Joshua Knobe: W obronie szczegółu [opinia]

Czasami ze strony osób zainteresowanych filozofią można usłyszeć zarzut wobec młodego pokolenia filozofów, że jakoby za bardzo skupiają się na detalach, zamiast „tworzyć ogólny obraz”. Choć może się to wydawać prawdą, to profesor filozofii i psychologii z Yale University, Joshua Knobe, postanowił stanąć w ich obronie.

Twierdzi się czasem, że przedstawiciele pokolenia X zbyt skupiają się na szczegółach, pomijając spojrzenie bardziej całościowe i tak np. w filozofii nauki pracowaliby raczej nad tematami typu „natura badań naukowych”, podczas gdy filozofowie pokolenia Z wybieraliby tematy typu „zastosowanie przyczynowych sieci Bayesa do analizy szeregów czasowych”. Prof. Joshua Knobe zauważa że owszem, część obszarów filozofii poszła obecnie w tę stronę, jednak to wcale nie musi oznaczać, iż najmłodsi filozofowie akademiccy nie poruszają już ważnych spraw.

Aby zobrazować swoje przypuszczenie, prof. Knobe proponuje stworzyć rozróżnienie na (1) ilość słów użytych przy okazji analizowania ważnych spraw ogólnych (2) stopień poznania tychże ważnych spraw. Może być przecież tak, że filozofowie dziś używają mniej słów, pisząc o tym, co powinno być istotne, ale dzięki temu skuteczniej do tych ważnych treści docierają. Przykładowo, w pokoleniu autora artykułu, poruszano w obrębie badań nad psychologią potoczną kwestie jej ogólnego znaczenia i struktury. Pisano teksty naukowe o tym, jak musi wyglądać psychologia potoczna, aby ujmowała jak najwięcej i była jak najbardziej użyteczna. Dziś z kolei odchodzi się od badań nad ogólnymi koncepcjami. Młodzi naukowcy piszą teksty o koncepcji bólu w psychologii potocznej, lub różnicy między wiarą a myśleniem.

W efekcie tego wypowiada się dziś mniej słów na tzw. ważne tematy, tematy, jakie poruszać miała psychologia potoczna, ale dzięki temu – jak zauważa prof. Konbe – nie umyka nam badanie jej ważnych aspektów. Mimo mniejszej ogólności i abstrakcyjności nasze rozumienie zjawiska jest większe, a na owe ważne kwestie posiadamy lepsze i dokładniejsze odpowiedzi w porównaniu do starszych pokoleń praktykujących bardzo ogólne dyskusje. Podobne zmiany zaszły też w obrębie filozofii.

Dlatego zdaniem prof. Knobe nie warto krytykować młodych myślicieli za ich skupienie na szczegółach. Być może po prostu właśnie detale dostrzegane przez najmłodsze pokolenie filozofów dają nam ostatecznie to, co starsze pokolenie chciało osiągnąć przez ogólniki i unikanie tego, co szczegółowe.

Opracowanie: Jakub Dziedzic

Źródło: DailyNous

Ilustracja: Hieronim Bosh, Ogród rozkoszy ziemskiech [fragment]

Projekt dofinansowany ze środków budżetu państwa, przyznanych przez Ministra Edukacji i Nauki w ramach Programu „Społeczna Odpowiedzialność Nauki”.