Filozofuj! 2022 nr 4 (46)

Opis

Spis treści numeru Po co nam państwo?:

Jak istnieje państwo? Kilka uwag o ontologicznej nieoczywistości państwa > Arkadiusz Górnisiewicz
Między tym, jak istnieją fakty fizyczne, i tym, jak istnieją zjawiska społeczne, zachodzi fundamentalna różnica. Przypomina nam o tym filozof John R. Searle, rozróżniając „nagie fakty” i „fakty instytucjonalne”. Te drugie są faktami tylko na mocy ludzkiego uznania za takie.

Państwo i cele jego istnienia > Bogdan Szlachta
Liberalna perspektywa wydaje się dominować, a nawet zachęcać do budowania „superpaństwa” uwalniającego jego obywateli od przebrzmiałych już przynależności do „państw narodowych”. Perspektywa ta jednak wiązana jest nieodmiennie z wiarą w trwałość państwa, które – choć obejmujące wiele dawnych „państw narodowych” – konkurować przecież będzie z innymi państwami, znajdowanymi poza Europą, a od Unii Europejskiej nawet mocniejszymi.

Fragment z klasyka

Autorytet prawa > Marta Soniewicka
Problem relacji państwa i prawa był przedmiotem dyskusji wielu filozofów. Niektórzy, jak Hans Kelsen, twierdzili, że wyjaśnienie, czym jest państwo, wymaga uprzedniego wyjaśnienia, czym jest system prawa, gdyż państwo zawsze ma charakter prawny i tylko w kategoriach prawnych można je definiować. Inni zaś, jak Jeremy Bentham czy John Austin, dochodzili do przeciwnych wniosków, twierdząc, że zrozumienie prawa wymaga odniesienia do uprzednio przyjętej teorii państwa. Niewątpliwie teoria państwa i teoria prawa są ze sobą ściśle powiązane i wzajemnie na siebie wpływają.

Dwa ciała króla > Robert Pawlik
W dominującym obecnie ujęciu genezy nowoczesnego państwa akcent pada na jego świeckość. W obliczu krwawego konfliktu między katolikami i protestantami w XVII stuleciu państwo musiało zostać postawione ponad sporami religijnymi i osadzone na niereligijnym fundamencie. W wyniku procesów sekularyzacji oraz wyraźnego rozdzielenia tego, co polityczne, od tego, co konfesyjne, tradycyjne monarchie przekształciły się w terytorialne państwa narodowe. Nowoczesne państwo musiało stać się neutralne światopoglądowo, żeby zabezpieczać przestrzeń wolną od oddziaływania religii, będącej źródłem najgroźniejszych konfliktów i najstraszniejszej przemocy.

Między władzą a autorytetem > Artur Szutta
Państwo można zdefiniować jako organizację (lub grupę osób) mającą (zwierzchnią) władzę nad mieszkańcami określonego terytorium. Newralgicznym terminem w tej definicji jest słowo „władza”. Co właściwie ono oznacza?

Przeciwko państwu: anarchizm i anarchiści > Paweł Malendowicz
Wolność i władza są jak ogień i woda. Połączenie wolności i państwa jest zatem dla anarchistów czymś niemożliwym.

Dobre państwo sprawia, że ludzie stają się ludźmi > Wywiad z Pawłem Kłoczowskim, jednym z najznamienitszych znawców filozofii polityki

Narzędzia filozofa
Eksperyment myślowy: Sen o państwie > Artur Szutta
Kurs logiki: #10. Klasyczny rachunek zdań (cz. 5) – Tautologie i niezawodne schematy wnioskowania > Krzysztof A. Wieczorek

Filozofia w nauce
Meta-fizyka kwantowa: Dialog 1. Klasyczny obraz świata i jego upadek > Andrzej Łukasik

Filozofia w literaturze
Odprawa posłów greckich – o co chodzi w sprawowaniu rządów > Natasza Szutta

Felieton
Z żywotów równoległych: filozof i polityk > Jacek Jaśtal
Obywatel dla państwa czy państwo dla obywatela? > Jan Woleński
Globalokalizacja > Adam Grobler

Satyra
Rurociąg Strachu im. Tomasza Hobbesa > Piotr Bartula

Filozofia społeczna
Śniadanie kontynentalne: #10. Proszę Państwa, oto Prawo! > Tomasz Kubalica

Wywiad
Zrozumieć Obcego u bram Europy > Z prof. Zbigniewem Szmytem, laureatem VII edycji Konkursu o Nagrodę im. Prof. Tadeusza Kotarbińskiego (Instytut Antropologii i Etnologii Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu), rozmawia Honorata Ogieniewska z Uniwersytetu Łódzkiego

Wokół tematu
Zadania państwa w XXI wieku > Joanna Mysona Byrska

Filozofia w filmie
451° Fahrenheita > Piotr Lipski

Filozofia w szkole
Umówmy się na państwo. Scenariusz lekcji filozofii dla uczniów szkół podstawowych > Dorota Monkiewicz

Z półki filozofa…
Sens życia i jego znaczenie > Natasza Szutta

Filozofia i estetyka po końcu świata > Zbigniew Wróblewski

Filozofia z przymrużeniem oka