Filozofuj! 2022 nr 1 (43)

Opis

Spis treści numeru Rzeczywistość kwantowa:

Dlaczego fizyka kwantowa potrzebuje interpretacji? > Tomasz Bigaj
Co naprawdę się dzieje podczas pomiaru kwantowego? Czy sam akt obserwacji może wpłynąć na stan układu poddanego pomiarowi? A może świat rozdziela się na niezliczoną liczbę kopii, z których każda zawiera inny wynik pomiaru?

Czy Bóg gra w kości? > Andrzej Łukasik
Pytanie o to, czy możemy przewidzieć przyszłość, fascynowało ludzi od niepamiętnych czasów. Pominiemy jednak opowieści o prorokach i jasnowidzach i skoncentrujemy się na nauce.

Czy funkcja falowa reprezentuje coś w świecie? > Joanna Luc
Pomimo wielkich sukcesów mechaniki kwantowej w przewidywaniu wyników eksperymentów i w zastosowaniach technologicznych wciąż nie jest jasne, jak należy interpretować formalizm matematyczny tej teorii. Spór toczy się w szczególności o to, czy funkcja falowa odpowiada czemuś obiektywnemu w świecie fizycznym.

Lokalność fizyki > Damian Luty
Poważne potraktowanie fizyki kwantowej i eksperymentów typu EPR sprawia, że obraz świata materialnego oparty na codziennym ludzkim doświadczeniu okazuje się chybiony. W odniesieniu do fundamentalnego poziomu rzeczywistości w skali mikroświata potrzebujemy metafizyki, w której pierwszeństwo ma kategoria całości, a nie indywidualnych obiektów.

Nierówności Bella i „straszna’’ rzeczywistość świata kwantów > Wojciech P. Grygiel
Problem filozoficzny w mechanice kwantowej powrócił w istotny sposób wraz z udowodnieniem w 1965 r. przez Johna Bella nierówności, które w ściśle matematycznej formule ujmują statystyczne korelacje wyników pomiarów w momencie, gdy przyjmie się założenia realności i lokalności teorii. Niespełnienie tych nierówności przez formalizm mechaniki kwantowej oznacza, że teoria ta nie może być jednocześnie realna i lokalna.

Fragment z klasyka

Czym kierują się fizycy przy wyborze interpretacji? > Paweł Horodecki
Mechanika kwantowa jest pierwszą w dziejach teorią, której zrozumienie nie tylko przerosło jej twórców, ale stanowi enigmę dla kolejnych pokoleń fizyków.

Czy mechanika kwantowa wymaga zmiany logiki? > Elżbieta Drozdowska
Gdy mechanika kwantowa, ze swoim indeterminizmem i niedookreśleniem wartości wielkości fizycznych, ujrzała światło dzienne w latach 20. XX wieku, wielu ludzi sądziło, że przeczy ona zdrowemu rozsądkowi i dotychczasowej fizyce. Pojawiły się nawet podejrzenia, że może ona podważać klasyczną, dwuwartościową logikę. Skąd się te przypuszczenia wzięły? I czy przetrwały próbę czasu?

Błędem jest przekonanie, że obserwacja wymaga obecności umysłu > Wywiad z Prof. Timem Maudlinem, światowej sławy specjalistą od filozoficznych zagadnień w fizyce

Infografika

Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Kwantowa wolność? > Artur Szutta
Kurs logiki: #7. Klasyczny rachunek zdań (cz. 2) – świat zer i jedynek > Krzysztof A. Wieczorek
Meandry metafory: #12. Dekonstrukcja zużytych metafor > Marek Hetmański

Filozofia w literaturze
Antygona i klauzula sumienia > Natasza Szutta

Greka i łacina z wielkimi klasykami
Quantum i dyskretność przestrzeni i czasu > Michał Bizoń

Felieton
Kwanty i determinizm > Jan Woleński

Uwolnić kwanty > Adam Grobler

Ciemna masa > Jacek Jaśtal

Śniadanie kontynentalne: #7. Teoria względności nauki > Tomasz Kubalica

Satyra
Kwantowa teoria narodu polskiego (wykład widmo znaleziony w spamie Nauki Polskiej) > Piotr Bartula

Filozofia w filmie
Równoległa rzeczywistość > Piotr Lipski

Filozofia w szkole
Świat niekoniecznie jest taki, jaki się wydaje. Scenariusz lekcji filozofii dla uczniów szkół podstawowych > Dorota Monkiewicz

Z półki filozofa…
Natura umysłów > Zbigniew Wróblewski

Metafizyka intuicji > Błażej Gębura

Filozofia z przymrużeniem oka