Artykuł Etyka Filozofia umysłu

Robert Nozick: Maszyna przeżyć

Załóżmy, że istniałaby maszyna przeżyć, zapewniająca każde przeżycie, jakiego tylko zapragniesz.

Arcyzwodziciele neuropsychologii mogliby pobudzać twój mózg tak, że myślałbyś i czuł, iż piszesz wielką powieść albo nawiązujesz przyjaźń, albo czytasz ciekawą książkę. Przez cały czas pływałbyś w laboratoryjnej wannie z elektrodami podłączonymi do mózgu. Czy podłączyłbyś się do tej maszyny na całe życie, zaprogramowawszy z góry wszystkie przeżycia? Jeśli niepokoi cię to, że w ten sposób pozbawiłbyś się jakichś później pożądanych przeżyć, możemy założyć, że odpowiednie firmy przebadały gruntownie życie wielu innych ludzi. Możesz przebierać i wybierać z ogromnego katalogu czy też menu takich doświadczeń, programując własne doświadczenie życiowe na, powiedzmy, najbliższe dwa lata. Po dwu latach na dziesięć minut lub dziesięć godzin opuścisz laboratorium po to, by wybrać doświadczenia na następne dwa lata. Oczywiście, kiedy pływasz w laboratoryjnej wannie, nie wiesz, że tam jesteś, i myślisz, że wszystko dzieje się naprawdę. Inni także mogą się się podłączyć, by mieć takie przeżycia, jakich pragną, tak więc nie powinieneś myśleć, że nie możesz się podłączyć, bo jesteś im potrzebny. (Pomińmy takie problemy, jak pytanie, kto będzie obsługiwał maszyny, jeśli wszyscy się do nich podłączą). Czy podłączyłbyś się? Co jeszcze może nas obchodzić w tym, jak odczuwamy nasze życie od wewnątrz? Nie powinieneś też wstrzymywać się na myśl o paru przykrych chwilach oddzielających moment, w którym podjąłeś decyzję, od momentu, w którym zostaniesz podłączony. Czym jest kilka przykrych chwil w porównaniu z życiem pełnym błogiego szczęścia (jeśli to właśnie wybrałeś) i dlaczego w ogóle miałbyś odczuwać jakąkolwiek przykrość, jeśli twój wybór jest najlepszy?

(Anarchia, państwo i utopia, przeł. Paweł Maciejko i Michał Szczubiałka, Warszawa: Wydawnictwo Aletheia 2010)


Tekst jest dostępny na licencji: Uznanie autorstwa-Na tych samych warunkach 3.0 Polska.

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

4 komentarze

Kliknij, aby skomentować

  • Musialabym przedefiniować słowo życie. Skoro doświadczamy życia całymi sobą, taka zamknieta bańka pozostaje jedynie symulacją życia. Życie to nie tylko umysł albo mózg. Potrzebuje kontaktu z naturą, tak samo jak każdego oddechu.

  • Czyli trochę jak w filmie Matrix, gdzie pada jedno z kluczowych zdań: “Ignorance is bliss”, wypowiedziane znad widelca z kawałkiem befsztyku.
    Być może życie w obfitości niweluje dylematy różnych wyborów i gdy ma się to, co przez analogię do wymagań niemowlaka (najedzony, wypróżniony, wyspany = zadowolony)
    zapewnia sytość wszelką, rozmyślania, nawet o takiej maszynie, stają się zbędne?

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy