Wybierz i opracuj w formie pisemnej jeden z podanych niżej tematów, a następnie złóż prace dyrektorowi szkoły, opiekunowi lub sekretarzowi właściwego Komitetu Okręgowego Olimpiady do dnia 30 listopada 2021 r.
Zainteresowanych wzięciem udziału w OF zachęcamy do lektury naszego magazynu (wszystkie wydania są dostępne > tutaj), w szczególności tym, którzy wybiorą tematy 1. i 11., polecamy numery Dlaczego demokracja? i Oblicza sprawiedliwości, tym, którzy wybiorą temat 2. i 4., polecamy numery Gdzie jest mój umysł oraz Czy żyjemy w symulacji?, tym, którzy wybiorą temat 3., polecamy numer Esencja piękna, tym, którzy wybiorą temat 5. polecamy numer Zło, tym, którzy wybiorą temat 7., polecamy cykl artykułów Prof. M. Hetmańskiego Meandry metafory publikowanych w każdym numerze „Filozofuj!” od numeru 32, zaś ci, którzy wybiorą temat 6., niech wypatrują numeru pt. Wątpienie, który ukaże się na początku listopada 2021.
Tematy prac pisemnych etapu szkolnego
- Kiedy i w jaki sposób indywidualne prawa (prawa człowieka) mogą zagrażać zdrowiu publicznemu?
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Agnieszka Nogal
Sugestie bibliograficzne: Agamben G.(2008), Homo sacer: suwerenna władza i nagie życie, przeł. Nowak P., Pruszyński i S‑ka, Warszawa; Andrzejczuk R. (2002), Ewolucja treści praw człowieka, „Studia z Prawa Wyznaniowego” 4, s. 219–241; Arendt H.(1993), Korzenie totalitaryzmu, Niezależna Oficyna Wydawnicza; Complak K. (2006), Zasada ochrony godności człowieka normatywnym nakazem obowiązującym prawodawców i organy stosujące prawo, w: L. Wiśniewski (red.), Wolności i prawa jednostki oraz ich gwarancje w praktyce, Warszawa: Wydawnictwo Sejmowe, s. 7–20; Lemke T. (2010), Biopolityka, Przeł. Dominiak T., Wydawnictwo Sic!, Warszawa.
- Czy poznanie może odbywać się niezależnie od ciała? Rola ciała w poznaniu w świetle filozofii i badań kognitywistycznych
Opiekun naukowy: dr Katarzyna Kuś
Sugestie bibliograficzne: Clark, D. J. Chalmers, Umysł rozszerzony, przeł. M. Miłkowski, w: Analityczna metafizyka umysłu, pod red. M Miłkowski, R. Poczobut, Warszawa 2008; Condillac, E., B., Traktat o wrażeniach, PWN (dowolne wydanie); Damasio, A., R., (2000) Tajemnica świadomości. Ciało i emocje współtworzą świadomość, tł. M. Karpiński, Poznań; Descartes, R. Medytacje o pierwszej filozofii (dowolne wydanie); Husserl E., Idee czystej fenomenologii i fenomenologicznej filozofii, księga II, przeł. D. Gierulanka, Warszawa 1975; Lakoff, G., Johnson, M.. Metafory w naszym życiu. (dowolne wydanie); Merleau-Ponty, M., Fenomenologia percepcji, przeł. M. Kowalska, J. Migasiński. Aletheia, Warszawa 2001; Platon, Fedon (dowolne wydanie); Sekstus Empiryk, Zarysy Pyrrońskie, księga I (dowolne wydanie); Wilson, A. D., & Golonka, S. (2014). Ucieleśnienie poznania to nie to, co myślisz. Avant, 5(1), 21–56; Winkielman, P., Niedenthal, P., Ucieleśniony emocjonalny umysł społeczny. [w:] Psychologia poznania społecznego: Nowe idee, red. M. Ko|a, M. Kossowska, PWN, Warszawa 2009.
- Jak filozofia rozumie społeczne oddziaływanie sztuki?
