Jakie są tradycje nauczania filozofii w Pańskiej szkole?
Nauczanie filozofii w moje placówce to efekt realizacji programu Edukacja filozoficzna napisanego w 2002 roku przez panią mgr Małgorzatę Kacprzykowską. Innowacja dydaktyczna polega na realizowaniu treści programowych nie jako ścieżka edukacyjna, lecz jako odrębny przedmiot „filozofia” (po 1 godzinie tygodniowo w klasie III gimnazjum i II liceum, w semestrze I i II). Z programu korzystają również nauczyciele innych przedmiotów (fizyka, matematyka, historia, wiedza o społeczeństwie, język polski, etyka, religia, plastyka), ponieważ spełnia on wymogi ścieżki edukacyjnej, która zaleca nauczanie interdyscyplinarne. Po osiągnięciu przez moich uczniów wysokich wyników egzaminów gimnazjalnych wiem, że oferta edukacyjna w postaci dodatkowego przedmiotu – filozofii – daje uczniom możliwość osiągnięcia własnego spojrzenia na otaczającą nas rzeczywistość. Uczy myślenia bardziej skutecznego, opartego na wyciąganiu wniosków, poszukiwaniu jasności i uzasadnień. Uczeń zwraca uwagę na abstrakcyjne pojęcia filozoficzne, takie jak przyczynowość, państwo, osoba, zbiór, reguła.
Skąd wziął się pomysł, żeby wprowadzić lekcje kognitywistyki?
To efekt współpracy mojej szkoły z Instytutem Filozofii Wydziału Humanistycznego Uniwersytetu Szczecińskiego. Od roku 2004 we współpracy z Instytutem Filozofii US organizujemy Wojewódzki Gimnazjalny Konkurs Filozoficzny. Bardzo się cieszę, że udało mi się w szkole stworzyć przestrzeń, w której uczniowie z województwa zachodniopomorskiego nie tylko prezentują swoją wiedzę z zakresu filozofii, ale również mogą spotkać się z pracownikami US, którzy dzielą się z nimi swoją wiedzą i umiejętnościami. Dzięki temu młodzież niejednokrotnie na nowo opisywała rzeczywistość, rozwijała umiejętność krytycznego myślenia i poprawnego argumentowania.
Pomysł klasy kognitywistycznej w liceum zrodził się w mojej głowie w momencie wprowadzenie reformy oświaty w roku szkolnym 2017/2018. W jej wyniku przekształcono placówki z gimnazjum w liceum ogólnokształcące. Szukałem atrakcyjnych, ciekawych, a przede wszystkim przyszłościowych kierunków kształcenia, które jednocześnie uwzględnią dotychczasowe tradycje placówki, którymi niewątpliwie były obowiązkowe zajęcia z filozofii w każdej klasie. Postanowiłem więc utworzyć unikatowy profil kształcenia, matematyczno-psychologiczny, w którym realizowane będą zajęcia z propedeutyki kognitywistyki. Wybór okazał się przysłowiowym „strzałem w dziesiątkę”. Zainteresowanie młodzieży naszą ofertą przerosło najśmielsze oczekiwania.
Czy spodziewał się Pan, że zajęcia zainteresują uczniów?
Jak już wspomniałem, klasa o profilu kognitywistycznym (matematyczno-psychologicznym) cieszyła się podczas rekrutacji w roku 2018/2019 największym zainteresowaniem wśród naszych kandydatów do liceum. Jest to dowód na to, że kognitywistyka przyciąga nie tylko „egzotyczną nazwą”, ale również ofertą zajęć, które ćwiczą myślenie dywergencyjne. Chcemy zainteresować naszych uczniów nie tylko filozofią, ale również podstawami psychologii ze wskazaniem na psychologię poznawczą, neurobiologią, logiką i teorią argumentacji, oraz matematyką na poziomie rozszerzonym, w której kładziemy szczególny nacisk na rozwój kompetencji logicznego i analitycznego myślenia. Te wszystkie, tak szeroko pojęte zagadnienia z różnych dziedzin nauki, będą realizowane w bloku przedmiotowym o nazwie propedeutyka kognitywistyki.
Jestem przekonany, że absolwenci tego profilu nabędą narzędzia pozwalające im rozwijać myślenie zorientowane na cel, a nie problem, wysoki poziom samooceny oraz poczucie własnej wartości i skuteczności działania.
Czy uważa Pan, że zajęcia z filozofii powinny być obowiązkowe dla szkół średnich?
Czy rozwijanie aktywności intelektualnej może być nieobowiązkowe ? Odpowiedź nasuwa się sama. Dodatkowo, zgodnie z nowymi ramowymi planami nauczania do szkół ponadpodstawowych, dyrektor szkoły ustali jeden przedmiot spośród przedmiotów „plastyka”, „muzyka” i właśnie „filozofia”, który będzie realizowany w klasach I czteroletniego liceum. W związku z powyższym sądzę, że liczba placówek oświatowych, w których będzie realizowany przedmiot „filozofia”, znacząco wzrośnie.
Też na to liczymy. Dziękuję za rozmowę.
Dziękuję.
Wywiad przeprowadziła Dorota Monkiewicz-Cybulska
Więcej o nauczaniu filozofii w szkołach przeczytasz w naszym dziale „Filozofia w szkole”.
[…] WYWIAD Z DYR. MACIEJEM GRENDĄ […]
Gorąco polecam nauczycielom moją stronę:
http://www.wiktor.horyzont.net
ta strona okazuje się wykorzystywana jest, tam są materiały dla nauczycieli.
Przysłowiowym “strzałem w dziesiątkę”? Nie ma takiego przysłowia. Po prostu strzałem w dziesiątkę.
Proces poznawczy (kognitywistyka) jest najważniejszą częścią w rozwoju Rozumu ucznia! Musi być jednak połączony z wolą wyborów podmiotowych uczącego się,myśleniem i sądzeniem podmiotu uczącego się o swoich wyborach.