biologicznych. W tym kontekście pojawia się pytanie o możliwość i zakres naturalizacji fenomenologii.

Naturalizm moralny, czyli taniec na ostrzu noża > Artur Szutta
Stanowisko naturalizmu moralnego stoi wobec wyzwania ukazania własności (lub faktów) moralnych jako bytów naturalnych oraz wyjaśnienia możliwości ich empirycznnego poznania. W obliczu zarzutów stawianych temu stanowisku, w szczególności wskazywania odmienności własności moralnych od reszty naturalnego świata, zwolennicy naturalizmu stają wobec pokusy „ześlizgnięcia się” na pozycję zaprzeczającą istnieniu tego rodzaju własności albo pokusy uznania, że skoro nie mieszczą się one w katalogu bytów naturalnych, muszą być czymś innym. Dlatego można powiedzieć, że autorzy broniący naturalizmu moralnego w pewnym sensie tańczą na ostrzu noża. Z jednej strony grozi im przepaść antyrealizmu, z drugiej – antynaturalizmu.

Naturalizm religijny > Ryszard Mordarski, Dariusz Łukasiewicz
Stanowisko naturalizmu religijnego wydaje się kuszące. Pozostaje atrakcyjne szczególnie dla tych, którzy z jednej strony nie są w stanie zaakceptować istnienia rzeczywistości transcendentnej wobec świata, z drugiej zaś strony odrzucają poglądy twardego materializmu, głoszone na przykład przez zwolenników nowego ateizmu.

Naturalizm metafizyczny a teizm > Piotr Gutowski
Wydaje się, że teista, a więc osoba wierząca w istnienie osobowego Boga, nie może być naturalistą, ale nieostrość znaczeniowa słów „Bóg” i „natura” dostarcza nieoczekiwanych możliwości godzenia tych stanowisk. Czy jednak owa nieostrość znaczeń wraz z niemożliwością empirycznej falsyfikacji teizmu i naturalizmu nie kompromitują sporu między zwolennikami tych stanowisk?

Zastanówmy się. Czy naprawdę możemy wierzyć w świat pozbawiony wolności, świadomości i moralności? > wywiad z Mario De Caro, jednym z najbardziej znaczących filozofów zajmujących się problematyką naturalizmu

Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Naturalizm plus > Artur Szutta
Wielkie eksperymenty myślowe w fizyce: Dialog 1. Galileusz i spadanie ciał > Andrzej Łukasik

W 12 odcinkach
Kurs ontologii: #11. Przyczynowość > Arkadiusz Chrudzimski

Filozofia w filmie
Kontakt > Piotr Lipski

Felieton
Blaski i cienie naturalizmu > Jan Woleński
Za dobro nasze i wasze > Adam Grobler
List Immanuela Kanta do naturalistów > Piotr Bartula

Filozofia wewnętrznej przestrzeni, czyli powrót filozofowania z wyobraźnią > Artur Szutta

Kilka refleksji po Trzecim Kongresie Filozofii Polskiej > Maria Szyszkowska

Filozofia w szkole
Taka jego natura? > Dorota Monkiewicz

Filozofia z przymrużeniem oka