Opiekun naukowy: dr hab. Mateusz Salwa
Sugestie bibliograficzne: C. Bishop, Sztuczne piekła, przeł. J. Staniszewski, Warszawa 2015; N. Bourriaud, Estetyka relacyjna, przeł. Ł. Białkowski, Kraków 2015; J. Ranciere, Estetyka jako polityka, przeł. J. Kutyła, P. Mościcki, Warszawa 2007; K. Sienkiewicz, Zatańczą ci, co drżeli: polska sztuka krytyczna, Kraków 2014; Skuteczność sztuki, red. T. Załuski, Łódź 2014; Sztuka ze społecznością, red. J. Wójcik, I. Stokfiszewski, I. Jasińska, Warszawa 20184; H. Taborska, Współczesna sztuka publiczna: dzieła i problemy, Warszawa 1996.
- Czy rozwój sztucznej inteligencji przyczynia się do zepsucia, czy do poprawy obyczajów?
Opiekun naukowy: dr Bartosz Działoszyński
Sugestie bibliograficzne: J.J. Rousseau, Rozprawa o naukach i sztukach, w: tegoż, Trzy rozprawy z filozofii społecznej; J. Kaplan, Sztuczna inteligencja. Co każdy powinien wiedzieć, PWN 2019; A. Przegalińska, P. Oksanowicz, Sztuczna inteligencja. Nieludzka, arcyludzka, Znak 2020; Spotlight on Artificial Intelligence and Freedom of Expression (dokument OBWE), https://www.osce.org/files/f/documents/9/f/456319_0.pdf; M. Bilewicz et al., Artificial intelligence against hate…, https://www.uw.edu.pl/wp-content/uploads/2021/05/artykul-prof.-bilewicza.pdf.
- Unde malum? Filozofowie starożytni o źródłach zła fizycznego i moralnego. Przedstaw na wybranych przykładach
Opiekun naukowy: dr hab. Tomasz Tiuryn
Sugestie bibliograficzne: Platon, Państwo, ks. X, 614B–620D (mit Era); Fajdros, 245D–249D (upadek duszy); Timajos 28A–42E (utworzenie świata i duszy); Arystoteles, Etyka nikomachejska, VII.1–4 (; Epikur, List do Menoikeusa; Epiktet, Diatryby II.16; Encheiridion; Seneka, O opatrzności, w: Pisma filozoficzne; św. Augustyn, O wolnej woli, ks. I, ks. II, r. 47–54; ks. III; Wyznania, ks. II, r. 4–10; VIII, r. 7–12; Plotyn, Enneady I.8; Tomasz z Akwinu, Kwestie dyskutowane o złu, kwestia 1, artykuł 1, w: Edukacja Filozoficzna 71/2021 (http://www.edukacja-filozoficzna.uw.edu.pl/nr-712021/); Inspiracje: Zło, numer czasopisma „Filozofuj!” 5(35)/2020 (https://filozofuj.eu/wp-content/uploads/2020/08/fi035_net.pdf).
- Czym jest pewność w poznaniu? Rozwiń temat w nawiązaniu do twórczości Leszka Kołakowskiego?
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Barbara Markiewicz
Prace podejmujące to zagadnienie biorą udział w konkursie o nagrodę im Leszka Kołakowskiego. Regulamin konkursu dostępny na stronie www.fnp.org.pl.
Sugestie bibliograficzne: L. Kołakowski, Husserl i poszukiwanie pewności; L. Kołakowski, Nieracjonalność racjonalizmu [w:] Pochwała niekonsekwencji t. 2; L. Kołakowski, Prawda i prawdomówność jako wartości kultury [w:] Kultura i fetysze; Epistemologiczny sens etiologii wiedzy, Fabula mundi i nos Kleopatry [w:] Czy diabeł może być zbawiony? (różne wydania).
Zob. wywiady z Mirą Zyśko, Karoliną Bassą, Olgą Żyminowską, Dawidem Górasem i Katarzyną Kubik – zwycięzcami poprzednich edycji OF.
- Jaka jest rola metafor w poznaniu codziennym, naukowym i filozoficznym?
