Numer o prawdzie można czytać lub pobrać > tutaj.
Szczególne podziękowania kierujemy do Uniwersytetu SWPS, partnera wydarzenia, za dofinansowanie spotkania.
W pierwszej części spotkania prelegenci odpowiedzieli na trzy pytania. Przyjrzyjmy się odpowiedziom na pierwsze z nich: co jest istotą i naturą prawdy? Dr hab. Elżbieta Pakszys zdefiniowała prawdę jako jednostkowe, subiektywne przekonanie o jakimś stanie rzeczy. Przekonanie to z czasem uzyskuje (albo nie) uznanie i akceptację, którą zwykło się nazywać powszechną zgodą. Ważne jest, kto prawdę głosi, bowiem jej głoszenie jest nierozłącznie związane z władzą i uprzywilejowaniem. Tymi zaś atrybutami nie każdy może się cieszyć. Pani Profesor podała przykład kobiet, które dokonały odkryć naukowych i miały trudności z ich ogłoszeniem. Dyskutantka zaakcentowała społeczny i kulturowy wymiar prawdy – prawda zawsze jest czyjąś prawdą. Jej zdaniem, żeby głosić prawdę trzeba być odpowiednio usytuowanym, co zawsze jest uwarunkowane kulturowo.
Dr Marek Woszczek zwrócił uwagę na znaczenie prawdy jako fenomenu społeczno-historycznego i podjął refleksję nad pochodzeniem naszej „obsesji” na punkcie prawdy jako wartości. Kategoria prawdy nie była pierwszorzędna dla starożytnych Greków. Początek wzmożonego nią zainteresowania wśród filozofów w nowożytności przypada na wiek XVII. Dyskutant skonfrontował znane i doniosłe przekonania, takie jak to, że „ludzkie umysły z natury dążą do prawdy” z najnowszymi badaniami z zakresu nauk o umyśle, kognitywistyki i psychologii. Wysunął tezę, że pojęcie prawdy posiada pewnego rodzaju tajemniczą aurę, za którą kryje się mnóstwo innych zjawisk, takich jak przewidywalność otoczenia czy użyteczność.
Prof. Paweł Zeidler opowiedział natomiast o klasycznym epistemologicznym ujęciu wiedzy. Zgodnie z nim, nie można mówić o wiedzy nie odnosząc się do pojęcia prawdy, zbioru uzasadnionych prawdziwych przekonań, pojęcia faktu czy prawdomówności. Dyskutant zwrócił uwagę na to, że kiedy pytamy o istotę i naturę prawdy, to prawda ulega substancjalizacji. Podkreślił również rolę dychotomii przedmiot-podmiot. Pan Profesor obok klasycznego ujęcia prawdy przywołał również stanowisko operacjonizmu, zgodnie z którym prawda staje się zależna od podmiotu, a samo jej pojęcie zostaje zastąpione przez uznawanie.
Dalsza część spotkania zmieniła się w ożywioną dyskusję – zarówno między prelegentami, jak i zgromadzonymi w kawiarni sympatykami filozofii. Podczas dyskusji szczególnie istotne okazały się następujące wątki: prawda jako wartości społeczna i jej miejsce w kulturze, poznawcza funkcja nauki związana z dostarczaniem określonego obrazu świata oraz „przepaść” między poznaniem a działaniem. Oto przykłady pytań, jakie postawiono w rozmowie: Czy w ogóle możemy mówić o prawdzie w liczbie pojedynczej? Czy uzasadnione jest posługiwanie się jedynie pragmatyczną koncepcją prawdy? Czy nauka może rozstrzygnąć niektóre dylematy moralne? Czy człowiek może poznać prawdę o sobie?
W dyskusji dominował obraz prawdy jako ograniczonej do naszego stanu wiedzy, określonej poprzez naszą sytuację społeczną i aparat pojęciowy. Może moglibyśmy zastąpić pojęcie prawdy innym lub zminimalizować jej znaczenie, jednak… cóż wtedy zostałoby z filozoficznych poszukiwań?
Karolina Napiwodzka-Bulek
Relację ze spotkania w wersji audio można pobrać lub odsłuchać:
Szczególne podziękowania:
- Profesorce Elżbiecie Pakszys, doktorowi Markowi Woszczek i profesorowi Pawłowi Zeidler za wzięcie udziału w dyskusji i błyskotliwą polemikę,
- Przybyłym za zainteresowanie, niebanalne pytania i własne ciekawe refleksje,
- Uniwersytetowi Humanistyczno-społecznemu SWPS za partnerstwo i plakaty,
- Radiu Merkury i Studenckiemu Radiu „Meteor” za patronat medialny,
- Polskiemu Towarzystwu Filozoficznemu — Oddział w Poznaniu i Instytutowi Filozofii UAM za patronat,
- Bibliotece Raczyńskich za pomoc w promocji wydarzenia,
- Karolinie Napiwodzkiej, Mariannie Kaźmierczak, Karolinie Jankowskiej, Oli Kaczmarek, Bartoszowi Dobies za współorganizację debaty i Stanisławowi Korzeb za jej prowadzenie,
- Prof. Krzysztofowi Brzechczynowi za pomoc w organizacji wydarzenia,
- Kawiarni Geranium, w której odbyło się spotkanie.
Dziękujemy wszystkim, którzy w jakikolwiek sposób wsparli naszą działalność. Bez was nie byłoby tego spotkania.
Zachęcamy do obejrzenia relacji wideo ze spotkania.
Zob. relacje z innych spotkań Klubów „Filozofuj!”!
W dyskusji wzięli udział:
Dr hab. Elżbieta Pakszys – Prof. UAM dr hab. w Instytucie Filozofii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Od 20 lat prowadzi badania oraz wykłady interdyscyplinarnej problematyki płci / rodzaju (gender), zwłaszcza filozoficznej i politycznej myśli kobiet. Uczestniczy w wielu krajowych i zagranicznych przedsięwzięciach badawczych dotyczących współczesnej kondycji kobiet w nauce. Jest autorką i wydawczynią licznych publikacji polskich i zagranicznych z zakresu filozofii nauki i epistemologii feministycznej, m.in. serii Humanistyka i Płeć I–III (1995–1999), Między naturą a kulturą: kategoria płci / rodzaju w poznaniu (2000), Międzykulturowe i interdyscyplinarne badania feministyczne (2005), Women in Analytical Philosophy: the Lvov-Warsaw School, the Vienna Circle and the Anglo-American Tradition [w:] Einheit und Vielfalt der Gegenwartphilosophie, (hrsg.) Philip Schmidt, Anja Weiberg (Peter Lang, 2012); Przekraczanie granic: uwarunkowania sukcesu kobiet w poznaniu, „Etyka” 45/2012.
Dr Marek Woszczek – Filozof, od 2008 r. adiunkt w Zakładzie Filozofii Nauki Instytutu Filozofii UAM w Poznaniu. Zajmuje się ontologią przyrody i filozofią fizyki, ale także wybranymi zagadnieniami z zakresu historii i filozofii religii. Autor książki Platonic Wholes and Quantum Ontology (Frankfurt am Main 2015; 1. wyd. pol.: Ukryta całość przyrody a mikrofizyka, Poznań 2010). Laureat m.in. nagrody naukowej Prezesa Rady Ministrów i nagrody naukowej im. Klemensa Szaniawskiego.
Prof. dr hab. Paweł Zeidler – Prof. dr hab. Paweł Zeidler jest zatrudniony na stanowisku profesora zwyczajnego w Instytucie Filozofii UAM. Kieruje Zakładem Logiki i Metodologii Nauk. Jest redaktorem naczelnym „Studiów Metodologicznych”. Publikuje prace z filozofii nauki, teorii wiedzy, filozofii i metodologii nauk przyrodniczych, a od kilkunastu lat przede wszystkim z filozofii chemii. Jest absolwentem chemii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Uzyskał stopień doktora filozofii na podstawie rozprawy Między teorią a historią nauki, a stopień doktora habilitowanego filozofii na podstawie książki Spór o status poznawczy teorii. W obronie antyrealistycznego wizerunku nauki. Jest również autorem książek Chemia w świetle filozofii, Models and Metaphors as Research Tools in Science oraz współautorem książki Problem destrukcji pojęcia prawdy (współautorzy: R. Kubicki i J. Sójka). W ramach wykładów z filozofii dla młodzieży wygłosił i opublikował dwa referaty dotyczące prawdy: Cóż to jest prawda oraz Nauka a prawda.
Dyskusję moderował Stanisław Korzeb, a koordynatorem spotkania był Bartosz Kurkowski.
Koordynatorem ogólnopolskim Klubów „Filozofuj!” jest Celina Głogowska.
Partnerzy
Patroni
Polskie Towarzystwo Filozoficzne Oddział w Poznaniu
Kluby „Filozofuj!” – to nowo tworzone nieformalne grupy współpracowników i sympatyków czasopisma „Filozofuj!”, organizujące w swoich miejscowościach imprezy (np. konferencje, spotkania dyskusyjne lub promocyjne) popularyzujące filozofię pod patronatem Redakcji „Filozofuj!”. Więcej informacji > tutaj.
Zrealizowano w ramach stypendium z budżetu Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Skomentuj