Trzydziesty trzeci numer „Filozofuj!”: Utopie (mimo epidemii) już od 4 maja

Drodzy Czytelnicy, jak wiecie, mamy sytuację szczególną. Epidemia utrudnia nam prace nad nadchodzącym numerem: uniemożliwia bezpośrednie kontakty, nie pozwala na wspólne działania w redakcji, zabiera ciche, profesjonalne miejsce pracy, stawia pod znakiem zapytania kolportaż. Ale numer ukaże się ściśle według założonego harmonogramu! Tuż po weekendzie majowym! Co więcej, jest to numer szczególny, nawet gdy zupełnie pominiemy okoliczności jego powstania, bo zawiera aż dwa dodatki i jest objętościowo niemal dwa razy grubszy niż standardowy numer. Zawiera bowiem dodatek maturalny oraz dodatek specjalny o Romanie Ingardenie (jeszcze możecie wesprzeć jego wydanie > tutaj, dziękujemy tym, którzy już to zrobili!). Wprawdzie nie znajdziecie go w salonikach prasowych, ale... możecie zamówić najnowszy numer tutaj już teraz, w przedsprzedaży, bezpośrednio do Waszych saloników domowych. Mamy też dla Was prezent: wysyłka tego numeru będzie gratis!

„Filozofuj!” jest czasopismem popularnonaukowym o filozofii.

Wydawcą „Filozofuj!” jest Wydawnictwo Academicon
(będące na liście punktowanych wydawców MNiSW – 100 pkt za monografię)

Redaktor prowadzący numeru: Artur Szutta

Podziękowania za pracę nad numerem należą się: Autorom tekstów, Redaktorom, w szczególności: Marcie Ratkiewicz-Siłuch, Eli Drozdowskiej, Błażejowi Gęburze, Marcinowi Iwanickiemu, Dorocie Monkiewicz-Cybulskiej, Aleksandrze Pałce, Redaktorom językowym: Aleksandrze Sitkiewicz, Grafikom: Hannie Bytniewskiej, Ewie Czarneckiej, Wiktorii Jabłońskiej, Markowi Mosorowi, Małgorzacie Uglik, Hani Urbankowskiej, Patrycji Waleszczak, Specjalistom DTP: Adamowi Dorotowi, Patrycji Waleszczak, Naszym Hojnym Patronom, którzy nas wsparli w projekcie Patronite: Alicji Pietras, Oktawii Poprawskiej, Tomaszowi Stepińskiemu, Slavo Szcześniakowi, Ani Wilk-Płaszczyk, Józefowi Zonowi oraz tym, który wsparli wydanie dodatku o Romanie Ingardenie, a także wszystkim innym osobom, które nam pomagały i nas wspierały. Dziękujemy serdecznie! Bez Was wydanie kolejnego numeru byłoby niemożliwe.

Drodzy Czytelnicy,

problematyka utopii od dawna spędza ludzkości sen z powiek. Wydaje się, że jest tak przynajmniej z dwóch powodów. Po pierwsze, każdy ze znanych ludzkości systemów politycznych ma swoje ograniczenia i chyba nie ma na świecie nikogo, kto by na serio w to wątpił. Odrębną kwestią pozostaje jednak pytanie, jak wygląda hierarchia systemów politycznych i który z nich ma najmniej wad. Po drugie, ludzie posługują się ideą postępu, która zakłada, że stan faktyczny może z czasem ulec polepszeniu. Każdą z poszczególnych koncepcji idealnego ustroju można traktować jak swoistą instrukcję obsługi, którą prędzej czy później ktoś będzie próbował wprowadzić w życie.

Najciekawsze jest jednak to, że tę kwestię, należącą przecież do filozofii polityki, możemy odnieść do dwóch słynnych filozoficznych wysp. Z jednej strony mamy więc Tomasza Morusa, który kusi nas opisem Utopii i jej dziwacznego społecznego rusztowania, a z drugiej Gaunilona, adwersarza Anzelma z Canterbury, wyśmiewającego możliwość odnalezienia doskonałej wyspy.

Czy zatem utopie da się zrealizować? Z odpowiedzią na to pytanie zmierzyli się nasi autorzy, rozpatrując problematykę utopii z różnych perspektyw. Proponujemy Wam więc m.in. przegląd bardziej i mniej znanych literackich utopii, tekst o wyobraźni, filozoficzną recenzję książki oraz filmu, a także kolejny fragment z klasyka i scenariusz lekcji.

To jednak nie wszystko, co przygotowaliśmy w ramach tego numeru. Osobną pozycję stanowi dodatek poświęcony filozofii Romana Ingardena. Wprawdzie hymny pochwalne wygłaszane na cześć wielkich i nieobecnych zazwyczaj mają w sobie coś fałszywego, a z tyłu głowy kryje się myśl, że fakt, iż uważamy kogoś za wybitnego filozofa, jest w głównej mierze sprawą przypadku, a nie niepowtarzalnego talentu intelektualnego. Na szczęście zdarzają się wyjątki i niekiedy pewnym osobom możemy przypisać nieudawaną, a więc autentyczną wielkość. Stwierdzenie, że można ją trafnie rozpoznać w postaci Ingardena, nie wydaje się obarczone wielkim ryzykiem błędu.

W filozofii zawsze jednak powinniśmy liczyć się z faktem, że argumenty z powszechnej zgody rzadko kiedy są konkluzywne. Jeśli tak, to jedynym sposobem na wykazanie, że Ingarden nie tylko był, ale nadal jest autentycznie wielkim myślicielem, jest przybliżenie nie tylko wyników jego własnych badań, ale i metody, którą sam konsekwentnie stosował. Temu zamierzeniu poświęcamy nasz okolicznościowy „Ingardenowski” dodatek, uznając, że wyrazem właściwie rozumianego szacunku wobec filozofa nie jest multiplikowanie pochwał i superlatyw, ale krytyczny namysł.

Za prezentację wybranych wątków twórczości Ingardena odpowiadają zarówno polscy, jak i zagraniczni autorzy, omawiający ontologię, epistemologię, estetykę oraz antropologię i etykę Ingardena. Przyjęliśmy bowiem założenie, że tylko zderzenie dwóch perspektywach oceny: wewnętrznej i zewnętrznej, może w wiarygodny sposób pokazać skalę filozoficznego przedsięwzięcia, które realizował autor Książeczki o człowieku. Werdykt wyłaniający się z zebranych w dodatku tekstów jest bezsporny: gdyby Roman Witold Ingarden nie istniał, to należałoby go wymyślić.

Redakcja