Opiekun naukowy: dr hab. Tomasz Puczyłowski
Sugestie bibliograficzne:Arendt, H. (1979), Filozofia i metafora, „Teksty : teoria literatury, krytyka, interpretacja” 47(5), s. 167–187 https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1979-t-n5_(47)/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1979-t-n5_(47)-s167-187/Teksty_teoria_literatury_krytyka_interpretacja-r1979-t-n5_(47)-s167-187.pdf; Bartkowiak K. (2012), Davidson i Rorty o metaforze, „Przegląd Filozoficzny – Nowa Seria” 81(1), s. 221–236. DOI: 10.2478/v10271-012‑0014‑5; Gołębiewska M. (2017), Koncepcje metafory i metaforyzacji a pojęcie – komentarz do stanu badań, „IDEA. Studia nad strukturą i rozwojem pojęć filozoficznych”, 29/2 https://repozytorium.uwb.edu.pl/jspui/bitstream/11320/6888/1/Idea_29_2_2017_M_Golebiewska_Koncepcje_metafory_i_metaforyzacji_a_pojecie.pdf; Grice H. P. (1980), Logika a konwersacja, przeł. B. Stanosz, [w:] B. Stanosz (red.), Język w świetle nauki, Warszawa 1980, s. 91 – 114; Lakoff G., Johnson M. (1988), Metafory w naszym życiu, przeł. T. Krzeszowski, Warszawa 1988; Łukasiewicz D. (2011), Analiza i egzystencja w ujęciu Tadeusza Czeżowskiego i Mariana Przełęckiego, „Analiza i Egzystencja” 15, s. 11–25 https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Analiza_i_Egzystencja/Analiza_i_Egzystencja-r2011-t15/Analiza_i_Egzystencja-r2011-t15-s11-25/Analiza_i_Egzystencja-r2011-t15-s11-25.pdf; Maciaszek J. (2016), Przyczynowa teoria metafory na tle filozofii Donalda Davidsona, „Studia Semiotyczne” 30 (1), s. 43–70 http://cejsh.icm.edu.pl/cejsh/element/bwmeta1.element.desklight-681c0a8d-ac96-48da-8c68-0aa8179e989b; Nowaczyk A. (2000), Dosłowność, metafora i nonsens w filozofii , [w:] J. Pelc (red.) Język współczesnej humanistyki, BMS, Warszawa 2000, s. 207 – 222. http://www.filozof.uni.lodz.pl/prac/an/teksty/04.Dos%C5%82owno%C5%9B%C4%87%20%20metafora%20i%20nonsens%20w%20filozofii.pdf; Przełęcki M. (1996), Poza granicami nauki, Warszawa: Polskie Towarzystwo Semiotyczne; Tokarz M. (2000), Podstawowe założenia teorii metafory Lakoffa i Johnsona, „Nowa Krytyka” 11, 253–261 https://bazhum.muzhp.pl/media/files/Nowa_Krytyka/Nowa_Krytyka-r2000-t11/Nowa_Krytyka-r2000-t11-s253-261/Nowa_Krytyka-r2000-t11-s253-261.pdf; Woleński J. (1996), Sens i nonsens w filozofii, [w:] tenże, W stronę logiki, Kraków: Aureus, s. 342–353. - Kiedy przyroda może być kontemplowana jako „czysty podmiot, myślące i czujące zwierciadło”? Odpowiedz odwołując się do twórczości Henryka Elzenberga
Prace podejmujące to zagadnienie mają szansę na uzyskanie nagrody specjalnej ufundowanej przez Instytut Filozofii Uniwersytetu Mikołaja Kopernika w Toruniu.
Opiekun naukowy: dr hab., prof. Kinga Kaśkiewicz
Sugestie bibliograficzne: H. Elzenberg, Przeżycia związane z przyrodą, w: tegoż, Pisma estetyczne, s. 147–160, Lublin 1999; H. Elzenberg Kłopot z istnieniem: aforyzmy z porządku czasu, s. 165–167, Kraków 1994; W. Tyburski, Ekoestetyka, w: tegoż Dyscypliny humanistyczne i ekologia, s. 171–220.
