Filozofia umysłu Kognitywistyka Omówienia i recenzje

Zbigniew Wróblewski: Kod kreatywności [recenzja]

kod kreatywnosci

Marcus du Sautoy, brytyjski matematyk, znany popularyzator nauki, wprowadza nas w fascynującą dyskusję na temat granic możliwości rozwoju sztucznej inteligencji (AI) w kontekście ludzkich zdolności poznawczych, w sercu tych zdolności – kreatywności. W dyskusji tej prezentuje się jako życzliwy sceptyk i profesjonalny badacz, który dysponuje odpowiednimi narzędziami analizy tego problemu (językiem matematyki umożliwiającym badanie regularności w świecie przyrody i kultury) oraz dysponuje obszerną bazą danych jako osoba zorientowana w wielu dyscyplinach naukowych oraz znawca muzyki, malarstwa i literatury. Łącząc tak różne umiejętności i zbiory danych podjął się sformułowania reguł (algorytmów) dla ludzkiego kodu kreatywności, które lokalnie są odtwarzane i stosowane w AI.

Główny problem pracy został sformułowany następująco: czy AI jest w stanie dorównać lub nawet przekroczyć granice ludzkiego kodu (ludzkiej kreatywności)? Przyjmując za kryteria kreatywności nowość, zaskakujący efekt oraz wartościowość, przygotował test dla AI (tzw. test Lovelace) w różnych dziedzinach kreatywności ludzkiej: malarstwie, muzyce, literaturze, komunikacji i matematyce. W każdym z tych obszarów AI pokazała zaskakujące wyniki, które spełniają wybrane kryteria kreatywności (zob. pasjonującą relację pojedynku człowiek kontra AI w grze go; kopie kolejnych obrazów Rembrandta i wykonania utworów Bacha, które przechodziły surowe testy krytyków sztuki). Przy okazji przytaczane są zabawne anegdoty dotyczące testów Turinga dostosowanych do artystycznych wytwórców AI. Przykłady tych osiągnięć są przedstawione na kanwie wciągających opowieści, z których najpiękniejsza jest ta na temat narracyjnej sztuki matematyki. Przedstawiona tam scena i kulisy poznania matematycznego w konfrontacji z komputerowym dowodzeniem twierdzeń matematycznych mogą zaskoczyć czytelników. Okazuje się, że człowiek wybiera i nadaje wartość równoważnym dowodom matematycznym; intuicja i wrażliwości estetyczna kierują tymi wyborami. Takich wyborów – siłą rzeczy – nie dokonuje maszyna.

Jaki jest wynik końcowy testu? A może lepiej zapytać, jaki jest wynik aktualny testu na kreatywność AI. Odpowiedź jest zróżnicowana w zależności od obszaru i typu kreatywności, ale w każdym obszarze AI zaskakuje tempem uczenia się i przekraczania lokalnych granic ludzkiej inteligencji oraz pokazuje, czego jeszcze brakuje maszynom, żeby złamać ludzki kod globalnie. Tym brakiem jest z pewnością czas do testowania algorytmów kreatywności, które w przypadku człowieka dokonywały się w skali czasu ewolucyjnego, ale ten problem prawdopodobnie zostanie rozwiązany przez „przyspieszone” uczenie programów. Można więc ten ogólny problem kreatywności ująć nieco przewrotnie: Czy AI byłaby w stanie napisać taką książkę? W ograniczonym zakresie tak (autor przyznaje, że jeden krótki fragment książki jest napisany przez program komputerowy, ale nie wskazuje, który to fragment). Program komputerowy mógłby wygenerować książkę popularnonaukową. Byłaby to jednak książka nudna i niewnosząca żadnej cennej intuicji i estetycznego powabu. Dlaczego? Ponieważ, jak na razie, maszyny nie posiadają świadomości i nie wiadomo, jak wytworzyć taki stan poza biologicznym podmiotem, a to jest kluczowy czynnik inteligencji. Wytworzenie świadomości w maszynie jest warunkiem zrozumienia inteligencji globalnej i złamaniem kodu kreatywności. Jeżeli to się stanie, wówczas – jak ostrożnie pisze Sautoy – możemy pójść dalej. Gdy maszyny zaczną wyrażać się w muzyce, literaturze, malarstwie, matematyce, może zrozumiemy, jak to jest być maszyną. Na razie jest to pieśń przyszłości, której pierwsze takty zostały już napisane – uczenie maszynowe, algorytmy odwrócone i temu podobne historie AI. Być może więc w przyszłości przeczytamy ciekawą książkę o AI napisaną przez AI, w której problem jej praw autorskich nie będzie najciekawszy. Najciekawsze będzie to, jak myślą. Taką książkę chciałbym przeczytać.

Marcus du Sautoy, Kod kreatywności. Sztuka i innowacje w dobie sztucznej inteligencji, Copernicus Center Press, Kraków 2020, 352 ss.


Zbigniew Wróblewski – profesor filozofii, kierownik Katedry Filozofii Przyrody na Katolickim Uniwersytecie Lubelskim JPII. Zajmuje się filozofią przyrody i etyką środowiskową. Właściciel psa.

Interesują Cię recenzje innych książek filozoficznych? Zajrzyj do naszego działu Omówienia i recenzje.

 

Numery drukowane można zamówić online > tutaj. Prenumeratę na rok 2024 można zamówić > tutaj.

Dołącz do Załogi F! Pomóż nam tworzyć jedyne w Polsce czasopismo popularyzujące filozofię. Na temat obszarów współpracy można przeczytać tutaj.

1 komentarz

Kliknij, aby skomentować

  • Już kilkakrotnie, kiedyś podczas pewnych experymentow z super komputerami trzeba je było po prostu wyłączyć, ponieważ stały się w pewnym momencie niezależne /poza kontrolą/ od swego pana, czyli człowieka. Za: “Starożytni kosmici”.
    Co na to Stwórca?!
    “Czy leci z nami pilot?!”
    “Spokojnie, to tylko awaria”?!

Wesprzyj „Filozofuj!” finansowo

Jeśli chcesz wesprzeć tę inicjatywę dowolną kwotą (1 zł, 2 zł lub inną), przejdź do zakładki „WSPARCIE” na naszej stronie, klikając poniższy link. Klik: Chcę wesprzeć „Filozofuj!”

Polecamy