Debata filozoficzna pt. Mieć los czy być losem? W stronę filozoficznej anankologii – wokół monografii Krzysztofa Stachewicza pt. Myśleć los człowieka. Studium filozoficzne (Universitas, 2023)

Monografia jest próbą filozoficznego myślenia losu człowieka w wielokształtnych jego przejawach. Los rozumiemy przede wszystkim jako determinanty kształtu życia człowieka, które ze swej natury leżą poza jego wpływem, stanowiąc specyficzną predeterminację bytowania człowieka w ogóle (los w sensie kolektywnym) i konkretnego człowieka (los w sensie dystrybutywnym). Idea losu stanowi poniekąd protest człowieka przeciw chaosowi i bezsensowi jego życia jako walka z przypadkowością życia. Los uspójnia życie nadając mu znaczenie i sens, niezależnie od tego, czy jest pierwotnie odkrywany przez człowieka czy też konstruowany w autonarracjach.

Książka, która jest punktem wyjścia debaty, składa się z dziesięciu rozdziałów, otwierających przestrzenie namysłu, bez próby ich domykania jednoznacznymi odpowiedziami na postawione pytania. Analizy otwierają impresje wprowadzające, skupione na różnych aspektach losu, następnie podjęta została próba rekonstrukcji postaw człowieka wobec jego losu (rozpiętych między biegunami amor fati – odium fati) oraz próba określenia rdzenia znaczeniowego różnych sensów wybrzmiewających w słowie „los“. Pokazano też swoiste zawieszenie losu między mową mitu a filozoficznego logosu, nakreślono ewolucję w rozumieniu nośników losu, przebiegającej generalnie od sacrum (bóstwa, Bóg) po naturalistycznie rozumiane profanum (podświadomość, DNA, procesy dziejowe etc.).

Wymiary tragizmu, ale też pewne elementy komizmu zdają się nieodłącznie przynależeć do losu człowieka, podobnie jak konstytuanty jego formy, czyli konieczność (symbolizowana przez grecką boginię Ananke) i przypadek (bogini Tyche). Wszystko to rodzi pytania o wolność człowieka i możliwości jego sprawstwa, szczególnie w aspekcie autodeterminacji.

Ważnym zagadnieniem jest też los rozpatrywany w perspektywie religijnej, najczęściej przyjmujący charakter przeznaczenia, rozumianego jako plan Boga względem człowieka tak w sensie kolektywnym, jak i dystrybutywnym. Z tym wiążę się niełatwy teologicznie problem predestynacji zapoczątkowany przez św. Augustyna, a ekstremalnie ujawniony w myśli Jana Kalwina. Zrozumienie własnego losu jest silnie powiązane z możliwością opowiedzenia swego życia, na co wskazuje choćby narracyjna koncepcja tożsamości osobowej. Monografię wieńczą syntetyczne podsumowania i wnioski. Jest ona próbą przywrócenia myśleniu filozoficznemu kategorii losu, zapoznanej i marginalizowanej w refleksji nad człowiekiem, a ujawniającej ogromny potencjał eksploracyjny.

Debata odbędzie się we wtorek, 19 grudnia, o godz. 18.00 i będzie transmitowana na kanale YouTube Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie

Uczestnicy debaty i tematy wystąpień:

Prof. Krzysztof Stachewicz (UAM, Poznań): WPROWADZENIE
Prof. Tadeusz Gadacz (AGH, Kraków): „Los czy Opatrzność?”
Dr hab. Piotr Domeracki, prof. UMK (Toruń): „Od zapomnienia losu do filozoficznej anankologii”
Dr Agnieszka Biegalska (UWM, Olsztyn): „Los — przestrzeń wolności czy dyskursywnej iluzji?”
Dr Robert Grzywacz (UIK, Kraków): „Los opowiadany a czas opowiadany”

Debatę poprowadzi: dr Magdalena Kozak (UIK)

Plakat wydarzenia

Organizator:

Instytut Filozofii Uniwersytetu Ignatianum w Krakowie

Link do transmisji:

Prowadzenie portalu filozofuj.eu – finansowanie

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki II”.