Sprawozdanie z egzaminu maturalnego z filozofii 2024

Ze sprawozdania opublikowago 20 września 2024 r. możemy dowiedzieć się, jak egzaminowani poradzili sobie z zadaniami w ramach poszczególnych zakresów wymagań:

1. II — Rozpoznawanie związków między filozofią a innymi działami kultury europejskiej, zwłaszcza między filozofią a sztuką (w tym literaturą piękną), religią i nauką — 40%
2. III — Znajomość poglądów filozofów reprezentatywnych dla poszczególnych epok kultury europejskiej. — 31%
3. IV — Rozumienie ważniejszych pojęć, zagadnień i stanowisk głównych dyscyplin filozoficznych — 21%
4. V — Umiejętność stawiania pytań światopoglądowych (w tym moralnych) i poszukiwania odpowiedzi na nie z wykorzystaniem wiedzy filozoficznej.— 44%
5. VI — Podejmowanie rzetelnej dyskusji filozoficznej oraz formułowanie w niej jasnego i uzasadnionego stanowiska — 13%
6. VII — Posługiwanie się podstawowymi kategoriami logiki i dbanie o kulturę logiczną wypowiedzi — 31%
7. VIII — Stosowanie narzędzi logiki w analizie tekstu filozoficznego i zawartej w nim argumentacji, a także w obronie przed manipulacją — 27%
8. IX — Umiejętność pisania tekstu (eseju) filozoficznego, w którym – korzystając ze zdobytej wiedzy z zakresu logiki i historii filozofii – identyfikuje się i rozpatruje określone poglądy filozoficzne — 31%

Jak piszą autorzy, średni wynik egzaminu maturalnego z filozofii w roku 2024 wyniósł 30%. Maturzyści najlepiej poradzili sobie z wymaganiami zakresu V., a najgorzej z wymaganiami zakresu VI.

Sześć z osiemnastu zadań pierwszej części arkusza egzaminacyjnego było zadaniami zamkniętymi (1, 6, 7.1, 9, 10, 12). Zadanie 1 oraz 10 okazały się dla zdających trudne (poziom wykonywania — 24% i 22%). Bardzo trudne okazały się  dla zadających zadania: 5 (poziom wykonania — 13%), 7.2 (poziom wykonania — 16%), 7.3 (poziom wykonania — 17%), 13 (poziom wykonania — 18%), 15 (poziom wykonania — 13%); natomiast trudne: 11 (poziom wykonania 24%) oraz 16 (poziom wykonania — 24%). Pozostałe zadania były dla maturzystów umiarkowanie trudne.

Szczególna uwagę autorzy sprawozdania zwrócili na zadanie 5, które sprawdzać miało umiejętność rozumienia tekstu filozoficznego oraz umiejętność uzasadniania twierdzeń. Jak piszą autorzy, w filozofii (jak również w dydaktyce ogólnej) obie te umiejętności uznaje się za podstawowe, z tego też powodu kwestie tego zadania omówiono bardziej szczegółowo. 

W ramach rozwiązania zadania 5, do którego dołączony był fragment tekstu źródłowego, należało sformułować tezę dogmatyzmu epistemologicznego oraz ocenić, czy można uznać Pascala za przedstawiciela tego poglądu. 

Dla bardzo niskiego wyniku uzyskanego przez maturzystów za zadanie 5, autorzy wskazują dwie przyczyny. Pierwszą i podstawową była nieznajomość tezy dogmatyzmu epistemologicznego: ponad 60% zdających nie potrafiło podać tezy dogmatyzmu epistemologicznego. Drugą przyczyną była jakoś formułowanych przez zdających uzasadnień. warto podkreślić, że sama teza dogmatyzmu epistemologicznego może mieć różne akceptowalne sformułowania.

Autorzy w ramach sprawozdania wyciągają następujące wnioski i dają następujące rekomendacje:

1. Przeważająca większość maturzystów ma ogromne luki w wiedzy z zakresu historii filozofii oraz nie zna wielu podstawowych pojęć i tez filozoficznych, Zdaniem autorów zdający powinni przeznaczyć więcej czasu na przyswojenie podstawowej wiedzy z zakresu filozofii.
2. W kwestii kultury logicznej autorzy dostrzegają pewien postęp. Zadania z tego obszaru były dla zdających najłatwiejsze, a wyniki z pozostałych zadań sprawdzających wiedzę i umiejętności logiczne były nieco wyższe, niż w latach poprzednich. Jednak autorzy w dalszym ciągu dostrzegają niski poziom kultury logicznej, widoczny zwłaszcza w pisanych tekstach argumentacyjnych. Przygotowujący się do matury z filozofii prawdopodobnie poświęcają część czasu na opanowanie podstawowej wiedzy z zakresu logiki (zasadniczo logiki nieformalnej), ale w dalszym ciągu nie znajdują czasu na ćwiczenie umiejętności logicznych (w tym umiejętności posłużenia się wiedza z zakresu logiki w tworzeniu dłuższych wypowiedzi).
3. Według autorów wyniki uzyskane za wypracowanie, a także jakość esejów świadczą o tym, że uczniowie przygotowujący się do napisania matury z filozofii nie opanowali umiejętności pisania tekstu argumentacyjnego o tematyce filozoficznej. Świadectwem tego jest niższy o 6 pkt. procentowych średni wynik a także analiza poszczególnych wymagań szczegółowych, ujawniająca, iż nie nastąpiła żadna wyraźna zmiana w kwestii stopnia trudności wymagań. Zdający znają szczegółowe wymagania w świetle których oceniane są wypracowania maturalne z filozofii, ale niski poziom wiedzy filozoficznej oraz braki w umiejętności krytycznej argumentacji powodują, że jakość wypracowań maturalnych była niska a wyniki niezadowalające.
4. Autorzy wskazują, że w toku nauczania niezbędne jest opanowanie wiedzy z zakresu historii filozofii, przyswojenie stosownej terminologii filozoficznej oraz ćwiczenie argumentowania, w ramach którego uczniowie powinni uczyć się formułowania argumentów (w tym jednego w formie pogłębionej) oraz stawiania zarzutów jak i ich odpierania.
5. W kwestii wypracowania autorzy przypominają, że na stanowisko piszącego składa się nie tylko teza, ale również wyjaśnienie tematu wypracowania, które stanowi zwykle niezbędny warunek do postawienia w pełni jasnej tezy. Autorzy rekomendują przygotowującym się do matury ćwiczenie umiejętności formułowania stanowiska (w tekście argumentacyjnym o tematyce filozoficznej), której etapem wstępnym jest wyjaśnienie tematu wypracowania w ramach którego zdający powinien poprawnie posłużyć się terminologią filozoficzną, objaśniając kluczowe dla zrozumienia polecania terminy i tezy.

Zachęcamy do samodzielnego przeczytania sprawozdania, które znajdą Państwo > tutaj.

Ilustracja: freepick

Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Nauki i Szkolnictwa Wyższego w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.