Dr Luke Zaphir, naukowiec z Uniwersytetu Queensland, przygląda się powszechnie powtarzanym przekonaniom na temat pracy, kariery i życiowej satysfakcji, które często przekazujemy dzieciom jako wskazówki na przyszłość. Używając filozoficznych narzędzi autor stara się pokazać, jak mylne i szkodliwe mogą być te obiegowe opinie.
Kto zasługuje na sukces?
Chcielibyśmy wierzyć, że ciężka praca zawsze gwarantuje sukces. Dlatego zaczynamy starania już od małego – dobre oceny w szkole mają zapewnić dobrą pracę, a dobra praca z kolei dobre życie. Przekazujemy dzieciom te idee w nadzieją, że wyrosną na pracowitych i przedsiębiorczych ludzi sukcesu. Dr Zaphir wskazuje jednak, że za takimi poglądami kryją się pewne mity.
Mit 1: Sukces osiąga się własnym wysiłkiem
Mit ten opiera się na merytokratycznej koncepcji, charakteryzującej neoliberalny dyskurs. Jej teoretyczna strona może wydawać się atrakcyjna, sugerując, że każdy jest w stanie osiągnąć sukces i być „najlepszą wersją samego siebie”, a wszystko zależy tylko od naszej pracy. Jednak jest i ciemna strona tej wizji. Jeżeli komuś nie udaje się osiągnąć sukcesu, wówczas często zarzuca się takiej osobie, że nie włożyła w swoją pracę wystarczająco dużo wysiłku. Oprócz tego pojawiają się też błędne osądy, sugerujące, że ci, którzy nie dorównują ludziom sukcesu, są leniwi, głupi, czy też że brak im inicjatywy.
Tego rodzaju wnioskowanie opiera się na schemacie tzw. modus tollens:
- Jeżeli A to B
- nie B
- więc nie A.
Przyjmując wskazane przez autora założenie, moglibyśmy poprowadzić następujące rozumowanie:
- Jeżeli ciężko pracuję, to odniosę sukces.
- Nie odniosłem sukcesu,
- a więc nie pracowałem ciężko.
Aby w prosty sposób pokazać błędność tak przedstawionego wnioskowania, dr Zaphir podaje bardzo aktualne przykłady innych przeszkód w osiąganiu sukcesu: utrata pracy w związku z sytuacją pandemii, rasistowskie uprzedzenia, dyskryminacja płciowa, nagła klęska żywiołowa. Na drodze do sukcesu może więc stanąć wiele czynników zewnętrznych, niezależnych od nas, które uniemożliwią realizację celów mimo naszej ciężkiej pracy.
Mit 2: Powinieneś się wstydzić, jeżeli twoja praca nie jest wystarczająco ambitna
Dr Zaphir wskazuje, że społeczeństwo charakteryzuje widoczny konformizm dotyczący wyznawanych opinii związanych z pracą. Zamiast dokonywać samodzielnych ocen, na podstawie własnego rozumowania, chętniej przyjmujemy poglądy i zachowania najbardziej rozpowszechnione w danej grupie społecznej.
Dopasowywanie się do większości jest to cecha właściwa człowiekowi, jednak dr Zaphir zauważa, jak szkodliwe i niesprawiedliwe konsekwencje może przynieść takie podejście w kwestii pracy i kariery zawodowej. Kierując się konformizmem, widzimy pewne zawody jako bardziej prestiżowe niż inne. Z tego samego powodu przydajemy więcej wartości otrzymywanemu wynagrodzeniu, niż jakimkolwiek innym wartościom związanym z danym zajęciem. Takie przekonania z kolei skłaniają nas do tendencyjnego myślenia, że im większa płaca na danym stanowisku, tym jest ono bardziej wartościowe.
Jednak biorąc pod uwagę sytuację np. artystów, którzy pracują ciężko i których praca może mieć ogromną wartość dla znawców i miłośników sztuki, widzimy, że często nie zarabiają oni wielkich pieniędzy. Ponadto, wykonywanie pracy, którą społeczeństwo widzi jako prestiżową, nie zawsze daje rzeczywistą życiową satysfakcję. Badania pokazują, że kluczowe czynniki wpływające na odczuwanie takiej satysfakcji to: poczucie pewności, niezależność oraz równowaga pomiędzy życiem zawodowym i prywatnym.
Dlatego, przekonuje dr Zaphir, kiedy rozmawiamy z dziećmi na temat pracy i tego, czym jest dobra praca, powinniśmy mniej skupiać się na wynagrodzeniu, a bardziej na tym, jaki jest sens wykonywanej pracy, jaką niezależność nam daje oraz czy pozwala na wolny czas i równowagę z życiem prywatnym.
Czy Wy również uważacie wymienione przekonania za mity? Zapraszamy do dyskusji.
Opracowanie: Aleksandra Miloradowić-Tabak
Źródło: The Conversation
Skomentuj