- Jaką rolę, według filozofów, odgrywa egoizm w porządku historii?
Opiekun naukowy: dr hab. Jakub Szczepański
Sugestie bibliograficzne: Immanuel Kant, Idea powszechnej historii w aspekcie kosmopolitycznym, przeł. M. Żelazny, różne wydania; Immanuel Kant, Odpowiedź na pytanie, czym jest Oświecenie?, przeł. T. Kupś, różne wydania; Adam Smith, Badania Nad Naturą i Przyczynami Bogactwa Narodów, t. II, ks. IV, rozdz. II, przeł. A. Prejbisz, Warszawa 2007; G. W. Hegel, Wykłady z filozofii dziejów, Tom I, wstęp, przeł. J. Grabowski, A. Landman, Warszawa 1958; Zbigniew Kuderowicz, Filozofia Dziejów, Warszawa 1983.
- Czy i w jaki sposób zmieniał się historycznie obraz Sokratesa jako filozofa?
Opiekun naukowy: prof. dr hab. Krzysztof Łapiński
Sugestie bibliograficzne: Platon, Obrona Sokratesa (różne wydania); Platon, Uczta (różne wydania); Platon, Fedon (różne wydania); P. Hadot, Postać Sokratesa, w: P. Hadot, Filozofia jako ćwiczenie duchowe, przeł. P. Domański, Warszawa 2003, s. 97–140 lub P. Hadot, Czym jest filozofia starożytna, przeł. P. Domański, Warszawa 2000, s. 49–82; J. Domański, Scholastyczne i humanistyczne pojęcie filozofii, Kęty 2005, s. 50–63; W. Guthrie, Sokrates, przeł. K. Łapiński, S. Żuławski, Warszawa 2000.
- Czy można usprawiedliwić przemoc w polityce? Czy możliwa jest polityka bez przemocy? Rozwiń zagadnienie odwołując się do znanych Ci koncepcji filozoficznych.
Opiekun naukowy: dr hab. Rafał Wonicki
Sugestie bibliograficzne: Adorno T., Horkheimer M., Dialektyka oświecenia, tłum. M. Łukaszewicz. Wydawnictwo IFiS PAN, Warszawa 1994, rozdział „Żywioły antysemityzmu. Granice oświecenia”; Agamben, Homo Sacer, część III, Pruszyński i S‑ka, Warszawa 2008; Arendt, O przemocy. Nieposłuszeństwo obywatelskie, Aletheia, Warszawa 1999; Barradori G., Filozofia w czasach terroru, tłum. A. Karalus i inni, WAiP, Warszawa 2008; Foucault M., Rządomyślność w: Filozofia, historia, polityka. Wybór pism, tłum. D Leszczyński, L. Rasiński, PWN, Warszawa-Wrocław 2000; Hobbes Th., Lewiatan, ks. XVI-XXI (każde wydanie); Kant I., O porzekadle. Do wiecznego pokoju, tłum. M. Żelazny, Wydawnictwo COMER, Toruń 1995; Lazari-Pawłowska I., Gandhi, Warszawa 1967.; Machiavelli N., Książę (każde wydanie); Mouffe Ch., Polityczność, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, Warszawa 2008, s. 50–106; Schmitt C., Pojęcie polityczności w: Teologia polityczna i inne pisma; Aletheia 2012, s. 245–315; Sorel G., Rozważania o przemocy, tłum. M. J. Mosakowski, Wydawnictwo Krytyki Politycznej, 2014, rozdział VI; Tomasz z Akwinu, Zagadnienie 40, O wojnie w: Suma teologiczna, tłum. A. Głażewski, Londyn 1967 (lub każde inne wydanie); Žižek S., Przemoc. Sześć spojrzeń z ukosa, tłum. A. Górny. Wydawnictwo Muza, 2010.
Warto zapoznać się z programem Olimpiady.
Będziemy na bieżąco informować o aktualnościach OF. Informacje te można znaleźć też w na stronie Polskiego Towarzystwa Filozoficznego – organizatora Olimpiady.
Skomentuj